Yazıda “Ezop Ve Hayvan Masalları ” ve fabl hakkında bilgiler, fablların tarihçesi fablların özellikleri, fablların ders bölümü, fablların yapısı, fablların tarihi serüveni,  fabllar hakkında bilgiler, özeti,  konusu, ana fikri,   olay örgüsü,  yazarı,  “Ezop Ve Hayvan Masalları ” hakkında bilgiler “Ezop Ve Hayvan Masalları“ şahıs kadrosu   “ Ezop Ve Hayvan Masalları“   adlı eserden alıntılar yer alır.  Eser hakkında yorumlar,   anlatım tekniği, yazarın bakış açısı, çevrildiği diller, eser ve yazarın eseri arasındaki ilgiler, eserle yazarın biyografisi arasındaki alakalar incelenmiştir.

 

Fabl türünün Ezop adlı Yunanlı yazar veya Hindistan kökenli olduğuna dair iki farklı görüş ve tespit vardır. Budist inancında evvelce yaşamış olan insanların ikinci hayatlarında ( Reenkarnasyon- yeniden doğma ) insan olarak süren yaşamlarındaki ruh hallerine göre yeniden dünyaya gelme inancı ile fablların yapısı arasında pek çok alakanın olması nedeni ile Fablların Hindistan kökenli olduğunu kabul etmek daha mantıklıdır. Fabllarda hayvanların konuşma ve düşünmelerini garipsemeyen dini inançlarla da desteklenmiş bir ön kabul her zaman sezilmektedir.

 

Ezop’un İÖ. 7. yüzyılın sonunda ve 6. yüzyılın başında yaşamış olduğu sanılmaktadır. Atinalıların nefret ettiği Pisistratus adlı kralın hüküm sürdüğü dönemde Atina’ya giden Ezop’un, gelecek yeni bir kralın eskisini aratacağını göstermek için Atinalılara “Kral Arayan Kurbağalar” masalını anlattığı söylenir. Ezop’a ilişkin çeşitli söylentilerden biri onun özgürlüğünü kazanmış bir köle olduğu ve sonradan krallara akıl hocalığı ettiği yolundadır. [1] Üstelik  kahramanları hayvanlar olan masallarıyla büyük ün kazanmış olan Ezop'un yaşamıyla ilgili bilgiler kesin değildir.

 

Ezop masallarının aslının Hint kökenli olduğu ve Hindistan'da yazılmış olan Beydaba'ın Kellie ve Dimne veya daha öncesinde oluştuğu sanılan Vıshnu Şarman'ın Pancentantra kitabına dayandığı  Ezop ve masallarının ise Hint kökenli adı geçen bu eserlerden  Yunan diline girmiş olan  masallar olduğu kuvvetle muhtemeldir.

Orijinal Kellieve Dimne M.Ö. 1 yüzyıl civarında yaşadığı düşünülen Beydeba tarafından kaleme alınmış fabl tarzında hikâyeler barındıran bir hikâye kitabıdır. Beydeba'nın bu eseri Depşelem isimli bir Hint hükümdarı zamanında yazıldığı hükümdara bir tür nasihat niteliğinde olduğu öne sürülmektedir. Fabl türünün ilk ve en önemli örneklerinden olan Kelile ve Dimne`deki hikâyeler siyasetten erdeme kadar birçok farklı konuyu ele almıştır. Sanskritçe yazılmış olan eser ilk önce Pehlevice'ye, sonra Pehlevice'den Arapça ‘ya ve daha sonraları Arapça'dan Farsça ‘ya çevrilmiştir. Batı dillerine olan tercümeleri bu son Farsça çeviriden yapılmıştır. Edebi otoritelerce, Ezop ve La Fontaine fabllarının, Kelile ve Dimne`den ilham alınarak yazıldığı bilinen bir gerçektir. [2]

Hindistan kökeninde Fabl türünün prenslere öğüt, ahlak, hayat, yöneticilik, adalet, erdem vb duygularını ve eğitimin vermek amaçlı olarak hazırlanan öğütler kitabı olarak ortaya çıktığı hemen hemen kesin bir bilgidir. Vıhsnu Şarman ‘ın Pancentantra kitabı da aynı şekilde hazırlanmış ilk fabl kitaplarındandır. Bu kitap da prensleri eğitmek için yazılmıştır. Pancentantara“ Beş Kitap” anlamına gelmektedir. Eser Sanskritçe yazılmıştır. Eser AÜ DTCF Ankara DTCF yayımları tarafından Türkçeye çevrilerek basılmıştır. Sonraki yıllarda Eserin Türkçeye yapılmış diğer çevirileri de vardır.[3]

