Haldun Taner Vatan Kurtaran Şaban Hakkında ve Özeti

18.10.2019

Vatan Kurtaran Şaban Hakkında

"Vatan Kurtaran Şaban, sanat ve kültür sorunlarının, güncel politikanın vazgeçilmez bir parçası olarak değerlendirildiği ve dolayısıyla, değişen hükümetlere karşın değişmeyecek, genel bir sanat ve kültür politikasının oluşturulmadığı ülkemizde, sanat ve kültür adına yapılan gülünç uygulamalara ağır bir eleştiri getirir."(Tanıtım Bülteninden)

Vatan Kurtaran Şaban, Türk Edebiyatının en ünlü trajik komik oyun yazarı ustalarından birisi olan Haldun Taner’in yazmış olduğu bir oyundur. Kabare tiyatrosunun ülkemizdeki ilk örneği kabul edilen bu oyun 1965 yılında yazılmış ilk kez de 1967 yılında Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nun ilk oyunu olarak sahnelenmiştir.

1967’de Haldun Taner’in öncülüğünde kurulan Devekuşu Kabare Tiyatrosunun ilk oyunu “Vatan Kurtaran Şaban “ adlı bu oyun olmuş, yazarın bu oyunu ülkenin çok değişik yerlerinde o günden bu güne kadar beş yüze yakın sayıda sahnelenmiştir.

Türk Tiyatro tarihinin en ünlü hiciv ustalarından birisi olan Haldun Taner bu oyununda da tıpkı

Keşanlı Ali Destanı , Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım r, Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu adlı meşhur oyunlarda da olduğu gibi, toplumu ve sistemi ağlanacak halimize güldürerek hicvetmiştir. Eser, Devlet çarklarındaki yandaşlık ilişkilerini, adam kayırmacılığa dayanan atamaları, liyakatsiz kişilerin yüksek mertebelere getirtmesinden kaynaklanan trajik komik olaylar ince bir zekâ ürünü olan espriler ve kurmaca ile güldürürken halimize ağlatacak bir şekilde ortaya koymuştur.

Siyaseti ve hükümetin bürokrat atama uygulamalarını şiddetle hicveden oyunda, sistemin uzmanlık yerine ahbap çavuş ilişkilerine dayalı atama sistemine önemli göndermelerde bulunulmuş, pişpirik partisi dostlarını devlet kademelerinde yükselişlerini, uzmanı olmadıkları alanlarda görev yapan cehil amirlerin düştükleri trajik komik durumları çarpıcı bir şekilde aktaran bu oyun Türk Tiyatro tarihinin en çok sevilen ve izlenen oyunlarından biridir. Mükemmel bir siyaset, hükümet ve Türkiye eleştirisi ortaya koyan eser, Haldun Taner’in iletmek istediği mesajları topluma en iyi aksettiren oyunlarının da en başında gelmektedir.

Ağlanacak halimize güldüren bu oyun edebiyat yapmadan icraat yapan oldukça etkili kurmaca bir metindir. Oyun İsfendiyar oğlu Şaban Efendi'nin “kültür alanındaki komik ve çarpık uygulamalarını komik ve hicivli bir dille anlatan skeçlerden oluşur.”

Yetmiş yıldır aynı dertleri muhafaza edip korumayı başarabildiğimiz için güncelliğini yitirmeyen oyun, günümüzdeki siyasileri işaret edebilecek imalar , giysiler , tavırlar ve güncellenmiş diyalogları ile sahnelenmeye devam edilmektedir.

KONUSU

Sıradan bir tapu kadastro memuru olarak görev yapan İsfendiyaroğlu Şaban’ın çok etkili pişpirik dostları vardır. Pişpirik oynadığı dostlarının iktidarda etkili kişiler olması sayesinde ilk defa kurulan kültür bakanlığına müsteşar olarak atanır. Hayatında bir kere ve o da yanlışlıkla “ Ördek Gölü Balesine “ Şaban Efendi batmakta olan vatanı kurtarmak için “gültür “ işlerine el atıp vatanı kurtarmaya başlar.

ÖZETİ VE ALINTILAR

Kültür Bakanlığı müsteşarlığına atanan Şaban ve yardımcısı MustafaTapu kadastro müdiramndan İsfendiyar oğlu Mehmet Şaban Birdenbire hastalanan Komşusunun bileti ile Şali hayatında Bir tek kere

Kuğu kuşu balesine gitmeseydi

Fuayede başbakanlık özel kaleminden

Dostu Kutbettin Beyi görmeseydi

Bütün bunlar gelmeyecekti

Dertsiz başına

Zavallı Kadastrocu Şaban

Bilmediği bir alana atanınca

…Kerem edin ihtisasım değil der

İlle ve lakin

Emir yüksek yerden

Amirleri gülerler

İhtisasa boş ver derler

Devlet işinde ihtisas sonradan gelir Şaban

Bu sahte tevazu niye

Koca başkentte

Bir sen bellenmişsin…

Sanat muhibbi diye

Sen değil misin geçen gece

Ördek gölü balesine giden…

Safahat’tan Eşber’den Muallim Naci’den

Mısralar döktüren

Mademki sathı vatan

Büyük tehlikede

Silah başına Şaban

Madem tehlikedeymiş

Sathı vatan ( s.14-15

Böylece isafendiyaroğlu Şaban yeni açılan Kültür Bakanlığına müsteşar olur. Yardımcısı Mustafa ile de çok iyi anlaşmaktadır. Memleketin kültür işlerini düzene sokmak için büyük bir görev aşkıyla hemen harekete geçer. Kılık değiştirerek tüm sanat dalarlını teftiş etmeye başlar. Memleketin en ünlü ressamlarına resim sanatının inceliklerini öğretmeye bile kalkışır. Modern resmi Piç asso’dan öğrenecek de değildir.

Komşusunun aldığı bilet ile bir kere gitmiş "Guğu guşu gölü" balesinde edindiği birikim ve izlenim kudretiyle baleye ve operaya biçim vermeye kalkışır.

Şaban ve ekibi sinemadan tiyatroya, müzikten dansa kadar tüm kültür sanat etkinliklerini denetlemeye giderler. Tüm bu sanat dallarının sorunlarını çözmeye başlamışlardır. Lakin Şaban ve ekibi tüm bu sorunlara kendi bildikleri pratik çözümler sunmaktadırlar. Fakat getirdikleri bu alternatif çok pratik çözümler onları çok gülünç durumlara sokmakta ortaya kara mizah örnekleri çıkmaktadır.

Omletle Hamlet’i birbirine karıştıran, Godot u Beklerken oyununu engin tiyatro bilgisiyle eleştiren Şaban "Şekispir"i de tenkit edip tahlilden geri durmaz.

SİTEMİZDE İLGLİ LİNKLER İLGİLİ YAZILAR TIKLATIP AÇABİLİRSİNİZ

Öyküleri

· Yaşasın Demokrasi (1948)

· Şişhane’ye Yağmur Yağıyord (1950)

· Tuş (1951)

· Ay Işığında Çalışkur (1954)

· Sancho’nun Sabah Yürüyüşü (1964)

· Konçinalar (1967)

· Kızıl Saçlı Amazon (1970)

· Yalıda Sabah (1979)

· Şeytan Tüyü (1980),

· Bir Kavak ve İnsanlar