Şarap Divan Şiirinde Şarap Kadehleri Kapları

Divan Şiirinde Şarap 

Divan şiirinde şarap, mey, meyhane, işret, bezm, meclis çok büyük bir oranda yer tutan konulardır. Öyle ki dini tasavvufi konulu şiirlerde dahi bu olgular mecazi manada da olsa çok yoğun kullanılmıştır.  

Divan şiirinin nedeyse tamamı, aşk, şarap, eğlence, sevgili konularu üzerine kurulmuş, her şair bu konuları diğerinden daha güzel ifade etmek daha güzel anlatmak, daha çekici söylemek amacıyla hareket etmiştir.

Bu nedenle divan şiirinde şarabı kast eden yüzlerce sözcük vardır. Bunların büyük bir kısmı mecazlar, teşbihler, birleşik sözcüklerden oluşur.  Bu yazıda şarap konusu ile ilgili olarak sadece şarab konulan nesneler ( kadeh, kap, eşya vb ) ,isimleri ve kısa izahları üzerinde durulacaktır.

Divan Şiirinde Şarap Kadeh ve Kap İismleri 

Âbgine:     şişe, cam, sürahi, pencere camı, billur cam, cam bardak

Ayak: Kadehin ince sapı, kadeh çekmek

At kulağı kadeh : Uzun kadeh.

Bat:

Bade: İlahi şarap ( bkz Bade İçme Rüyada Âşık Olma Geleneği)

Bade , Buta, Dolu İçmek : Buta ve dolu da  bade demektir ( bkzBade Nedir Divan ve Halk Şiirinde Bade İçmek)

Câm: İçki bardağı

Câm- âlemnüma,: Cem’in şarab kadehi veya aynası

Câm-ı âteş-reng: Ateş renkli kadeh

Câm-ı billûr: Billur kadeh

Câm-ı Cem: Şarabın mucidi kabul edilen Cemşid’i Hurşid’inkadehi

Câm-ı cihannüma: Cem’in cihanı gösteren aynası. Cem bu aynaya bakarak memleketinin her yerini izler;  kim rüşvet yedi, kim ne iş yaptı onu bilirmiş.

Câm-ı gül-gûn : gül-fâm, gül-renkli kadeh

Câm-ı la‘lîn: La’l rengi kadeh veya la’l taşı ile bezeli kadeh

Câm-ı Lebriz: Ağzına kadar dolu kadeh

Câm-ı mînâ: şeffaf, şarap şişesi, mine renli veya mine kadeh

Câm-ı musaffâ: Sâfileşmiş. Temizlenmiş. Süslenmiş kadeh

Câm-ı rûşen: parlak kadeh

Câm-ı yâkutî. Yakut renkli, yakutla bezeli kadeh

Câm-ı zernigâr:  Altın ile işlenmiş, yaldızlı kadeh

Câm-ı zerrîn:   Altın renkli,  altından yapılmış veya altın işlemeli kadeh

Çanak: Su, çorba, şarap vb konulan kab ( bkz Kâse Kûze Kâse-i fağfur Nedir ve Çanak. )

Devetabanı:  Deve tabanı şekline benzeyen büyük kadeh, büyük şarap kabı

Dostkâni: büyük sagar, devasa kadeh

Fıçı: Su, yağ şarap vb konulan hafifçe eğmeçli ensiz tahtaların yan yana bir araya getirilip çemberlerle tutturulmasıyla oluşturulmuş, yuvarlak, orta bölümü şişkin, altı ve üstü düz kap.

Fincan : çay, kahve, içki  gibi sıvıları içmek için kullanılan, kulplu ya da kulpsuz küçük kap.

Gedû: Büyük su kabağından kadeh ( bkz Kabak Kadeh Gedu Nedir Kabak Hedef Kabak Asmak )

HATT-I CÂM : ( bkzHatt-ı Câm Hatt-ı Sağar Nedir ve Cemşid-i Hurşid'in Kadehi )

 HATT-I SAĞAR  

Hilâlî : Hilale benzeyen kadeh

Hum : Şarap küpü. İçine şarap doldurulan küp Farsça(Hum Humhane Şiirlerde Küp ve Hüsrevani )

Humhâne :  Meyhane. Şarap küplerinin konulduğu yer. (Farsça)

İbrik: İbrik kadeh, şarap konulmuş ibrik

Kab: Şarap kabı

Kabak kadeh: Su kabağından yapılmış kadeh

Kâsei  : su, şarap sıvı konulan cam, çini, toprak vb den yapılan, derince ve kulpsuz kap.

Fağfur Nedir Kâse-i Fağfur : Çin kasesi, Çin malı çiniden yapılmış kâse kadeh, Çin hükümdarı,

Kınnîne :  Büyük şişe. Şarap kabı.

Kûze: Gûze:  Şarap veya su  testisi ( bkz Kâse Kûze Kâse-i fağfur Nedir ve Çanak.)

Mishat: Şarap koyacak kap.

Minâ :  billur, şeffaf, şarap şişesi, mine

Mubattan : Geniş karınlı şarap küpü

Peymane: Büyük kadeh. (Farsça)Şarap bardağı. ( Peymâne Nedir Şiirlerde Peymane )

Piyâle: Kadeh. Şarap bardağı. (Farsça)

Rıtl Nedir Şiirlerde Ölçek ve Rıtl-ı Girân : Bir litre şarap

Ratl-ı girân Nedir Dev Kadeh:  Bir litreye yakın dev kadeh

Sâgar: Büyük kadeh ( bkz Câm Nedir Kadeh İçki Peymane Sağar Ayak Dolu)

Sebic:  Yatık veya sekik adı verilen, ağzı dar şarap testisi. Hurmadan elde edilen içki, bir nevi şarap.

Sebû:  Büyük testi veya büyük kadeh  ( bkz Sebu Nedir Büyük Testi Sebû Kadeh )

Seru: Boynuz.  Boynuzdan yapılmış şarap kadehi. (Farsça)

Sırça kadeh: kristal kadeh

Sifâl:  kafatasından kadeh,  ( bkz Sifâl Nedir Çanak Veya Kafatasından Kadeh )

Sürh, Surh- Sürahi : ( bkz  Sürh Nedir Kökeni Kullanım Yerleri)

Tas:

Tulum:  Şarap tulumu : kimi yiyecekler ve içecekler için koruyucu kap ya da yayık olarak kullanılan, önü yarılmadan bütün olarak yüzülmüş ve kullanılacak biçimde hazırlanmış, genellikle koyun, keçi derisi.