Ezop'un hayatı ve oluşturduğu iddia edilen bilgiler çelişkiler taşımakta kesin bilgilere ve belgelere dayanmamaktadır. Hayatı hakkındaki bilgilerin pek çoğu rivayet şeklindedir.  İ.Ö 620'de Frigyalılar zamanında Panormos'ta (Bandırma) yaşadığı da öne sürülür. Ezop'un Trakya'da, Samos adasında, Mısır'da yaşadığını savunanlar da vardır. Örneğin tarihçi Herodot'a göre  Ezop, Firavun Amasis zamanında, Samos adasında yaşamıştır. Yine Herodot'a göre Ezop, bir köledir. [4]

 

Ezop’un masallarının başlangıçta yazılı olmadığı, kulaktan kulağa taşınarak Sokrates'e kadar uzandığı, Sokrat’ın hapisteyken bazı masalları nazım halinde yazdığı söylenmektedir. Bu anlatıları İÖ. 4. yüzyılda Demetrios adında bir Yunanlının fablları toplu halde yazıya geçirdiği  IS 1. yüzyılda İse Latinceye çevrildiği sanılmaktadır. [5]Ezop hakkındaki bir bilgi Aristo tarafından verilmiştir. " Aristoteles, Ezop'un yolsuzluktan yargılanan bir siyasetçiyi tilki ile kirpinin öyküsünü anlatarak nasıl savunduğunu şöyle anlatmıştır: Ezop mahkemede "bir tilkinin, başı pirelerle derde girmiş, bir kirpi de onu pirelerden kurtarsın mı diye sormuş, tilki, 'hayır, bu pireler doydu, artık fazla kan emiyorlar. Onları kovalarsan, yerlerine yeni, aç pireler gelir' demiş", dedikten sonra, jüriye dönerek, sözlerini şöyle bitirmiş: "Dolayısıyla saygıdeğer jüri üyeleri, müvekkilimi cezalandırırsanız onun yerine onun kadar zengin olmayan birileri gelir ve sizi daha da beter soyar."

 

Atina’da İ.Ö.V.yüzyıldan sonra hemen her yazar ve filozofun övgü ile söz ettiği Aisopos, her hayvan masalının sahibi kabul edilmiştir. Doğru ve kesin olmayan bu görüşe kanıt olabilecek tek bilgi Ezop'un söylediği düşünülen “Kartal ve Tilki” masalı dır.  İ.Ö.III. yüzyılda Demetrios tarafından kaleme alınan ilk Aisopos (Ezop)  derlemesinde yer almıştır. Ancak günümüze kadar ulaşan ilk derleme İ.S.I. yüzyıl tarihini taşır ve bu nüsha Latince yazılmıştır. [6]

 

 Ezop masalları ile ilgili en kesin olan gerçek Ezop'un böyle masallar yazıp yazmadığına dair hiç bir kesin belgenin ve bilginin olmayışıdır. " Ezop'un masallarını gerçekten yazdığı yolunda hiçbir kanıt yoktur. Ona mal edilmiş masalların bilinen en eski derlemesi, İ.Ö. IV. yy'da Phaleros'lu Demetrios tarafından hazırlanmış, bu derleme daha sonra, İ.S. I. yy'da Latince olarak Phaedrus, Yunanca olarak Babrios tarafından yeniden kaleme alınmıştır. " [7] Ezop Masalları" daha sonra XVII. yy. Fransız yazarı Jean de la Fontaine'in fabllarına esin kaynağı olmuştur. Fakat bu fablların İbni Mukaffa'nın Arapçaya tercüme ettiği, İbni Mukaffa'nın tercüme ettiği Kellie ve Dimne 'nin Avrupa dillerine de çevrildiği La Fonta'ine 'ninde bu fabllarını İbni-i Mukaffa’dan yapılan çevirilerden esinlenerek yazdığı kesin olmaya yakın gerçeklerdir.

 

Netice olarak bu gün için Ezop Masalları  veya Hayvan Masalları olarak adlandırılan masalların kaynağı olarak kabul edilen Atinalı Ezop, Aisophos'un Atinalı  olup olmadığı bile  kesin değildir. Hayatı hakkında da kesin bilgiler bulunmayan Ezop'un kaynaklık ettiği sanılan masalların hepsi Latinceye çevrilmiş, Latince olarak kaleme alınmış " Ezop Masalları " olarak adlandırılan eser ile ilişkilidir. Ezop masallarında anlatılan ve ders olarak karşımıza çıkan ahlak, erdem ve yaşama anlayışı ile tezada düşen pek çok konu da vardır. Bu masallarda Atina ve Roma hayat felsefesine, onların sosyal hayatlarındaki gerçeklerine aykırı gelen pek çok öneri ve anlayış da söz konusudur. Ezop masallarına karşımıza çıkan  ahlak, erdem alçak gönüllük, kanaatkârlık gibi önerilen ahlaki tutumlar ve dersler Yunan Kültürünü değil doğu kültürünün öğretilerini içeren konulardır. Ezop masallarındaki bu unsurlar bile bu masalların Hint kökenli, olabileceğini düşündürten özelliklerle doludur.

