Cahit Uçuk Cahide Üçok Hayatı Edebi Kişiliği

 

Cahit Uçuk  (Cahide Üçok, )

Cahit Uçuk asıl adı Cahide Üçok, ( d. 17 Ağustos 1911 İstanbul - ö. 7 Kasım 2004 İstanbul) Türk hikâye ve roman yazarı.

 

Asıl adı Cahide Eser’dir.  Cahide hanım, Eser soyadını

Babası son Osmanlı Meclis-i Mebusanında Siverek Milletvekili olarak görev almış vali yardımcılığı ve kaymakamlık görevlerinde bulunmuş köken olarak Diyarbakırlı olan İbrahim Vehbi Üçok’tur. Annesi ise aslen Selanikli olan Hadiye Hanım’dır. [1] Üçok, ailenin ilk çocuğudur. Adının  Cahit  olarak konulmasının  nedeni ise; babasının  Hüseyin Cahit Yalçın ile olan yakın dostluğu ve ona karşı olan sevgisidir. Cahit Üçok’un babası İbrahim Vehbi Bey edebiyata meraklı birisidir. Bu nedenle de edebiyat çevreleri ile yakından ilgilidir. Kızı Cahide Üçok’a hem edebiyat zevki aşılamış hem de kızının Fransız yazarlar olan alakasının nedeni olmuştur.

 

İbrahim Vehbi Bey eğer erkek çocuğu olursa ona Hüseyin Cahit adı vermek istemiş, ancak doğan çocuk kız olunca ona  kısaca Cahit adını vermiştir.

 

Çocukluğunda babasının görevinden dolayı, üç buçuk yılını Hekimhan'da geçirmiş daha sonra ise Alanya'ya taşınmışlardır.  Babasının görevi nedeniyle Anadolu’nun birçok yerlerinde dolaşmış olmalarından dolayı düzenli bir eğitim almamıştır. Çocukluk yıllarından okul eğitiminden ziyade evlerinde özel dersler alarak kendini yetiştirmeye çalışmıştır.  Güzel bir kadın olan annesinden aldığı güzelliği ile müzik dinlemeyi ve kitap okumayı seven bir genç kız olarak büyüyecektir. Cahit, çocukluğundan beri caz şarkıları dinlemeyi söylemeyi de çok severek büyümüştür.[2] Hekimhan’da kaldığı yıllarda tıpkı yerel Hekimhanlı kızlar gibi giysiler giyen ve saçlarını ördüren Cahide Hanım bu yıllarda edindiği halk kültürünü daha sonraki yıllarda yazacağı eserlerinde kullanmayı bilecektir.

“Çocukluk yıllarından beri Anadolu’nun geleneklerine bağlı, fakat yüzünü batı kültürüne çevirmiş bir eğitim almıştı.” [3] Çocukluk yıllarında Maksim Gorki, Hugo ve diğer büyük batılı yazarların eserlerini okuyarak yetişiyordu.  Bir yandan da caz müziği dinliyor ve annesinin deyimiyle soprano sesiyle caz müziğine ait şarkılar söylüyordu. Ülkenin o yıllardaki tanınmış dergilerini ve süreli yayınlarını izliyordu.  Annesi Hediye Hanım Selaniklidir ve Mustafa Kemal ile Selanik’te aynı sokakta komşuluk yapmıştır.  Aile bu sayede Atatürk ile tanışmaktadır. Cahide Uçuk, daha 14- 15 yaşlarında iken bir gün Atatürk’le sekiz saat konuşmuşlar, beraber dans etmişler [4]  bu olay hakkında pek çok dedikodu da ortaya çıkmıştı. [5] Cahide Uçuk ve ailesi bu yıllarda Antalya ‘da yaşıyordu. Cahide Uçuk çok güzel bir kız olmuştu ve hakkında birçok dedikodu çıkıyordu. [6]

 

Cahide Hanım, Atatürk ile Selanik’ten komşu idi. İlk evliliğini Selanikli bir genç ile yapmak isteyince Atatürk karşı çıkmış, fakat sonradan evlenmesine izin vermişti. İlk evleneceği kişiyi Atatürk onaylamamış “kız kılıklı” olarak tabir edilen bu adamla İlk evliliğini yapmış, ama soyadını terk etmemişti. [7]Fakat Cahide Hanım’ın ilk evliliği çok uzun sürmeyecekti. Bu eşinden kısa bir müddet sonra boşandı. Çünkü eşi olan bu avukat bir eşcinseldi.[8] Cahide Hanım bu evlilik sonrasında üç kez daha evlenecek fakat hiçbir zaman soyadını terk etmeyecekti. Ancak Uçuk olan soy adını daha sonra Üçok olarak değiştirdi.

