Muhlis Akarsu Hayatı Edebi Kişiliği

27.05.2011

Muhlis Akarsu ( 1948- 1993)

1948 yılın Sivas'ın Kangal ilçesi Minarekaya köyünde dünyaya gelmiş Alevi- Bektaşi geleneğimizde yetişmiş halk ozanlarımızdan birisidir. Pir Sultan geleneğinin yetiştirdiği kültür çevresinde yoğrulup yetişen Muhlis Akarsu'yu bu bakımdan Tekke ve Zümre Edebiyatı veya Dini Tasavvufi Âşık Şiiri çerçevesi içinde ele almamız gereken bir Ozanımızdır.

HAYATI

Kangal ve Minarekayada’ki cem evlerinde saz çalıp söyleyen Alevi Bektaşi ozanlar, onun zihninde ilk mayalanmaları oluşturmuştur. Bu cemlerde öğrendiği Alevi- Bektaşi kültürünü sazı ve sözü ile icra eden bir ozandır.

Muhlis Akarsu, âşıklık geleneğini ve saz çalma yeteneğini yöresindeki halk ozanlarından veya yörelerine gelip giden âşıklardan öğrenmiştir. Cem evlerinde aldığı bu ilk eğitimini ilkokuldan önce gördüğü de bilinmektedir. Nitekim 1962 yılında ilkokulu bitirdikten sonra köyündeki cemlerde ve toplantılarda bağlama çalmaya başladığı, güzel sesi ile türküler söylediği kaynaklarda sözü edilen bir bilgidir. Çocukluk yılları hakkında bilgi veren kaynaklar ortaokula Malatya'da devam ettiği ancak maddi imkânsızlıklar nedeniyle ikinci sınıfta okuldan ayrıldığını belirtmektedir. Küçük yaşlardan itibaren nefesler ve deyişler yazmaya başladığı bilinen Muhlis Akarsu’nun, Alevi- Bektaşi cemlerinde " zâkirlik" [1]yaparak kendisini yetiştirdiği teyit edilen bilgiler arasındadır.

Mahzuni Şerif, M.Akarsu'nun ilk yılları hakkında şu yorumda bulunmuştur: ''Genellikle kış günlerinde yapılan Bektaşi cem ve cemaatlerinde yörenin seyitlerinin ve ozanlarının etkisinde kaldı. Pek körpeyken, şiir yazmaya, deyişler, nefesler kurmaya başladı. Bu arada bağlama çalmaya, zakirlik yapmaya yöneldi. Etkileyici bir sesin sahibiydi"

Askerliğini Malatya’da yapan Muhlis Akarsu, 1970’li yılların başında İstanbul’a gelmiş ve burada yaşamaya başlamıştır. Gençlik yıllarında İstanbul' gelen Muhlis Akarsu, Mahzuni Şerif’in, Davut Sular 'nin deyişleri ile ilgilenmeye başlar. İlk şiirlerinde ve saz çalma şeklinde Davut Sulari'nin etkisinde kalmıştır. Bu nedenle Davut Sulari'nin deyiş, söyleyiş, saz çalma şekli ve hançeresi etkisinden uzun süre kalmıştır. 1970'lerden itibaren ise Mahzuni Şerif'in etkisi altına girmeye başlayacaktır. Muhlis Akarsu’da ; Davut Sular, Mahzuni Şerif , etkilerinin yanı sıra Alevi Bektaşi Âşıklık Geleneğinin usta isimleri olan Pir Sultan AbdaL, Kul Himmet , Karacaoğlan, gibi büyük ozanlarının da bariz tesirleri vardır. Sayılan bu isimleri üstat kabul eden Davut Sulari’nin deyişlerinde yukarıda adları sıralanan şairlerin tesirleri gözükür.

İstanbul’da iken devrin önemli ozanları ile iletişimde bulunan Davut Sulari’nin ilk 45 lik plağı 1970 yılında çıkar. [2]İstanbul’da çıkan bu ilk plağındaki eserlerin söz ve müzikleri de kendisine aittir.