 

"Masal yazarlarının benimsenmesini istediği erdemler, hayatı daha kolay ve rahat hale getiren; kişilerin çıkarlarına uygun düşen, bağlılık, minnettarlık, ılımlı davranma, boyun eğme ve çalışkanlık gibi sosyal erdemlerdir."  Atinalı felsefecilerin savunduğu ideal ahlak ve yaşam kriterlerine pek de uygun olmayan doğu kökenli pek çok öğüt içeren Ezop masalları bu yönleriyle daha çok Doğu kültürünün usaresi olan ve ölümden sonra insanların hayattayken yaptıkları eylemlere uygun karakterler taşıyan hayvanlar olarak dünyaya geleceklerine dair düşüncelerin ürünüdür. Fabllarda hayvanların insanlara ait karakter yönlerinin olması Budist inançla ilgilidir.  Hayvanlara önceden insan olarak yaşamış canlılar olarak bakan Budizm de hayvanların konuşması, davranması, insanlar gibi tepkiler göstermesi, bu bakımdan yadırganan veya anlaşılamaz bir durum değildir.  O yüzden hayvanları insan, insanları hayvan gibi düşünebilmek Budist inanç için normal bir bakış açısıdır.  Bu yüzden fabllarda hayvanlar çakal, aç gözlülüğü,  tilki, kurnazlığı, eşek, ahmaklığı, aslan kuvveti temsil eden insanlar gibi düşünülür.  "Masallarda kimi zaman gerçek bir ahlak dersi verilmez; başkalarının davranışlarından çıkarılmış açıkgözlülük ve sakınganlık öğütleri verilir. Bunlar kimi zaman ahlaka aykırı bir nitelik bile taşıyabilir. Ne var ki, bugün için, “Aisopos’un Masalları”, her şeyden önce, insanlığın ortak malı bir bilgeliği dile getiren ve yüzyıllardır kültür alanında etki gösteren klasik belgeler olarak ilgimizi çekiyor" ( https://tr.wikipedia.org/wiki/Ezop ) 

 

Netice olarak Ezop'un Atinalı veya Mısırlı olup olmadığı, bu masalları onun yazıp yazmadığı tartışma konusu olsa da, bu fablların veya hayvan masallarının insanlık kültürünün ortak mirası haline geldiği kuşkusuzdur.

Fabllar veya diğer adıyla hayvan masalları; İçerdikleri hikâyeleri,  iyiliği, kötülüğü, adaleti, cömertliği, paylaşmayı, doğayı sevmeyi, birey olabilmeyi, insan davranışlarına bürünen hayvanların düşünce ve davranışlarında tedbirli olmayı, kanaatkâr olmayı, kibrin zararlarını, erdemi fazileti, alçak gönüllü olmayı vb ahlaki özellikleri,  akıcı ve pratik yöntemlerle bize anlatan eserlerdir.

 

 

Aslan, eşek ve tilki birlikte avlanmaya çıkmışlardı. Her ne avlarlarsa, aralarında pay edeceklerdi. Anlaşmanın şartlarına da hepsi uyacaklardı. Kocaman besili bir geyik ele geçirdiler, aslan pay etme işini eşeğe verdi. Eşek düşündü, taşındı, anırdı ve bin bir güçlükle geyiği üç eşit parçaya ayırdı. Aslan eşeğin kendisine layık gördüğü parçaya o kadar sinirlendi ki, zavallı eşeğin üzerine atıldı ve onu parça parça etti.Sonra pay etme işini tilkiye verdi.

Tilki eşeğin başına gelenlerden o kadar korktu ki, en ufak parçayı kendisine ayırarak, gerisini aslana bıraktı. Aslan tilkinin bu hareketi karşısın da çok memnun oldu. Yanına yaklaşıp, başını sıvazladı. “Bu terbiye ve nezaketi nereden öğrendin akıllı tilki ?”

Tilki,”size hakikati söyleyeceğim , efendim” diye cevap verdi. “ Bu terbiyeyi, şurada yatan cansız eşekten aldım.

