Midiilli de bulunan  Artemis Heykeli 

 

Artemis Nedir ve Kimdir

 

Artemis, Yunan mitolojisinde Zeus ile Leto’nun kızı Apollon’un( Apollo)  ikiz kız kardeşidir. [1]Artemis avcılık, okçuluk, iffet, bakirelik, el değmemişlik sembolü, Av tanrıçası, Orion Takımyıldızlarının oluşmasının sebebi olarak bilinen mitolojik bir kahraman olarak betimlenir..Artemis, çocukların doğumları, bebeklerin korunması ve beslenmesini gözeten bir tanrıçadır. Üvey kardeşi  Athena’dan  daha da barışçıl bir karakter olarak karşımıza çıkmaktadır.  [2]

 

Bakire olarak kalan iffetin sembolü olan Artemis, hep rahibe olarak kalmış,  dişi tanrısal varlıklar olan Nymphleri yetiştiren bu genç güzel ve dişi tanrıçaları, iffet, bakire olarak kalma, Dünya nimetlerinden uzak duracaklarına dair yemin ettirdikten sonra yanına alan, onlarla kırlarda, sularda ve ormanlarda avlanan bir tanrıça olarak tasvir edilir. Callisto'da bu kızlardan biridir ve Artemis'in en gözde görevlisidir.

 

Artemis’in Roma mitolojisindeki karşılığı adı Diana ‘dır.  Artemis Phoebe olarak da bilinen, namusuna göz dikenleri acımasızca öldüren, geyiğe veya tavşana çeviren, köpeklere parçalattıran bir tanrıçadır. [3] Yunan heykelcileri, Artemis’i etekleri beline kıvrılmış yanında bir geyik başının üzerinde hilal bulunan bir tac, elinde ok ve sadak, yanında köpekleri olacak bir şekilde betimlemişlerdir.

Yunan mitolojisindeki Artemis figürünün orijini Girit,Minos ve Miken uygarlıkları olmaktadır. Girit mitolojilerindeki vahşi hayvanların efendisi Potnia Theron figürü, Yunan Mitolojisinde Artemis’e dönüşmüştür. Efes’teki Artemis heykeli ise Artemis’i tıpkı Sümer, Babil, Akad mitolojilerindeki İştar ve İnanna’nın bazı kabartmalarında tasvir edildiği gibi çok memeli olarak tasvir edilmiştir. Nitekim Ege uygarlıklarındaki Kibele heykelleri de çok memeli olarak tasvir edildiğinden aralarında ilginç bir bağ da kurulmaktadır. Lakin Sümer ve Ön Asya uygarlıklarındaki İştar ve İnanna pek çok çocuğu olan gökyüzü fahişesi olarak tasavvur edilirken, [4] Yunan mitlerindeki Artemis tasavvuru annesinin çektiği acıları gördüğü için evlenmemeye yemin eden ve bakire kalan bakire bir tanrıca şeklindedir.  ( BKZ Sümer ve Mezopotmayalıların Uygarlığa Katkıları ) Bu nedenle Efes Müzesindeki Artemis heykeli, Batı’daki Artemis figürlerinden tamamen ayrılmakta, Kibele fiğürüne daha çok benzemektedir.  

Yunan mitolojilerine göre Artemis ikizi ve erkek kardeşi Apollon’un( Apollo) dan bir gün evvel doğar [5]ve annesi Leto’nun Apollon’u dünyaya getirmesi için yardım eder. Bu sırada annesinin çektiği acılara şahit olduğu için bakire kalmaya da yemin eder. [6] Erkek ikiz kardeşi Apollon Güneş’i, Artemis ise Ay’ı temsil ettiğinden Apollon’a "Phoebos" (parlak, ışıklı) denildiği gibi, Artemis’e de "Phoebe" de denilmiştir.

Apollon  ve Artemis ellerinde yay olan, Güneş ve Ay’ın ışıklarını ok gibi fırlatan hayvanlarla alakadar, İkisi de sarışın ve birisi erkek diğeri kadın güzelliğinin sembolü olarak betimlenirler.

Artemis ciddi yüz ifadeleri ve bakireliği vurgulanan bir duruşla betimlenir.

Artemis, sevilen bir tanrıça olmuş Efes kenti kendisini Artemis’e adamış;  Efesliler onu Kibele ve İnanna ile bütünleştirerek tabiatı dölleştiren çok memeli bir tanrıçaya çevirmiştir. 

 

 

 

Artemis Efsaneleri :

 

Artemis  ile Niobe:, Lidya kralı Tantalos'un kızı Niobe çok fazla çocuğu olduğu için böbürlenip, kendisini Artemis’in annesi Leto ile  kıyaslar.  Bunun üzerine Artemis ve Apollon, öfkelenerek Niobe’nin çocuklarını oklarla öldürürler. Bu acıya dayanamayan Niobe de taş kesilmiştir.

