Meknianh ve Meknibih Nedir Kinaye Sanatının Yönleri
Meknianh ve Meknibih Nedir
Mekni – anh Osmanlıca yazılışı عنه مكنی
Mekni bih : Osmanlıca yazılışı به مكنی
Mekni- anh ve Mekni -bih kinayeli sözün veya ibarenin gerçek ve mecazi anlamları ile alakalı olarak kullanılan divan edebiyatına ait terimler olmaktadır.
Pek çok tarifi olmakla kinaye bir sözün veya ibarenin gerçek anlamı da göz önünde bulundurularak dolaylı veya değişmeceli anlamının öne çıkartılarak söylenmesidir. “Manâ-yı aslîsiyle manâ-yı murâdı muhtelif olan kelam” (Redhouse 2009: 221) yani asıl manası ile kastettiği manaları muhtelif olan söz veya ibarelerdir.
“Kinaye bir kavram veya mesajın, hakikate uygun ifadelerin içine gizlenerek dolaylı olarak anlatılması sanatıdır.”[1]
Kinaye sanatını: Bir yargıyı veya hükmü hem gerçek hem de mecazi anlamının ikisi birden anlaşılabileceği şekilde ama mecaz anlamını öne çıkartarak kullanma sanatı olarak toparlayabiliriz. Tariflerden de anlaşılacağı gibi kinayeli bir sözün birisi gerçek diğeri gerçek anlamının dışında iki anlamı vardır. Eski dildekiler kinayeli sözün içinde geçen gerçek anlamındaki unsura “meknî - (mükennâ ) bih” ; işaret edilen ve söz içinde geçmeyen unsura da “meknî (mükennâ ) anh” adını vermişlerdir.
Buna göre kinayenin anlamları ilk anlam ve murat edilen anlam olarak ikiye ayrılabilir. Kinayede kullanılan lâfza veya lâfzın ilk/temel anlamına meknî-bih (kendisiyle gizlenen, kendisiyle kinaye yapılan) veya lâzım, lâfızla kastedilen anlama da meknî-anh (maksat, maksûd) veya melzûm denilmiştir.
Kinayede aslolan, cümlede geçen unsur (meknî bih) geçmeyen unsur (meknî anh) olarak anılmış
Meselâ, “ Ahmet Efendi kolu uzun; yastığı geniş adamdı ” ifadesindeki asıl anlamlara bakarsak Ahmet Efendi’nin uzun kollu olması da mümkündür fakat murat edilen mana Ahmet Efendi’nin etkili tanıdığı çok, pek çok işi halleden şeklindeki manasıdır. Yastığının geniş olması ibaresindeki asıl anlam Ahmet Efendi’nin yastığının geniş büyükçe olması yani meknî bih, ama murat edilen manasının ise çok misafirinin gelip gitmesi yani meknî anh tır.
İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ
Mekniyye Nerdir ( istiare-i mekniye ) Kapalı İstiare
Mekni- anh ve Mekni -bih Nedir
Kinaye Nedir Örneklerle Kinaye Söz Sanatı
Kinaye Örnekleri Açıklamaları ve Tanımlarıyla
Türk Edebiyatı ve Şiirinde Söz Sanatları Y
Divan Şiirinde Yergi Amaçlı Söz Sanatları Prof.Dr. Mine Mengi)
Erkan-ı İstiare ve Erkan ı Teşbih Nedir.
İstiare Söz Sanatı Nedir ( Türleri ve Örnekleri )
Hüsn-i Ta'lîl Sanatı Nedir Hüsnü Talil Örnekleri
İrâd ve İrsal-ı Mesel Sanatı ve İzahlı Örnekleri
Cemiyet Nedir. Cemiyet Söz Sanatı
İltifât Nedir ve İltifat Söz Sanatı
Kasr Söz Sanatı Nedir ve Örnekleri
Muad Nedir ve İade Söz Sanatı
KAYNAKÇA
[1] , Doç.Dr. Menderes COŞKUN, Kinayenin Belâgat Kitaplarındaki Seyri ve Onu Yeniden Anlama ve Sunma Denemesi, https://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makalele
