Murg Tayr Tayyar Edebiyatta Kuşlar
Murg Tayr Tayyar Edebiyatta Kuşlar
Mürg Nedir Tayr ve Edebiyatta Kuş
Osmanlıca yazılışı mürg : مرغ
Mürg Farsça kökenli bir kelimedir. Sözlüklerdeki Türkçe karşılığı kuş anlamına gelmektedir. Arapçadaki “ Tayr “ sözcüğü mürg ile de eş anlamlıdır. ( Bkz F-Attar-ve-Gulsehri-nin-Mantiku-t-Tayr-i-ozetler-alintilar/425) Tayyar, uçan, tayyare uçak, ṭayrі “kuşla ilgili” tayr kökünden gelen kelimelerdir.
Söze geldi vahş u tayr u taş ağaç
Sözleri cümle Muhammed midhati (Süleyman Çelebi)
Mürg, sözcüğü divan edebiyatında çok geçen, pek çok sözcük ile tamlama kurularak da kullanılan bir sözcüktür. Mürg, tayr ve Kuş edebiyatta haberci kuşlar, gül- bülbül ilişkisi, Hz Süleyman’ın kuşu hüd hüd, ebabil kuşları, güvercin vb alakaları ile çok sık kullanılmıştır. Kuşların uçması, diyardan diyara göçmesi bülbül gibi kuşların çok güzel ötmesi, gül, bülbül, bahçe bahar ile düşler kurulması; kuşların sevgilinin diyarına gidip gelmesi, mektup taşıması, sıladan haber getirmesi götürmesi ile ilgili sayısız konu edebiyatta işlenmiştir.
Doğal kuşların yanı sıra, edebiyatın pek meşhur mitolojik efsanevi kuşları da vardır. Anka, Sımurg, Zümrüd-ü anka, Musikar kuşu, Kaknus bunlardan bazılarıdır. Bu bakımdan bu kuşları madde madde incelemek daha doğru olacaktır.
Kuşlar ile ilgili bazı terkipler
mürg-i bâg : bülbül.
mürg-i bâl-şikeste : kırık kanatlı kuş..
mürg-i dil : gönül kuşu.
mürg-i hakk-gû : ishak kuşu. (bkz : mürg-i şeb-âvîz).
mürg-i hoş-hân : bülbül.
mürg-i ilâhî : rûh, can, nefes, can kuşu
mürg-i nâlân: İnleyen kuş
mürg-i nâme-ber : (mektup götüren kuş) : güvercin, haberci kuş, saytı kuşu , posta kuşu
mürg-i rûz : Güneş.
mürg-i rûh : Ruh kuşu
mürg-i seher : bülbül.
mürg-i sidre : Cebrail Aleyhisselâm.
mürg-i subh : sabahleyin öten bülbül.
mürg-i Süleyman : çavuşkuşu. ( hüdhüd), ibibik
mürg-i şeb-âviz : ishak kuşu. (bkz. : mürg-i hakk-gû).
mürg-i şeb ü rûz :Ay ve Güneş
mürg-i tarab : hanende, şarkı okuyucu; bülbül; güvercin.
mürg-i zâr: ağlayan kuş
mürg-i zer : Güneş.
mürg-i zerrin : sülün.
mürg-i zerrîn-bâl : Güneş.
mürg-i zerrîn-per : Güneş.[1]
Aşiyan-i mürg: kuş yuvası
Kuşlar ile İlgili Konu Başlıkları aşağıdadır.
Si-reng :Nedir Anka Simurg
MANTIK’UT TAYR KONUSU VE ÖZETİ FERİDÜTTİN ATTAR
Edirneli Nazmi ve Pendi Attar Tercümesi
Attar ve Gülşehri Mantıku't Tayr Hakkında Alıntılar
DERVİŞ ŞEMSEDDİN VE DİH MURG MESNEVİSİ
Huffaş Yarasa Nedir Hz İsa’nınKuşu Murg –u İsa Vatvât Şebpere
Mürg Nedir Tayr ve Edebiyatta Kuşlar
Tâvûs Kuşu Dinlerde Efsanelerde Şiir Dünyamızda Tavus
Bebga Nedir Şiirlerde Papağan Tuti Dudu Kuşu
Mûsikar Müzik Aleti ve Musikar Kuşu
Kaknûs Nedir ve Edebiyatımızda Müsikâr Kuşu
Hüma Edebiyatta Humâ Umay Hümây Kuşu
Alıcı Kuşlar Mazmunu ( Şiirimizde)
Gül ile Bülbül Hikayesi Şiirlerde Gül İle Andelip
Kebûter ve Kebk Nedir Şiirimizde Güvercin
Hûn-ı Kebûter Nedir Güvercin Kanı
Hüdhüd Nedir İbibik ve Hz Süleyman’ın Ulağı
Mürg ile İlgili Beyit Örnekleri
Aşiyan-i mürg-i dil zülf-i perişanındadır
Kanda olsam ey peri gönlüm senin yanındadır FUZULİ
Bu mürg-ı dil bu gülistânda âşiyân mı kodı
Tutuşmaduk gam-ı ‘ışkıyla gülistân mı kodı Tokatlı Kani
Dil mergzâr-ı mihr ü vefâ mürg-i zârıdur
Dîdâr-ı yâr hüsn ü bahâ nev-bahârıdur Baki
Gönül şol mürge döndi kurtulınca lâne kaydından
Giriftâr ola bir dâm-ı belâya dâne kaydından Şeyhülislam Yahya
Mürg-i rûha kût-i nâfi‘dür müdâm ezkâr subh
Ref‘ ider dil-hastelerden ‘illet ü ekdâr subh MEHMED SIDKÎ
Seyr-i hüsn-i gül olur çün mürg-i nâlâna lezîz
Yanmadan şem‘a olur gâyetde pervâne lezîz MEHMED SIDKÎ
KAYNAKÇA
[1] https://www.osmanlica.org/osmanlica-22374-nedir-ne-demek.html
