Pek çok tarifi olmakla kinaye bir sözün veya ibarenin gerçek anlamı da göz önünde bulundurularak dolaylı veya değişmeceli anlamının öne çıkartılarak söylenmesidir. “Manâ-yı aslîsiyle manâ-yı murâdı muhtelif olan kelam” (Redhouse 2009: 221) yani asıl manası ile kastettiği manaları muhtelif olan söz veya ibarelerdir.

 “Kinaye bir kavram veya mesajın, hakikate uygun ifadelerin içine gizlenerek dolaylı olarak anlatılması sanatıdır.”[1]

Kinaye sanatını: Bir yargıyı veya hükmü hem gerçek hem de mecazi anlamının ikisi birden anlaşılabileceği şekilde ama mecaz anlamını öne çıkartarak kullanma sanatı olarak toparlayabiliriz.  Tariflerden de anlaşılacağı gibi kinayeli bir sözün birisi gerçek diğeri gerçek anlamının dışında  iki anlamı vardır. Eski dildekiler kinayeli sözün içinde geçen gerçek anlamındaki unsura “meknî  - (mükennâ ) bih” ; işaret edilen ve söz içinde geçmeyen unsura da “meknî (mükennâ  ) anh” adını vermişlerdir.

Buna göre kinayenin anlamları ilk anlam ve murat edilen anlam olarak ikiye ayrılabilir. Kinayede kullanılan lâfza veya lâfzın ilk/temel anlamına meknî-bih (kendisiyle gizlenen, kendisiyle kinaye yapılan) veya lâzım, lâfızla kastedilen anlama da meknî-anh (maksat, maksûd) veya melzûm denilmiştir.

 Kinayede aslolan, cümlede geçen unsur (meknî bih) geçmeyen unsur (meknî anh) olarak anılmış

Meselâ, “  Ahmet Efendi kolu uzun;  yastığı geniş  adamdı ” ifadesindeki asıl anlamlara bakarsak    Ahmet Efendi’nin uzun kollu olması da mümkündür  fakat murat edilen mana  Ahmet Efendi’nin etkili tanıdığı tanıdığı çok, pek çok işi halleden  şeklindeki manasıdır.  Yastığının geniş olması ibaresindeki asıl anlam Ahmet Efendi’nin yastığının geniş büyükçe olması yani meknî bih, ama murat edilen manasının ise çok misafirinin gelip gitmesi yani meknî anh tır.

İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

• Mekniyye Nerdir ( istiare-i mekniye ) Kapalı İstiare
• Mekni- anh ve Mekni -bih Nedir
•  Kinaye Nedir Örneklerle Kinaye Söz Sanatı
• Kinaye Örnekleri Açıklamaları ve Tanımlarıyla
• MECAZLA İLGİLİ SÖZ SANATLARI
• Türk Edebiyatı ve Şiirinde Söz Sanatları Y
•  Divan Şiirinde Yergi Amaçlı Söz Sanatları Prof.Dr. Mine Mengi)
•  Erkan-ı İstiare ve Erkan ı Teşbih Nedir.
•  İstiare Söz Sanatı Nedir ( Türleri ve Örnekleri )
•  İntâk Nedir ve İntak Sanatı
•  İhâm Sanatı Tanım ve Örnekler
• Açıklamaları ile Muhteşem Hüsnü Talil Örnekleri
• Hüsn-i Ta'lîl Sanatı Nedir Hüsnü Talil
• İrâd-ı ve İrsal-ı Mesel Söz Sanatı Örnekleri ( İzahlarıyla)
•  Cemiyet Nedir. Cemiyet Söz Sanatı
•  İltifât Nedir ve İltifat Söz Sanatı
•  Kasr Söz Sanatı Nedir ve Örnekleri
•  Kat’ Söz Sanatı Nedir
   Muad Nedir ve İade Söz Sanatı
•  Lüzûm mâ lâ yelzem ( Söz Sanatı)

KAYNAKÇA

[1] , Doç.Dr. Menderes COŞKUN, Kinayenin Belâgat Kitaplarındaki Seyri ve Onu Yeniden Anlama ve Sunma Denemesi, https://bilig.yesevi.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/2810-