GirişKayıt

Murg-ı Eyvan Kuşlar Eyvanı

07.03.2020

 
Murg-ı Eyvan  Kuşlar Eyvanı
 
Eyvan kelimesi mimari bir öğe olduğu gibi sözlük anlamları ile düşündüğümüzde  teras, sundurma,  ön tarafı dışarıya açık olan oda, bölme anlamlarına gelmektedir.
Murg ise Farsça da kuş anlamına gelmektedir.
 

Murg-ı Eyvan dilimize, kuş terası, kuş alanı, kuş yeri şekillerinde tercüme edilebilir.  Farsçada kuş anlamındaki  Mürg edebiyatımızda pek çok kullanılan bir sözcüktür. Edebiyat dünyamızda kuşlarla ilgili pek çok hayal, pek çok benzetme pek çok imaj kullanılmıştır.  Edebiyatımızda  Anka , Zümrüd-ü Anka- Simurg, Musikar, Hüd Hüd, Ebabil , Huffaş ,Turna , Kebuter gibi pek çok efsanevi veya efsanevi olmayan kuşlar kullanılmıştır.

Eski devirlerde hanlara, kervansaraylara, vb kuşların yuva yapması veya barınması için özel yerler de yapılmıştır. Hatta kuşları kollamak ve beslemek ile ilgili vakıfların da kurulduğu bilindiği gibi ağaçlarında kuş şekillerine benzer şekilde tıraşlandığını da şahit oluyoruz.

Eski devrilerde eyvanların önüne veya üzerine yüksekçe bir yere içi doldurulmuş kuş mumyaları koymak gibi adetlerin olduğu da eski kaynaklardan bize aktarılan bilgiler arasındadır. “Safevilerden evvel Şiraz’da köşklerin alemi yerine ağaçtan bir kuş tıraş edip koyarlarmış, Kimi al tutî, kimi yeşil ve beyaz kebuter, kumru şahin, tavus ve gayrıları … Bu murganın ( kuşların)  içini oyarak ağızlarına sepes vaz ederlermiş. Eğer rüzgar sert eserse  bu hayvanlar dönüp  bunlardan türlü sesler çıkarmış” ( Sudi , Hafız-ı Şerhi- 11- 27 ) [1]

Kuş eyvanı da dahil olmak üzere edebiyatımızda kuşlarla ilgili  binlerce beyit, mısra veya şiir bulmak mümkündür.

Gerçi  rif’atteyim amma ki harab âbâdım
Cugd-ı menhus-ı Zuhal murg-ı ser-i bâmımdır.  Fehim –i Kadim

Olduğum mevki herne kadar yüksekse de kendim çok harabım.   Zuhal yıldızı ( büyük uğursuz)  gibi yüksekte isem de kötü talihim baykuş gibi başımdan ayrılmıyor.

Fehim-i Kadim’in bu beytinde murg-ı ser- i bam sözcüğü  murg-ı eyvanı işaret etmektedir. [2]

Kuşların yeri ve kuşlar ile ilgili birkaç beyit örneği :

Bu mürg-ı dil bu gülistânda âşiyân mı kodı
Tutuşmaduk gam-ı ‘ışkıyla gülistân mı kodı    Tokatlı Kani

Seyr-i hüsn-i gül olur çün mürg-i nâlâna lezîz
Yanmadan şem‘a olur gâyetde pervâne lezîz   MEHMED SIDKΠ[3]

Mürg-i dil konmaga bir kâmeti Tûbâ gözedür
Serv ü şimşâdı begenmez katı a’lâ gözedür     Baki[4]

Uçurdum murg-ı cânı âşiyân-ı `âlem-i tenden
 Halâs oldum gam-ı hicrân ile gavgâ-yı `âlemden  Şeyhülislam Yahya[5]

Göñül mürgine ser-tâ-ser cihân bâğın tolandırdum
Ben anı âkıbet bir serv-i bâlâya dolandırdum      Avni Fatih Sultan Mehmet[6]

Dur, ey mürği-səhər, billah, ağaz et,
Sərağazın odunu cangüdaz et.                    Habibi    [7]

Söyledürse murg-ı cânı la‘l-i dil-ber söyledür
Tûtî-i gûyâları gûyâ ki şekker söyledür     VUSÛLΠ





Kuşlar ile İlgili Konu Başlıkları aşağıdadır.

 

 KAYNAKÇA



profile

Şahamettin Kuzucular

0

0

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar