Kul Mehmet Hayatı Şiirleri 16. Asır
KUL MEHMET
16.yy. şairlerinden hayatı hakkında elle tutulur bilgiler edinebildiğimiz yegâne halk ozanıdır. Kul Mehmet, I. Ahmet devri vezirlerden Üveys Paşa’nın oğludur. Aydın bölgesinde Güzelhisar Kasabasında doğmuş ve yetişmiştir.
Bizim illerimiz Aydın illeri
Çifte çifte bülbüllüdür dalları
Dizeleri ile Aydınlı olduğunu kendisi de belirtir. Kul Mehmet’in maliye işlerine bakan yüksek bir memuriyet de elde ettiği paşa ve vezir rütbelerine de ulaştığı, Aydın yöresinde nüfuzlu bir insan olduğu bilinmektedir. Kul Mehmet’in asıl adının Mehmet olduğu Aydın’da vergi toplama memuru olarak görev yaparken Mehmet Paşa olarak tanındığı şiirlerinde ise Kul Mehmet adını kullandığı elimize ulaşan bilgiler arasındadır. 1604 yılında meydana gelen Celali isyanlarında paşa olduğu ve Aydın civarındaki isyanı batırmakla görevlendirildiği anlaşılır. Fakat 1605 yılındaki yazışmalarda kendisi yerine kethüdasına hitap edilmesi onun 1605 yılında ölmüş olabileceğini göstermektedir.[1]
Kul Mehmet hakkında ilk bilgilere Mehmet Fuat Köprülü ulaşmış, onun şiirlerini ilk kez Köprülü yayınlamıştır. Kul Mehmet hakkında bu gün için elimizde bulunan bilgilerin pek çoğu da Köprülü’nün tespitlerinden oluşmaktadır. Vasfi Mahir Kocatürk’te ondan "Türk Edebiyatı Tarihi" adlı eserinde söz etmiş ve onun “Üveys Paşa’nın oğlu, Aydın Güzelhisarlı, maliye işleri ile uğraşan nüfuzlu bir paşa ve vezir “olduğunu yazmıştır.
Yavrum kuzum seni aldırdım elden
Kuzum kuzum der de meler bir koyun
dizeleri ile başlayn şiirinden üç dörtlüğü de eserine alarak bu şiirini “ Türk edebiyatında daha eskiden beri var olan koyun destanındın esinlenerek yazdığını “ belirtmiştir. [2]
Kul Mehmet’in iyi bir eğitim aldığı Arapça Farsçayı da bildiği anlaşılmaktadır. Aruz vezni ile de şiirler yazmıştır.
Şiirlerinde Kul Mehmet mahlasını kullanan Mehmet Paşa’nın şiirleri 17. yüzyılda yaşamış bir başka Kul Mehmet adlı şairin şiirleri ile karışmış durumdadır.
"Be yarenler yine evvel bahardır
Bülbül intizarlık kılar durmayıp"
Dizeleriyle başlayan şiirin, kesinlikle "Kul Mehmet" takma adını kullanan Mehmet Paşa'nın şiiri olduğu kanıtlanmış durumdadır.
BE YARENLER YİNE EVVEL BAHARDIR
Be yarenler yine evvel bahardır
Bülbül intizarlık kılar durmayıp
Kuşlar ahenk edip çığrışıp öter
Kalbin kasavetin siler durmayıp
Kadir Mevlam kudretini bildirir
Daim ağlar kullarını güldürür
Menekşeler külahını kaldırır
Yeşil çemenlerde yeler durmayıp
Her ağaçlar sücü dolmuş içilmiş
Yeryüzüne ab-ı hayat saçılmış
Gök sümbül kırmızı lale açılmış
Güller ağzın açmış güler durmayıp
Misal-i Ravzadır Cennet-i Rıdvan
Firdevs bahçesine benzemiş cihan
Kırmızı hulleler giymiş erguvan
Selvi dalı başın sallar durmayıp
Bizim illerimiz Aydın illeri
Çifte çifte bülbüllüdür dalları
Kul Mehemmed eydür seher yelleri
Yarin siyah zülfün böler durmayıp
Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )
Kayıkçı Kul Mustafa , Katib , Erzurumlu Emrah , Erzurumlu Aşık Sümmani , Divriğili Deli Derviş Feryadi , Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) , Aşık Ferrahi , Kağızmanlı Hıfzı , Musa Merdanoğlu , Posoflu Aşık Müdami , Deliktaşlı Ruhsati , Âşık Zülali, Âşık Şenlik, Ercişli Emrah , Âşık Ardanuçlu Efkari, Şarkışlalı Âşık Şarkışlalı Talibi Çoşkun , Kaygusuz Abdal , Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür, Tokatlı Nuri …
KAYNAKÇA
[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/16-asir-halk-ozanlari-kul-mehmet-karaoglan-oguz/77669
[2] Vasfi Mahir Kocatürk, Türk Edebiyatı Tarihi, MEB 1996 shf, 309
