Demirtaş Ceyhun Hayatı ve Edebi Özellikleri

Doğumu: 1934, Adana, Ölümü: 29 Temmuz 2009, İstanbul, Araştırmacı, Yazar

 

1934 yılında Adana'da doğdu. Babası Adana belediyesinde memur olan Mustafa Bey’dir.

 

Yazılarında Okan Gündüz, Ozan Karataşlı takma adlarını da kullanmıştır. İlk ve Ortaokulu Adana’da bitirdikten sonra Adana Erkek Lisesinden (1953) yılında mezun oldu. Belediyede memur olan babası ısrarla onun mimarlık okumasını istemişti. Bu nedenle edebiyata meraklı olduğu halde tahsilini mimarlık üzerine yaptı.  İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık bölümündeki tahsil hayatını  “Yeni Adana Gazetesine” verdiği bir röportajda şu şekilde anlatır.  “Adana Belediyesi, bana 300 lira aylık burs verirdi! Babamın bu kadar para aldığını sanmıyorum. Çok iyi paraydı. Teknik eğitim masraflıdır diye onun için yüksek tutmuşlar. Ama o para, beni hovarda edebiyatçı yaptı.”[1] İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık bölümünü bitirdi. 

 

Mezun olduktan sonra bir müddet Adana belediyesinde çalıştı. Adana, İstanbul, İzmit, Ankara gibi çeşitli illerde mimarlık yaptı. Buna rağmen daha ziyade edebi çalışmalara yönelmişti. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti üyesi, sürekli basın kartı ve 2006 Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü sahibi olan Ceyhun,  yazarlık mesleğine 1952 yılında Adana Bugün gazetesinde başladı.[2]

 

1977 yılında Politika gazetesinin genel yayın yönetmenliğini yaptıktan sonra 15 günde bir yayınlanan Edebiyat Cephesi adlı dergiyi çıkardı. Vatan gazetesinde köşe yazarlığı, Türkiye Yazarlar Sendikasında Genel Sekreterlik ve ikinci Başkanlık yapan Demirtaş Ceyhun'un ilk hikâyesi Ceyhun'un ilk hikâyeleri 1955 yılında Adana Yeni Ufuklar dergisinde yayınlanmaya başlandı.  Yayınlanan ilk öyküsü ise “ Etie “ idi.  Sonraki eserlerini, Pazar Postası, Mavi, Yelken, Salkım ve dost gibi dergilerde yayımladı. [3]Onun ilk eserlerinde “ Maviciler şiir hareketinin”  etkileri görülmüştür.

 

Mimarlar Odasında Genel Sekreterlik, Ankara Belediyesinde danışmanlık yaptı. Politika gazetesinin genel yayın müdürlüğünde bulundu. Sonra mimarlığa döndü.

 

Yazar, Romanlar, araştırma ve incelemeler yayınladı. İlk ürünlerinde modern bir çizgi sergileyen yazar, insanın iç dünyasına ve toplum içindeki bunalımını ele aldı. Daha sonraki eserlerinde toplumcu sanat yöneliminden etkilendiği gözlenen Ceyhun'un, Türk hikâyeciliğinde özgün bir yeri vardır. Sait Faik Hikâye Ödülü (1972) Çamasan, Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü (1975) kazandığı "Apartman" ve "Sansaryan Hanı" onun hikâyecilikteki güçlü yanını ortaya koyan eserlerindendir. 1970'li yıllarda romana yönelen yazar, ilk romanı "Asya" ile 1970 TRT Başarı Ödülü kazanmıştır. Romanlarında Anadolu insanının acılarını, çaresizliğini, ezilmişliğini ve duyarlı yanlarını ortaya koyarak feodal yapı ile teknolojik gelişmenin çelişkilerini gözler önüne sermiştir.

Demirtaş Ceyhun, hikâye ve romanın yanı sıra toplumsal ve siyasal yazılar da yazmış, yazarlık ve edebi üretim süreciyle ilgili deneme türünde örnekler vermiştir. Demirtaş Ceyhun haftalık Aydınlık'ta köşe yazıları da yazdı.

 

Ceyhun, Mimarlar Odası İstanbul Şubesi Başkan Yardımcılığı görevi sırasında özel yüksekokulların devletleştirilmesi için mücadele etmiş ve Anayasa Mahkemesinin 1971 yılında aldığı kararla 44 yüksekokul devletleştirilmiştir.[4]

 

Ceyhun, Asya adlı romanıyla 1970 TRT ödülünü, Çamasan adlı eseriyle 1973 Sait Faik Hikâye Armağanı' nı kazandı. Yazarın ayrıca Horozlu Ayna isimli bir çocuk hikâye kitabı da bulunuyor.