İlk plağı ile de İstanbul'da yer edinmeye başlayan Muhlis Akarsu, 1972 yılında Seyit Halil Çiftliğin kızı, Muhibe Leyla Çiftlik ile evlenir. Muhlis Akarsu’nun, bu evlilikten Pınar, Çınar ve Damla adlı üç kızı dünyaya gelmiştir.[3]

Sadece saz çalmak ve şiirler söylemekle yetinmeyen Muhlis Akarsu, aynı zamanda önemli bir türkü derlemecisidir. Âşık İhsanı, Ali İzzet, Hüseyin Çırakman, Nesimi Çimen gibi âşıklarla çeşitli yöreleri dolaşarak 400 kadar türküyü halk müziği repertuarlarına kazandırır. Onun bu derlemeleri oldukça önemli olmuş, pek çok eserin unutulmasına engel olduğu gibi, pek çok mühim eserin repertuarlara girmesine vesile olmuştur.1980’li yılların başında, Arif Sağ, Musa Eroğlu ve Yavuz Top ile birlikte “Muhabbet” adlı bir âşıklar grubu kurarlar. Muhabbet adlı âşıklar grubu olarak Anadolu’nun çeşitli kentlerinde konserler verip gecelere katılarak âşıklık geleneğimizin canlı tutulmasında önemli katkılar sağlamışlardır. Nitekim “Muhabbet Grubunun “ oluşması fikrinin Muhlis Akarsu'dan çıktığı söylenmektedir. [4]

Akarsu, 80'lerin başından itibaren deyişlerindeki anlatımı güçlü, bağlamasına hâkim ve sesini deyiş tavrında kullanabilen bir sanatçı görünümündedir. Bu yıllar adeta parladığı yıllardır Akarsu'nun... 1982 yılında kuruculuğunu ve öncülüğünü yaptığı Muhabbet Serilerinin ilkini çıkarmıştır. 1982-1988 dönemlerinde yedi seri olarak çıkan Muhabbet Serilerinin altısında yer almıştır. [5]

1980'li yıllarda hem âşıklık mesleğini pekiştirmiş hem de halk ozanlarından etkilenme dönemi bitirerek ve kendi tarzını yaratmaya başlamıştır. Alevi Halk Ozanlarının kullandığı kısa kollu bağlamayı çok iyi kullanarak her yıl yapılan HACI BEKTAŞ VELİ, Abdal Musa ve Pir Sultan etkinliklerine katılmaya da başlar. Lakin 12 Eylül 1980 ihtilal inden sonra üç yıl cezaevinde yatmak zorunda kalmıştır.

İstanbul’un Sanayi Mahallesinde bir dönem Muhtarlık yapmış, lokantacılık, müzik yapımcılığı, kâğıt imalatçılığı, plak kaset yapımcılığı, restorancılık, kafeteryacılık yönetmenlik gibi birçok meslek dalında çalışmayı denemiştir.

Akarsu, yurt dışında da çeşitli programlarda bulunmuş ve birçok ödül almıştır. Eserleri çeşitli türlerde şarkı söyleyen Âşıklar tarafından okunmuştur. Özellikle Sebahat Akkiraz ve Belkıs Akkale gibi ses sanatçıları Muhlis Akarsu’nun eserlerini seslendirerek meşhur olmuş ses sanatçılarının başında gelmektedirler.

Muhlis Akarsu, 1980 öncesinden beri sol görüşlü çevrelerin arasında bulunmuş, onlarla birlikte pek çok organizasyonlara katılmıştır. Bu etkinliklerin en sonuncusu olan 2 Temmuz 1993, Sivas Madımak Oteli olayı yangını sırasında aralarında Asım Bezirci, Nesimi Çimen, Metin Altıok ve Hasret Gültekin’in de bulunduğu 35 kişi ile birlikte hayatına genç yaşta veda etmiştir.