 

Uzun zamanlar önce, tarlaların birinde bir eşek varmış ot yer yaşarmış. Arada bir anırır, tarladakilerin kulaklarını ağrıtırmış. Ama değmeyin neşesine, öyle neşeli, öyle kendinden eminmiş ki…

Fakat bir gün hayatından memnun olmadığına karar vermiş. Anırdığı zaman tarladaki herkes kulaklarını kapatıyor , o sussun diye önüne ot koyuyorlarmış. Ne yapmalı da bu sesi düzene sokmalı diye düşünüp duruyormuş…

O sırada bir çekirge atlamış önünden, öyle de güzel sesi varmış ki, bayılmış bizim eşek. O ötmüş, bizimki anırmış. Bakmış olmuyor, çekirgeye doğru eğilmiş. “ Çekirge kardeş afedersin “ demiş.Çekirge bakmış ona : “ söyle bakalım ?” demiş. “ Ben de sizin gibi ötmek isterim, acaba ne yapmalıyım ? Çekirge şaşırmış, “Ne bileyim, ben doğduğumdan beri hep böyle öterim” demiş. “Peki ne yiyip içersiniz ? “ demiş eşek, belki sizin yediklerinizi, içtiklerinizi alırsam, sesim size benzer ha. ?”

Çekirge bir hoplamış, iki zıplamış” Biz çiçeklerin üstündeki çiğlerden yeriz sadece demiş. Yani çiçeklerin üstündeki sulardan içeriz”

O günden sonra sadece çiçeklerin üzerindeki sulardan içmiş bizim eşek, kısa bir zaman sonra da açlıktan ölmüş tabiî ki. Herkes kendine verilen özelliklere göre yaşamalı, onu bunu taklit ederken kendine zarar vermemeli.

 

Tilki çok acıkmış ve bir bağa girmiş. Üzümlerin iştah açıcı görüntülerine bakarak, karnını doyurmak İstemiş. Ancak, bîr türlü yetişip de, o güzelim üzümlerden koparıp yiyememiş. Bu sefer de, “önemli değil canım, nasıl olsa hepsi ekşiydi”demiş.

Elde edemediğimiz bir şeyi kötülemek, çok kolaydır.

 

Bir adam ile bir aslan birlikte yolculuk ediyorlarmış. Hangisinin daha cesur ve güçlü olduğu konusunda tartışmaya başlamışlar. Yolda, bir aslanı boğan bir adam heykeline rastlamışlar. “Görüyor musun?” demiş adam, aslana, “Bu heykel, insanın daha üstün olduğunun en iyi kanıtı değil mi?”

“O senin yorumun” diye cevap vermiş aslan, “O heykeli bir aslan yapsaydı, aslanın pençesinde en az yirmi insan olurdu.”

 

 

Kurdun biri bir tarladan geçiyormuş, boydan boya arpa görmüş.

Kurt ne yapsın arpayı? Yiyemez ki! Bırakıp gitmiş. Yolda önüne bir at çıkmış. Onu görünce:

"Ben de seni arıyordum" demiş; "Şurada arpa buldum, ama yiyemedim, sana sakladım, bayılırım senin dişlerinin gıcırtısına. Gel, sen ye, ben de seyredeyim."

At, kanmamış bu sözlere:

"Yahu" demiş, "Ben kurtları bilmez miyim? Sen arpa yiyebilseydin karnını doyurmak zevkini bırakır da, kulaklarının zevkini düşünür müydün?"

"Yaratılışlarından kötü olanlar, kendilerine iyilik ediyormuş gibi bir süs verseler de, gene kimseyi kandıramazlar" demek istiyormuş Ezop...

***

 

Bir adam ile bir aslan, birlikte yolculuk ediyorlarmış. Hangisinin daha cesur ve güçlü olduğu konusunda tartışmaya başlamışlar.

Yolda, bir aslanı boğan bir adam heykeline rastlamışlar.

"Görüyor musun?" demiş adam, aslana:

"Bu heykel, insanın daha üstün olduğunun en iyi kanıtı değil mi?"

"O senin yorumun" diye cevap vermiş aslan:

"O heykeli bir aslan yapsaydı, aslanın pençesinde en az yirmi insan olurdu."

"Hiç büyük konuşmayın" diyor Ezop, bu masalın sonunda...

 

 

 

 

---

Edebiyat Dil bilim, Kültür, Folklor, Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, ve Araştırmalarınız bize başvurarak bu sitede Paylaşabilirsiniz.

 BAŞVURU İÇİN : ESA, İLETİŞİM  veya s_kuzucular@hotmail.com