Aşık İbreti Terzi Hıdır Hayatı
Aşık İbreti, Hıdır Gürel veya Terzi Hıdır
( d. Kayseri Sarız- Kırkısrak köyü- 1920- Ö. İstanbul5 Kasm 1976 )
Asıl adı Hıdır Güreldir. Âşık İbreti' dedeleri Malatya'nın Akçadağ ilçesinin Harunuşağı köyünden [1]
Kayseri'nin Sarız ilçesine bağlı Kırkısrak köyüne gelip yerleşmiş olan bir ailedir. Kaynaklar baba adının Ali ana adının da Sultan olduğunu yazmaktadır. Babası at sırtında köy köy dolaşıp öteberi satarak geçimini sağlayan bir çerçidir. [2]
Aşık İbreti, Rumi 1336, miladi 1920 yılında doğmuştur. Asıl adı ise Hıdır'dır. Küçük Hıdır, daha üç yaşında ilken annesi Sultan ölünce yetim kalır. Babası bir müddet sonra Hatice isimli bir kadınla evlenir. Hıdır’ı üvey annesi büyütür ve Hıdır’ın üvey annesinden beş tane kardeşi daha olur. [3]
İbreti, henüz on yedi, on sekiz yaşlarındayken devrin geleneklerine göre evlendirilir. Eşi ise teyzesinin kızı Sultan adındaki bir kızdır. Bu sıralarda köşkerlik (ayakkabı tamirciliği) ve ayakkabı yaparak geçinmektedir.
Askere gider üç yıl askerlik yapar e askerde iken babasını kaybeder. Askerlik dönüşü Maraş'ın Afşin ilçesine giderek biçki, dikiş öğrenir. 1950 yılında Kırkısrak köyünden Sarız’a taşınır ve terziliğe başlayarak on sekiz yıl burada terzilik yapar. Âşıklık geleneğine ise bu yıllarda heves duymuş, okumaya da bu yıllarda başlamıştır. Geceleri gaz lambasının ışığında sabahlara dek okuma yazma öğrenmeye çalışır. Bu dönem aynı zamanda Kırkırsak şeyhleriyle birlikte Şöbeçemen de ki şeyhler meçlisine dâhil olur. [4]
Alevi bir âşık olan İbreti, peş peşe altı çocuk sahibi de olur. İbreti, Sarız'da kalırken diğer kardeşleri ile üvey annesi İstanbul'a taşınırlar.
İbreti, geçim darlığı çektiği için çeşitli mesleklere atılır. Saz yapıp satmak, diş çekmek, madencilik, en son fotoğrafçılık gibi işler de yapmıştır.
İbreti'nin dâhil olduğu meclisin dedesi ise Aziz Baba’dır. Aziz Baba’nın dergâhına gide gele saz çala çala meclisin en baş müdavimlerinden biri haline gelerek “ Babahgân” olmuştur. Aziz Baba’nın dostları arasında İbreti’ye Mücrümi ve Ali Kamke' den sonra üçüncü sırada yer vermiştir. [5]
İbreti, geçim darlığı çektiği hatta biraz da sebatsız veya değişken bir ruh haline sahip olsa gerek, çok çeşitli mesleklere atılır. Saz yapıp satmak, diş çekmek ve fotoğrafçılık [6]gibi işlerde çalışır. Bir ara maden arama işlerine dahi bulaşan İbreti, lakap olarak dahi aldığı terzilik işlerinde de bıkıp, son olarak fotoğrafçılıkta karar kılar. Fakat Sarız’da elektrik olmadığı için bu işte de çok zorlanır.
Sarız’da elektrik olmadığı için olsa gerek Elbistan’a göçer ve mesleğini orada devam ettirir. 1967'de patlak veren Elbistan olayında dükkânı tahrip edilince tekrar Sarız’a döner ancak geçim darlığı nedeniyle İstanbul’a göçmek zorunda kalır.
İstanbul’daki yeni hayatını çok uzun sürdüremeyen İbreti, 5 Kasım 1976 tarihinde İstanbul’da ölür. [7]
Şiirleri Osmanlıca yazılmış el yazma bir cönkte bulunmuştur. Bu şiirleri İbreti ile aynı köyden olan Mustafa Duman (Kıyno) tarafından okunmuş ve büyük oğlu Haydar tarafından yeni Türk alfabesine aktarılmıştır. [8] İbreti'nin birçok eseri pekçok sanatçı tarafından eserleri bestelenmiş ve icra edilmiştir. [9] Paul Koerbin adlı Tazmanyalı bir akademisyen İbreti hakkında bir makale yazmış ve birkaç şiirini İngilizce ‘ye çevirmiştir.
İbreti, en çok 19. yüzyılda yaşamış ünlü Alevi-Bektaşi şairi Harabi Baba’nın - Edip Harabi'nin - etkisi altında kalmış, kitapları arasında Harabi Baba’nın el yazma cönkü de bulunmuştur. [10] Şiirlerinde Seyrani, Dertli ve Erzurumlu Emrah’ın etkileri de fark edilmektedir. Şiirlerinde zaman zaman dini ve tasavvufi konulara değinmiş bazı şiirlerinde Arapça ve Farsçayı da kullanmışsa da dili öz ve durudur.
Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )
Kayıkçı Kul Mustafa , Katib , Erzurumlu Emrah , Erzurumlu Aşık Sümmani , Divriğili Deli Derviş Feryadi , Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) , Aşık Ferrahi , Kağızmanlı Hıfzı , Musa Merdanoğlu , Posoflu Aşık Müdami , Deliktaşlı Ruhsati , Âşık Şenlik, Ercişli Emrah , Âşık Ardanuçlu Efkari, Şarkışlalı Talibi Çoşkun , Kaygusuz Abdal , Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür, Tokatlı Nuri , Dadaloğlu , Karacaoğlan …
KAYNAKÇA
[1] Hüseyin Aldoğan Bir Ozandan Günümüze ve Çağlara Kalan Dizelerin Üstadı İbreti, https://www.ibreti.net/medya/makalaler/152-huseyinaldogan1
[2] Âşık İbreti / Adil Ali Atalay Vaktidolu 11-12s
[3] https://www.turkuler.com/ozan/asikibreti.asp
[4] Hüseyin Aldoğan Bir Ozandan Günümüze ve Çağlara Kalan Dizelerin Üstadı İbreti, https://www.ibreti.net/medya/makalaler/152-huseyinaldogan1
[5] https://www.alevicanlar.net/konu/asik-ibreti-hidir-gurel-hayati.7372/
[6] https://www.ozanlar.biz/ibreti.html
[7] https://www.turkuler.com/ozan/asikibreti.asp
[8] İrfan Gürel, https://www.ibreti.net/
[9] İrfan Gürel, https://www.ibreti.net/
[10] İrfan Gürel, https://www.ibreti.net/