Demirtaş Ceyhun,  29 Temmuz Çarşamba günü Alman Hastanesinde zatürree tanısıyla hayatını kaybetti.[5] Ceyhun'un cenazesi Aşiyan Mezarlığında toprağa verildi.[6]

 

EDEBİ KİŞİLİĞİ

 

Anı, Öykü, Roman, İnceleme, Gezi Yazısı, Çocuk Kitapları ve deneme türlerinde eserler verdi.  İlk eserlerinde modern bir çizgide kişisel konuları ele almayı seven bir turum sergileyen yazar, bu tip eserlerinde insanın iç dünyasına yönelerek ve insanın toplum içindeki bunalımlarını, buhran ve kaçışlarını, umutsuzluklarını ve cinsel sorunlarını dile getirdi.  Çalışmalarında ayrıntılara önem veren yaklaşımı, bireylerin ruhsal çözümlemelerini  irdelemekteki başarısı ile dikkat çekti.

 

 Sonraki dönmelerinde Toplumcu bir eğilime sahip olan yazar hikâye ve romanlarında Anadolu insanının acılarını, ezilmişliğini ve duyarlı yanlarını ortaya koyarak, Anadolu halkının feodal yapı ile teknolojik gelişmeler karşısında kaldıkları çelişkileri gözler önüne sermiştir. Yazarlığının ilk döneminde ferdiyetçi konuları işlemeyi tercih eden yazar, kişisel sorunlar üzerine eserler veriyordu.  Ceyhun, eserlerinde cinsel ve ruhsal sorunlara getirdiği farklı yaklaşımlar da dikkati çekti. Ancak yazarın daha sonraki dönemlerde yazdığı eserlerde köy edebiyatı ve sosyal gerçekçi eğilimlere girerek çağdaş içeriği ağır basan, toplumsal gerçeklerin kökenlerine yönelen incelemeler, hikâyeler de yazmaya başladı.

 

Yapı-Endüstri Merkezi (YEM) tarafından yayımlanan Yapı Dergisi'nin ilk yayın komitesinde yer alan Demirtaş Ceyhun, aynı zamanda 1973 yılında kurulan YEM Kitapevinin de ilk yöneticisiydi. Edebiyatçıların buluştuğu Perşembe Toplantılarını düzenlemeye başlayan Ceyhun,  zamanın önemli edebiyatçılarını YEM Konferans Salonunda ağırlamıştı. Düşünsel alanı geniş ve yazı üretimi fazla bir yazar olan Ceyhun,  çok sayıda eser bıraktı.

 

Eserleri:

 

1. "Tanrıgillerden Biri" (öyküler, 1961),
2. "Asya" (roman, 1970, TRT Ödülü),
3. "Çamasan" (öyküler, 1972, Sait Faik Ödülü),
4. "Apartman" (öyküler, 1974 TDK Ödülü),
5. "Yağmur Sıcağı" (roman, 1976),
6. "Bir Yeni Dev" (inceleme, 1977),
7. "Yüz (çocuklar için, 1979),
8. "Cadı Fırtınası" (roman, 1982),
9. "Babıâli'nin Şu Son Kırk Yılı" (inceleme, 1984),
10. "Çağımızın Nasrettin Hoca'sı Aziz Nesin" (inceleme, 1984),
11. "Can Çekişen Kitap" (inceleme, 1985),
12. "Ah Şu Biz Kara Bıyıklı Türkler" (1992),
13. "Ah Şu Biz Göçebeler" (1994),
14. "Yaşasın Aziz Nesin" (1994).
15. Ah Şu Biz Göçebeler (1994)
16. Türk Edebiyatındaki Anadolu (1996)
17. Ayı İzi: Eylül Öyküleri (1997)

ROMANCILAR İLE İLGİLİ BAŞLIKLAR VE LİNKLERİ

• Cengiz Dağcı Hayatı ve Romancılığı
• Ferit Edgü Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Demir Özlü Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Demirtaş Ceyhun Hayatı ve Edebi Özellikleri
• Ahmed Günbay Yıldız Hayatı ve Romancılığı
• Yavuz Bahadıroğlu Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri
• Hüseyin Nihal Atsız Hayatı ve Eserleri
• EDEBİYATIMIZDA HİDAYET ROMANCILARI VE ROMANCILIĞI
• Samiha Ayverdi Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri
• Hekimoğlu İsmail Ömer Okçu Hayatı ve Eserleri
• Cahit Uçuk ( Cahide Üçok ) Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Adalet Ağaoğlu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Sevgi Soysal Edebi Kişiliği ve Eserleri
• Ümit Kaftancıoğlu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Oğuz Atay Edebi Kişiliği Eserleri ve Konuları

KAYNAKÇA

 

[1] Tan, Songül, (2003) "Demirtaş Ceyhun'un Öykücülüğü ve Romancılığı", Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

[2] https://www.bianet.org/bianet/bianet/116194-demirtas-ceyhun-ugurlandi

[3] https://www.filozof.net/Turkce/edebi-sahsiyetler-kisilikler-biyografileri/5374-demirtas-c

[4] https://www.msxlabs.org/forum/edebiyat-tr/264416-demirtas-ceyhun.htm

[5] ARAŞ. GÖR. GÜRHAN ÇOPUR, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ceyhun-demirtas

[6] ARAŞ. GÖR. GÜRHAN ÇOPUR, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ceyhun-demirtas