TRT repertuarlarında 50'nin üstünde eseri bulunan M: Akarsu'nun 100'den fazla kırk beşlik plak, 4 uzunçalar, 20 kaset ve yüzlerce deyişi vardır. [6]

Kimi kaynaklara göre bu sayı çok daha fazla olmaktadır. Sadece yurt içinde değil yurt dışında da pek çok kişiyi etkileyen ozanın "Ya Dost Ya Dost” albümündeki “Allah Allah Desem Gelsem” adlı parçasının Portekiz asıllı Kanadalı şarkıcı Nelly Furtado'nun "Loose " adlı albümünde kullandığı “Wait For You” adlı parçada kullanıldığı belirlenmiştir. Nitekim Nelly Furtado'nun "Loose " adlı albümü sekiz milyon adet satmış [7] bir albüm olmaktadır.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Muhlis Akarsu’nun tezenesinde Davut Sulari, Mahzuni Şerif ve kısa saplı Bektaşi Alevi saz şairlerinin bağlama çalma metotlarının izleri ve etkileri vardır. Şairliğini belirleyen tesirlerin başında Pir Sultan Abdal, Karacaoğlan, Kul Himmet Üstadım, Davut Sulari ve Mahzuni Şerif gelir.

Usta malı deyişlerin etkisi ile yazdığı şiirlerinde kendine özgü deyişler de çıkarmaya çalıştığı fark edilmektedir.

Şiirlerinde duru bir dil kullanmayı seven şairin şiirlerinde ahenge ayrıca önem verdiği dikkati çeker. Şiirde ahenk ve ahenk oluşturmak için geleneksel yöntemlerden şaşmayan şairin ikilemeleri, kelime tekrarlarını sevdiği, kelime düzeyinde redifler kullanarak zengin kafiyeler ve nakaratlarla ahenk oluşturmada başarılı olduğu dikkati çeker.

Kangal yöresinin ağız özelliğini kullanmaktan kaçınmayan şairin şiirlerindeki düşünce ekseni Alevi Bektaşi şairlerin nefeslerinde görülen fikirlerin tekrarı şeklindedir. Çağının sorunlarına değinmekten kaçınmayan şairin şiirlerinde ölüm, sosyal konular, yalnızlık, gurbet, yaşamdan şikâyet, aşk ve Bektaşi ve alevi inancına dair konular olmaktadır.

Ozan Murtaza Aydın onun edebi kimliği konusunda şu görüşler içindedir: " Akarsu özünde PİR SULTAN ABDAL aşkıyla doludur. PİR SULTAN ABDAL'ı rehber seçmiştir. Kendisinin sonunun darağacı olup olmamasını hiçe sayardı. Her mısrasında gericiliğe ateş püsküren kardeşlik barış ve dostluğun simgesi olmuş bir ozandı. Belkıs Akkale, Sabahat Akkiraz ve niceleri onun eserleriyle zirveye çıkmıştır." [8]Cem Karaca, Selda Bağcan gibi birçok sanatçı türkülerini okumuş, TRT Ankara Radyosunda bir dönem program yapmış, TRT ye derlemiş olduğu onlarca beste bırakmıştır.

Muhlis Akarsu'nun şiirlerinde güçlü bir lirizm vardır. Şiirlerinin pek çoğunda aşk konusuna değinmiştir. Bu aşk bazen sevgili, bazen Hz. Ali, bazen da “ canlar “ olarak nitelediği dost meclisindeki, kişiler olmaktadır. Akarsu, yâr ile sevda konusunu seven bir şair olarak çoğu şiirlerinde de, feleğe çattığı, gurbete içerlediği, ayrılığa üzüldüğü görülür. Toplumsal konulara yer verdiği şiirlerinde lirik konular işlediği şiirlerindeki kadar başarılı değildir. Bazı deyişlerinde cahilliğe, köleliğe, yoksulluğa başkaldırdığı görü

ŞİİRLERİ İÇİN TIKLAYIN : Muhlis Akarsu Şiirleri