Artemis ile Meleagros:  Kalydon  Kralı Althaia'nın oğlu olan Meleagros, hasat bayramında Artemis adına kurban kesmeyi unutur. Buna öfkelenen Artemis Kalydon’a  korkunç bir domuz göndererek tüm ürünleri mahvettirmiş ve o bölgede kıtlık oluşturmuştur.  Meleagros’da bu domuzu avlamaya kalkınca Artemis bu defa da Meleagros’un dayılarını da öldürmesine ve annesi tarafından lanetlenmesine vesile olur.  Meleagros  kentten gidince de Kuretler şehri  yağmalar. En sonunda da Melegros annesi tarafından yakılarak ödürülür.

Artemis ile İphigeneia ve Troya Savaşı : İphigeneia’nın babası  Agamemnon, Artemis'in geyiklerinden birini öldürmüş,  Artemis’de  rüzgarları keserek  Truva Savaşı için giden Akhalıları engellemiştir.  filoları engeller. Bunun üzerine Agemennon, kızını  Atemis’e kurban ederek bu durumdan kurtarır Fakat Artemis bu kıza acıyarak kurban edilmesini önler .

Artemis ile Orion: Artemis genç ve yakışıklı bir avcı olan Orion’a âşık olmuş bakire kalmak yeminin bile bu aşkı yüzünden bozmaya karar vermiştir. Fakat Apollon kardeşinin bu avcıyla evlenmesini istemez. Lakin Artemis, vazgeçmek yerine Orion’a daha çok bağlanmıştır.  Bunun üzerine Apollon, Orion’u çok uzaktan gözüken küçük bir ışık haline getirip Artemis' e bu hedefi vurup vuramayacağını söyler.  Avcı Artemis bu hedefi vurarak parçalamış, Zeus’ta Orionu göklere serpiştirip takımyıldızı yapmıştır.

Artemis Aktaion:  Thebialı bir avcı olan Aktaion kendini Artemis'ten daha üstün bir okçu olarak görüp kibirlenmiş, hatta Ay Tanrıçası Artemis’i ırmakta yıkanırken seyretmiştir.  Bunun üzerine Artemis de Aktaion’u bir geyiğe çevirir ve kendi köpeklerine yem ettirir.  

 Artemis ve Tanrıça Atalanta ( bkz Tanrıça Atlanta Kimdir ve Efsaneleri ) Atalanta’nın babası onu vahşi doğaya terk edip gider.  Fakat Artemis bunu fark edip Atalanta’yı büyütmesi için dişi bir ayıyı görevlendirmiştir. Nitekim bu dişi ayı onu usta bir avcı olarak büyütür.

 

Artemis, Callisto , Zeus ve  Büyükayı Yıldız Kümesi :

Nymphleri yetiştiren Artemis’in avcılık konusundaki en önemli yardımcısı olan Arkadya Kralı Lycaon'un avcı kızı Callisto ormanda uykuya dalar.  Callisto’yu uyurken gören Zeus ona âşık olur ve Artemis’in kılığına girerek Callisto'nun yanına gider. Callisto, kılık değiştirmiş olan Zeus’u Artemis zannederek onunla birlikte olur. Bu birlikteliğin sonucunda Callisto hamile kalır ve Arcas adında bir oğlan çocuğu Dünya'ya getirir.

Böylece olayı öğrenen Artemis, sözünü tutmayan Callisto'yu bir ayıya çevirir ve Zeus’tan olan oğlu Arcas’ta büyür. Callisto’nun oğlu Arcas’ta bir avcı olmuştur ve bir gün ormanda ayıya dönüşmüş olan annesi Callisto’yu görüp onu avlamaya çalışır.  Callisto  da oğlu Arcas’ı yutar. Fakat Zeus hemen yetişerek Arcas’ı , Callisto’nun midesinden çıkarır ve bir hortum göndererek Callisto’yu , gökyüzü cennetine Büyük Ayı  takım yıldızı olarak gönderir. Küçük Ayı takımyıldızı ise Callisto’nun oğlu Arcas’tır. Buy nedenle olarak gökyüzündeki yerini alır. 

 

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

• Mars ve Ares ile Doğu Mitlerindeki Behram İlişkisi
• Mirrih Merih Mars Nedir ve Ares – Behram Alakası
• Athena ve Mitolojik Özellikleri
• Nâhid Nedir Kimdir ( Afrodit Venüs Zühre Alakası )
• Müşteri Bircis Erendiz Hürmüz Zeus ve Jüpiter Alakası
• Keyvân Zühal Satürn Nedir ve Alakaları
• Apollon ( Apollo) Nedir ve Kimdir
• Artemis Nedir ve Kimdir
• Adonis Kimdir ve Adonis Efsaneleri

KAYNAKÇA