KategorilerEDEBİYATEdebiyat Terimleri MazmunlarMeknianh ve Meknibih Nedir Kinaye Sanatının Yönleri

Meknianh ve Meknibih Nedir Kinaye Sanatının Yönleri

29.12.2019

Meknianh ve Meknibih Nedir

 

 Mekni – anh  Osmanlıca yazılışı  عنه مكنی

 Mekni  bih : Osmanlıca yazılışı     به مكنی

Mekni- anh   ve Mekni -bih   kinayeli sözün veya ibarenin   gerçek ve mecazi anlamları ile alakalı olarak kullanılan divan edebiyatına ait terimler olmaktadır.

Pek çok tarifi olmakla kinaye bir sözün veya ibarenin gerçek anlamı da göz önünde bulundurularak dolaylı veya değişmeceli anlamının öne çıkartılarak söylenmesidir. “Manâ-yı aslîsiyle manâ-yı murâdı muhtelif olan kelam” (Redhouse 2009: 221) yani asıl manası ile kastettiği manaları muhtelif olan söz veya ibarelerdir.

 “Kinaye bir kavram veya mesajın, hakikate uygun ifadelerin içine gizlenerek dolaylı olarak anlatılması sanatıdır.”[1]

Kinaye sanatını: Bir yargıyı veya hükmü hem gerçek hem de mecazi anlamının ikisi birden anlaşılabileceği şekilde ama mecaz anlamını öne çıkartarak kullanma sanatı olarak toparlayabiliriz.  Tariflerden de anlaşılacağı gibi kinayeli bir sözün birisi gerçek diğeri gerçek anlamının dışında  iki anlamı vardır. Eski dildekiler kinayeli sözün içinde geçen gerçek anlamındaki unsura “meknî  - (mükennâ ) bih” ; işaret edilen ve söz içinde geçmeyen unsura da “meknî (mükennâ  ) anh” adını vermişlerdir.

Buna göre kinayenin anlamları ilk anlam ve murat edilen anlam olarak ikiye ayrılabilir. Kinayede kullanılan lâfza veya lâfzın ilk/temel anlamına meknî-bih (kendisiyle gizlenen, kendisiyle kinaye yapılan) veya lâzım, lâfızla kastedilen anlama da meknî-anh (maksat, maksûd) veya melzûm denilmiştir.

 Kinayede aslolan, cümlede geçen unsur (meknî bih) geçmeyen unsur (meknî anh) olarak anılmış

Meselâ, “  Ahmet Efendi kolu uzun;  yastığı geniş  adamdı ” ifadesindeki asıl anlamlara bakarsak  Ahmet Efendi’nin uzun kollu olması da mümkündür  fakat murat edilen mana  Ahmet Efendi’nin etkili tanıdığı çok, pek çok işi halleden  şeklindeki manasıdır.  Yastığının geniş olması ibaresindeki asıl anlam Ahmet Efendi’nin yastığının geniş büyükçe olması yani meknî bih, ama murat edilen manasının ise çok misafirinin gelip gitmesi yani meknî anh tır.

İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

Mekniyye Nerdir ( istiare-i mekniye ) Kapalı İstiare

Mekni- anh ve Mekni -bih Nedir

 Kinaye Nedir Örneklerle Kinaye Söz Sanatı

Kinaye Örnekleri Açıklamaları ve Tanımlarıyla

MECAZLA İLGİLİ SÖZ SANATLARI

Türk Edebiyatı ve Şiirinde Söz Sanatları Y

 Divan Şiirinde Yergi Amaçlı Söz Sanatları Prof.Dr. Mine Mengi)

 Erkan-ı İstiare ve Erkan ı Teşbih Nedir.

 İstiare Söz Sanatı Nedir ( Türleri ve Örnekleri )

 İntâk Nedir ve İntak Sanatı

 İhâm Sanatı Tanım ve Örnekler

Hüsn-i Ta'lîl Sanatı Nedir Hüsnü Talil Örnekleri

İrâd ve İrsal-ı Mesel Sanatı ve İzahlı Örnekleri

 Cemiyet Nedir. Cemiyet Söz Sanatı

 İltifât Nedir ve İltifat Söz Sanatı

 Kasr Söz Sanatı Nedir ve Örnekleri
 Muad Nedir ve İade Söz Sanatı

 

KAYNAKÇA

[1] , Doç.Dr. Menderes COŞKUN, Kinayenin Belâgat Kitaplarındaki Seyri ve Onu Yeniden Anlama ve Sunma Denemesi, https://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makalele

 

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da