Osmanlıca yazılışı vefk : وفق
vefk وفق Arapça kökenli bir sözcüktür ve sözlüklerde: uyma, uygun gelme, gönlüne göre “ anlamlarına gelir.[1]
Vefk , hamail ve muska gibi büyü, sihir yapmak, bir cini istekleri yerine getirtmek için emre amade etmek huddâm haline getirtmek amaçlı batıl itikatlara dayanan bir tılsım olmaktadır. ( bkz Huddâm Nedir Hüddam ) Vefk tılsımı, bazı rakamların ve harflerin bir takım sihirlere sahip olduğu, bu sayede cinlerin hizmetçi edilerek her isteği yerine getirileceği inançlarına dayanır. Bu inançların altında ise harflerin ve bazı sayıların kerametli olduğu, sihirli ve özel manalar içerdiği inançlarına sahip olan Hurufilik inancı yatar( bkz Hurufi Hurufilik Nedir ve İnanç Sistemleri )
Vefk tılsımının Çin kültürü kökenli olduğu, Hint kültüründen Fars, Arap ve İslam kültürüne taşındığına dair görüşler bulunmaktadır. Ancak vefk tılsımı, belirli Arabî harf, rakam, kelime, , esma çekmek -esmaül hüsna-, âyet ve sûrelerin belli bir düzene göre dikdörtgen, üçgen veya kareler içine yazılması sistemine dayanır. ( bkz hırz , hırz- ı emani ( Acem Muskası), hamail- hamayıl- , badem göz - badem muskası , )
Bu şekilde hazırlanan vefkler ile” kehanetler yapılmakta, astroloji, matematik, astronomi verilerden de yararlanarak bâtınî anlamlar çıkarılmaktadır.” (Çelebi, 2012: 605).[2]
Vefkler; genellikle kâğıt, demir, taş ya da camların üzerine çizilmiş dikdörtgenleri veya kareleri eşit ebatlarda ve belli sayılarda kutulara bölerek, bu kutucukların içine sihirli, özel anlamlı, gizemli olduklarına inanılan Arapça sayıların ve harfler yazılmasına dayanır. “ Sayı yazılan vefkler, sadece tek sayıların kullanıldığı 3‟lü, 5‟li, 7‟li, 9‟lu ve sadece çift sayıların kullanıldığı 4‟lü, 6‟lı, 8‟li olmak üzere iki şekilde hazırlanmıştır. En çok kullanılan vefk türü, 3x3 hazırlanan 3‟lü vefktir [3]
Bu sayılar, harfler vb belli yazım kurallarına ve belli ayetlerin isimlerine göre sıralanır.
Vefklerin dört kare kutucuğa bölünmüş ve içinde rakamlar harfler bulunan dikdörtgen türüne murabba ( beduh ) , üçgen şeklinde yazılmış olanına ise müselles vefk dendiği anlaşılır. Kare, üçgen veya dikdörtgen şeklindeki vefklerin içine Arapça sayılar ve harflerin yazıldığı anlaşılır. Harflerle yazılan vefklerin ise ebced hesabına göre rakamsal değerlerinin göz önünde tutulduğu bilinir. Örneğin dal harfi 4, tı harfi 9, be harfi 2 rakamına tekabül eder.
Vefk tılsımını – muska veya hamayılını - yazanlar, yaptıkları tılsımları kişinin isteklerine uygun olarak oluşturduklarını iddia ederler. Yazıkları vefk ile kişinin muradına ereceğini, vefk tılsımı aracılığı ile emre amade olan bir cinin sayesinde ( bkz Huddâm Nedir Hüddam ) arzularının yerine geleceği, Allah’ın kendilerini koruyacağını iddia ederler. Vefk muskası sevgiliyi elde etme, çalınan eşyayı bulma, sevgiliyi rakipten soğutma, kurşundan kılıçtan korunma gibi çeşitli amaçlar için yazılır.
Vefklerin gömlek haline yazılıp giyildiği boyna bağlandığı bileğe veya pazulara da sarıldığı anlaşılmaktadır. Kısaca vefk tılsımı; cinlerden şeytanlardan yardım alarak tılsımın yapılmasını isteyen kişinin muradına ermesi için yapılır. Eski devrilerde bu tip işlere daha çok rağbet edilmiş, İslamiyet’te yeri olmadığı halde padişahlar bile tılsımlı vefkli gömlekler diktirmiştir.
Vefklerin çeşitli amaçlar için yapıldığı bilinse de en çok rağbet edilen vefk türünün kılıçtan, hançerden toptan tüfekten korunmak amaçlı yaptırılan vefk muskaları veya gömlekleri olduğu anlaşılır.. Bu tılsımı taşıyan kişilere kılıç, hançer bıçak değmeyeceğine inanılır. Hatta tılsımlı gömlek giyenlere veya vefkler taşıyanlara top, gülle ve kurşun işlemez inancı vardır.
Osmanlı Sulatmalarına özel dikilmiş vefkli ve tılsımlı gömlekler müzelerde sergilenmektedir. Birçok padişah ve kişinin vefkli gömlekler giyerek veya üzerlerinde tılsımlı vefkler taşıyarak toptan, tüfekten ve mermilerden korunacaklarına inandıkları bellidir.
Vef, tılsım, hamail, muska konusu çeşitli vesileler ile divan şiirimizde de işlenmiştir. Bazı divan şairlerimizin vefke tılsıma pek de inanmadığı işe yarar olup olmadığı konusunu sorguladıkları ortaya çıkmaktadır.
Avnîyâ mekr-i rakib-i divi men itsin diyü
Peyk-i ahın boynuna taktım hamail şah şah Avni Fatih Sultan Mehme
Avni Fatih Sultan Mehmet , bu beytinde dev gibi düşmanı alt etmek veya onun silahlarından korunmak amaçlı hamail -vefk -taktığını ifade etmektedir
Se-rûze devlet-i ikbal-i çarha olma dil beste
Bu bir vefk-i müsellesdir bazuya bağlanmış Naili Kadim
Müphem nücûmu gibi sipihrin de Naili
Vefk-i keremde tarh-ı nukâtı ne gûnedir. Naili Kadim
Ne tarh-ı vefk-i müselles ne intisâb iledir
Visâli yâra vesile şarâb iledir. Bursalı Beliğ
Sadr-ı âlî-kadr-i İbrâhim Pâşâ-yı kerim
Vefk-ı dil-hâh üzre îmân eyledikte hidmetin Osmanzâde Tâib
Ne re’y eylerse hükmü mahz-ı tevfîk u isâbettir
Ne fermân eylese vefk-ı rızâ-yı müsteân üzre Ziyâ Paşa
Hamail Hamayıl Nedir Muska ve Muskacılık
Muska Nedir Amaçları Kullanımı Türleri Özellikleri
Nüsha Muska Yazmak İzinli Ocaklı Şerbetli Olmak
Sarığa Muska Gül Karanfil Çiçek Sokmak
Nazar Türleri Nazardan Korunma Yolları Nazar Duaları ve Nazarlıklar
Esma Çekerek Sevgili Elde Etmek )
KAYNAK
[1] https://www.osmanice.com/osmanlica-34568-nedir-ne-demek.html
[2] Hakan YILDIZ, Elif YÖYEN, “TOP VE TÜFENGE KARŞI SİHR ü VEFK: ” Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2022/2, Sayı: 43, s. 429-455
[3] Hakan YILDIZ, Elif YÖYEN, “TOP VE TÜFENGE KARŞI SİHR ü VEFK: ” Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2022/2, Sayı: 43, s. 429-455