 

Bu yıllarda hem okuyor hem de yazar olmak için çalışmalar yapıyordu. Okuduğu yazılar onu da yazmaya itiyordu. İlk yazıları şiirlerdi. Fakat masal denemeleri de yapıyordu. Dinlediği masallardan esinlenerek kendisi de masallar yazıyordu.

 

Öncesinde şiirde yazan Cahit Hanım, bundan sonra tamamen hikâye ve roman yazmaya yönelmişti. Eserlerinde çoğunlukla kadın hakları ve kadının toplumdaki yeri konularını işleyip, zaman zaman mistik temaları da işlemişti.

 

Cahide Hanım yavaş yavaş edebiyat- dünyasında tanınmaya başlamıştı.  İlk evliliğinden sonra İstanbul’a amcasının yanına gitmişti. Şişli, Kızıltoprak ve Moda da kalmışlardı.  İstanbul’daki günlerinde oldukça mutlu idi.  Bu arada basın hayatıyla ilgileniyor gazetelere girip çıkıyordu. [9] Bu esnalarda Mehmet Mahmut Yesari ile Cumhuriyet gazetesinin idarehanesinde tanıştı ve Mehmet Mahmut Yesari ile evlendi. [10] Mahmut Yesari ondan tam olarak yirmi yaş büyüktü. İstanbul’da Galatasaray’da oturuyorlardı.  Bu esnalarda Galatasaraylı Futbolcu Necdet ile tanışmış ve aralarında büyük bir aşk oluşmuştu. Bu yüzden de bu evlilik çok fazla uzun sürmedi. Mahmut Yesari ile süren iki buçuk yıllık evlilik süresinden [11]sonra boşanmışlardı. Cahide Hanım, Mahmut Yesari’den Cici Necdet ile olan aşkları yüzünden boşandıktan sonra tekrar ailesinin yanına Antalya’ya dönmüştü.[12]

 

Bu evliliğinden sonra Galatasaray’ın meşhur futbolcusu Cici Necdet, Antalya’ya kadar geldi ve onunla evlenmek istediğini söyledi. Onun ile de evlendi ve Ankara’ya taşındılar.  Cici Necdet ile evliliği yaklaşık on yıl sürmüştü. Fakat bir müddet sonra evliliklerinde sorunlar çıkmaya başlamıştı. Bu nedenle Cici Necdet’ten de ayrılarak ailesinin yanına döndü. Tekrar Necdet’in yanına dönmeyi denese de bu evlilik yürümedi. On yıl sonra boşanınca tekrar Antalya ’ya ve ailesinin yanında yaşamaya başlamıştı.  

 

Bu yıllarda şiirler ve masal denemeleri yazıyordu Nihayet ilk yazısını Nazım Hikmet’ in çıkardığı Yarım Ay adlı dergiye yolladı ve ilk yazısı olan bir masal bu dergide yayımlandı. [13]Bu masalı yayınlandığında yıl 1935 yılıydı. Yarımay dergisinde  yayımlanan yazıları için Nazım Hikmet  ondan övgüyle bahsetmişti.[14] Ancak Nâzım Hikmet onun hakkında bir tanıtım yazısı yazarken Cahide Üçok’un bir kadın olduğunu bilmiyordu.  Bu nedenle iki yıl boyunca Cahit Uçuk bir erkek zannedilmişti.

