Mûsikâr Kaknüs Kuşu ve Musikar Müzik Aleti

Musikar eski devrilerde kullanılan nefesli sazlardan birisinin adıdır. Birkaç ney'in bir araya getirilmesiyle oluşan bu nefesli çalgının adı ise  bir masal kuşu olan musikar kuşundan gelmektedir.

Musikar kuşu, İran, Hint ve Çin mitolojilerindeki kuğuya benzetilen bir çeşit masal  kuşudur.  Bu kuşa Kaknüs kuşu da denmektedir. Kaknüs Kelimesi çoğunlukla Farsça kökenli olarak bilinir. Fakat Kaknüs kelimesi Yunanca kökenli kuğu anlamına gelen (Cygnus),  kelimesinden Farsçaya “ kaknüs “ olarak geçtiğine dair izahatlar da vardır. [1] ( bkz Kaknûs Nedir ve Edebiyatımızda Müsikâr Kuşu)

Efsanevi Kaknûs ve Musikar kuşu,  kuğu şekline benzer bir görünümde tasavvur edilmiştir.  Ferîdüddîn-i Attâr, Mantık-ut Tayr adlı eserinde bu kuşun vatanının Hindistan olduğunu yazmış ve Musikar Kuşunu gagasında yüze yakın bir delik olan bir kuş olarak anlatmıştır. ( Bkz: F. Attar’ın tarifi ve betimlemesi için geniş bilgi Kaknûs Nedir ve Edebiyatımızda Müsikâr Kuşu)  A. Talat Onay ise “Eski Edebiyatta Mazmunlar” adlı eserinde Kaknüs’ü yüzünde 360 delik bulunan bir kuş olarak anlatır. "Bu kuş yüksek dağ başlarında rüzgara karşı oturunca  rüzgar o deliklere nüfuz eder, muhtelif sesler çıkarırmış, Bu sesleri duyan kuşlar  yanına üşüşürlermiş, Kanus de bu kuşların bir kaç tanesini yakalayıp yermiş"[2]
Gagası uzun ve yüzlerce deliği olan ney’e benzer bir işleve sahip olduğu tasavvur edilen bu kuşun yeryüzünde musikinin doğmasına vesile olduğuna inanıldığından bu kuşa Musikar kuşu da denmektedir. Efsaneye göre bu kuşu merak eden bir filozof, onu bir ormanda bulmuş ve günlerce onu izlemiş ve bu kuşun çıkardığı nağmelerini dinleyerek müziği icat etmiş.[3] 

Ten-i zerdimde pehlûm Ustühânı sayılır bir-bir
Beni seyr etmeyen ahbâb mûsikarı görsünler      Bâkî

Dimağı duhan ile fanus-veş
Yanar ateşe durma kaknus-veş    Atâî

Kaknus-ı aşiyan-ı muhabbet değil midir
Kendi demiyle aşık-ı muztar kebab olur      Sabit

Tiryaki-i herze hab-ı menkus
Ateşler icinde pir-i kaknus       Şeyh Galib

Ebr gibi kuh-ı mestiden ubur etdik yine
Varımız kaknus-veş şevk ile nur ettik yine      Aşkî [4]

Bülbülün lâııesidir kâse-i tambûra bedel
Tayerân etse olur şekl-i perî mûsikar           Sâmî

Kuşlar ile İlgili Konu Başlıklarımız

• Si-reng :Nedir Anka Simurg

• MANTIK’UT TAYR KONUSU VE ÖZETİ FERİDÜTTİN ATTAR

• PENDİ ATTAR TERCÜMESİ'NDEN

• Edirneli Nazmi ve Pendi Attar Tercümesi

• Attar ve Gülşehri Mantıku't Tayr Hakkında Alıntılar

• DERVİŞ ŞEMSEDDİN VE DİH MURG MESNEVİSİ

• Huffaş Yarasa Nedir Hz İsa’nınKuşu Murg –u İsa Vatvât Şebpere

• Mürg Nedir Tayr ve Edebiyatta Kuşlar

• Murg-ı Eyvan Kuşlar Eyvanı

• Tâvûs Kuşu Dinlerde Efsanelerde Şiir Dünyamızda Tavus

• Bebga Nedir Şiirlerde Papağan Tuti Dudu Kuşu

• Mûsikar Müzik Aleti ve Musikar Kuşu

• Kaknûs Nedir ve Edebiyatımızda Müsikâr Kuşu

• Hüma Edebiyatta Humâ Umay Hümây Kuşu

• Alıcı Kuşlar Mazmunu ( Şiirimizde)

• Gül ile Bülbül Hikayesi Şiirlerde Gül İle Andelip

• Kebûter ve Kebk Nedir Şiirimizde Güvercin

• Hûn-ı Kebûter Nedir Güvercin Kanı

• Hüdhüd Nedir İbibik ve Hz Süleyman’ın Ulağı

KAYNAKÇA

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/kaknus-nedir-ve-edebiyatimizda-musikar-kusu/124830

[2]  A. Talat Onay Eski Edebiyatta Mazmunlar

[3] KÜBRA ESKİGÜN, KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE EFSANEVİ KUŞLAR, KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI, YÜKSEK LİSANS TEZİ, KAHRAMANMARAŞ AĞUSTOS-2006

[4] İskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, s.266