 

Cahide Hanım çok çok güzel bir kadındı.  Futbolcu Cici Necdet’ten boşandıktan sonra Ece Ajandalarının sahibi olan Murtaza Kâğıtçı ile evlendi. Dördüncü evliliği Cahide Hanım’ın en son evliliği oldu. [15]

 

İstanbul’a taşınmalarından sonra Rıfai Dergâhına devam etmeye başladı. Bu Dergâhta çok tanınmış isimlerle tanışmıştı. Semiha Ayverdi , Safiye Erol, Nezihe Araz bunlardan bir kaçı idi.  Bu dergâha haftada iki kez olmak üzere 25 yıl devam etmişti. [16]

 

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın yazarlarından Cahit Uçuk, 7 Kasım 2004'de İstanbul Bebek’teki evinde 93 yaşında ölen sanatçı Zincirlikuyu Mezarlığı'na gömüldü

 

EDEBİ KİŞİLİĞİ

 

Cahit Uçuk, sanat hayatına şiir yazarak başlamış, daha sonra ise masal, hikâye ve romana yönelmişti. Yazarlık hayatı Nazım Hikmet’in çıkardığı “Yarımay” dergisine 1935 yılında yolladığı “Bir Masal ki Herkes Okumalı” adlı eseri ile başladı.  Yarım Ay dergisinde “Pamuk Nine” adıyla cinsel öğütler vermeye de başlamıştı.  Daha sonra yazılarını devrin pek çok yayın organına göndermişti.

 

Uçuk, eserlerinde genellikle kadın hakları, kadının toplumdaki yeri, analık duygusu ve mistik temaları ele almıştır. Eserlerinde kadın konusu önemli bir yer tutmuştur.  

 

Bir dönem çok okunan yazarlardan olan Uçuk roman ve öykü kitaplarından başka çocuklar için de roman, öykü, masal ve manzum masallar yazmıştır.[17]

 

Cahit Uçuk, yazdığı  romanlarında İstanbul’daki gündelik hayatın izlenimlerini dile getirdi. Eserlerinde yurt tabiat konularını ve sevgisini de işlemiş gündelik hayatın sahnelerini okurlarına aktarmıştır.  Ahlaklı kadın tiplemelerini başarıyla aktardığı romanlarında çocuklar için de serler yazmış ahlak erdem fazilet gibi temalara değinmiştir. Cahit Uçuk, sıcak ve rahat anlatımı ile tanınan ve her zaman sevilerek okunan bir yazar olmuş,  Babıâli’de ve Anadolu'da yayımlanan günlük gazete ve dergilere, piyes, hikâye, masal ve roman tefrikaları yazmıştır. Dili arı duru İstanbul Türkçesidir.

Çocukları çok seven yazar çocuklar için de romanlar, öyküler, masallar, manzum masallarılar yazdı. Ona en güzel armağanı da, çocuklar için yazdıkları getirmiştir. Dünyanın ünlü çocuk klasikleri İkizler serisinin yirmi sekizinci kitabı olan Türk İkizleri ile Hans Christian Andersen armağanını kazanmış, bu kitabı, İngilizce dâhil olmak üzere birkaç dünya diline çevrilmiştir.[18]

 

 ‘”Bir İmparatorluk Çökerken" adlı kitabında; yakın tarihimizin birinci elden tanıklığını aktardı. ‘Erkekler Dünyasında Bir Kadın Yazar-Silsilename I ’de erkekler ortamında güzel bir kadın yazarın meslek yaşamından, bireysel yaşantısından kesitleri anlattı, ‘Yıllar Sadece Sayı-Silsilename II" ’de Babıali’nin ünlü simaları, onlarla münasebetleri dile getirildi. Uçuk, eserlerinde Anadolu kadını ve Anadolu’nun meselelerini sıcak bir anlatımla okurlarıyla paylaşmıştı.” [19]

 

Romanlarında gündelik yaşamdan kesitler sunan yazar realist bir yaklaşımla gözlemlere dayalı ve gerçekçi betimlemeler yapan bir romancıydı. “ Gerek romanlarının konuları, gerekse kelimeleri kullanışındaki anlatım rahatlığı, sıcaklık ve uyum ile tanınan Cahit Uçuk, yetişkin ve çocuk okurları için yazmıştır. “ [20]

 “Bir İmparatorluk Çökerken “ adlı anı kitabında kendi gözlemleri ile Selanik ve İstanbul'un ahşap konaklarındaki görkemli yaşamı, işgal yıllarını, ülkeyi kaplayan kara bulutların arasından yeni bir devlet kurmaya çalışan idealist insanların çabalarını ve unutulmuşluğu anlatmıştır.

Anılarını 'Yıllar Sadece Sayı' adlı eserinde yazmıştır. Biyografisi ile ilgili pek çok detay bu eserinde bulunmaktadır.  Eserlerinin bazıları Yapı Kredi Yayınları tarafından basılmıştır.[21]

 

Önemli ödülleri    

• Hans Christian Andersen Armağanı

Başlıca yapıtları[22]

Roman

• Küçük Ev
• Kanlı Düğün
• Siyah Dantelli Şemsiye
• Uçan Su
• Değirmentaşı
• Hep Yarın
• Güneş Kokusu
• Kirazlı Pınar
• Sürü Çıngırakları
• Dikenli Çit

Öykü

• Cennet Bahçesi
• Işıklı Pencere
• Kurtların Saygısı
• Değişen Sensin
• Altın Pabuçlar

Çocuk kitapları

• Türk İkizleri
• İran İkizleri
• Gümüş Kanat
• Yalçın Kayalar
• Mavi Ok
• Kırmızı Mantarlar
• Üç Masal
• Ateş Gözlü Dev
• Cepteki Yavrular
• Kurnaz Çoban
• Herte Verte Pitte
• Eve Giren Güneş
• Açılan Pencereler
• Esrarengiz Yalı
• Mavi Derinliklerdeki Sır
• Sırrını Vermeyen Tabak
• Dünyamız Tehlikede Uzaydaki Mavi Bilye 5 (ISBN 9789758509751)

Oyun

• Yaşamak İstiyoruz
• Gök Korsan
• Bileziklerin Sesi

Anı

• Bir İmparatorluk Çökerken (anı, 1995, YKY) (ISBN 9753634129)
• Erkekler Dünyasında Bir Kadın Yazar [3] (ISBN 9750805305)

 

ROMANCILAR İLE İLGİLİ BAŞLIKLAR VE LİNKLERİ

• Cengiz Dağcı Hayatı ve Romancılığı
• Ferit Edgü Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Demir Özlü Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Demirtaş Ceyhun Hayatı ve Edebi Özellikleri
• Ahmed Günbay Yıldız Hayatı ve Romancılığı
• Yavuz Bahadıroğlu Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri
• Hüseyin Nihal Atsız Hayatı ve Eserleri
• EDEBİYATIMIZDA HİDAYET ROMANCILARI VE ROMANCILIĞI
• Samiha Ayverdi Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri
• Hekimoğlu İsmail Ömer Okçu Hayatı ve Eserleri
• Cahit Uçuk ( Cahide Üçok ) Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Adalet Ağaoğlu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Sevgi Soysal Edebi Kişiliği ve Eserleri
• Ümit Kaftancıoğlu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Oğuz Atay Edebi Kişiliği Eserleri ve Konuları

Kaynakça

 

[1] PROF. DR. ABİDE DOĞAN, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cahit-ucuk

[2] Tarihten portreler - Cahit Uçuk Hanım". milliyet.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012..(Türkçe)

[3] Tarihten portreler - Cahit Uçuk Hanım". milliyet.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012..(Türkçe)

[4] Cahit Uçuk'un aşkları". radikal.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 201

[5] Cahit Uçuk'un aşkları". radikal.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 201

[6] Erkekler Dünyasında Bir Kadın Yazar". google.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012..(Türkçe)

[7] Erkekler Dünyasında Bir Kadın Yazar". google.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012..(Türkçe)

[8] Tarihten portreler - Cahit Uçuk Hanım". milliyet.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012..(Türkçe)

[9] Cahit Uçuk'un aşkları". radikal.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 201

[10] Cahit Uçuk'un aşkları". radikal.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 201

[11] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf 350

[12] Şahamettin Kuzucular, MEHMET MAHMUT YESARİ  https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=39737

[13] Tarihten portreler - Cahit Uçuk Hanım". milliyet.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012..(Türkçe)

[14] Anonim, Cahit Uçuk, raflarinarasindan.blogspot.com/2011/09/gunes-kokusu- Erişim tarihi: 26 Nisan 2012.

[15] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf 350

[16] Tarihten portreler - Cahit Uçuk Hanım". milliyet.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012..(Türkçe)

[17] https://raflarinarasindan.blogspot.com/2011/09/gunes-kokusu-cahit-ucuk.html

[18] Cahit Uçuk'un aşkları". radikal.com.tr. Erişim tarihi: 26 Nisan 201

[19] https://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=329 2..(Türkçe)

[20] https://www.ykykultur.com.tr/yazar/cahit-ucuk

[21] https://www.ykykultur.com.tr/yazar/cahit-ucuk

[22] https://tr.wikipedia.org/wiki/Cahit_Uçuk