Nida Nedir ( Ünlem ve Seslenme )

 

Osmanlıca yazılışı: nidâ :  ندا

 

Nidâ, Arapça kökenli bir sözcüktür.

Sözlüklerdeki anlamları: Bağırma, çağırma, seslenme, ses verme, ünlem anlamlarına gelir.

Nidâ dilbilgisinde ve edebiyatta da ayrı yarı terimler olarak kullanılır.  Dilbilgisinde terim olarak eş anlamlısı ünlemdir. 

Ünlem ve Nidâ, dil bilimde sevinç, şaşma, acıma, öfke, haykırma, seslenme anlamlarını ifade eden kelime türüdür. Ünlem türündeki kelimeler: Â, ey,  ah, eyvah, bre, haydi, eyâ, yâ, hey, behey, eyvâh, âmîn! Vb dir.

Edebiyatta ise nidâ, seslenme sanatıdır.  Bir şiirde yukarıdaki gibi seslenme, bağırma, çağırma, anlamı varsa o dize veya beyitte nidâ sanatı var demektir. Bazı dizelerde nidâ, ünlem türünde kelimler olmasa bile seslenme, yani nidâ sanatı bulunur.

Dest-busı arzûsuyla ger ölsem dostlar
Kûze eylen toprağım sunun anımla yare su  Fuzûlî

Aks-i müjgân ile ey dil-ber-i şîrîn-harekât
 Sanurum ruhlarun i`râb konulmuş âyât    Şeyhülislam Yahya 

Bre felek nedir senin ettiğin
Bize bir dem sürdürmedin el gibi

Behey Karlık dağı sana ne oldu
Durulmuyor iniltinden coşundan…….

Hey ne fitne başıdur turre-i tarf-ı külehüñ
 Zâlimüñ öte ucıdur seri zülf-i siyehüñ     Ahi Benli Hasan, 

Divân şâirlerinin mahlasları sonuna gelen "a"lar da birer nidâ  kabul edilir ve bu kullanın , ey nidasına denk gelir. Yani  Bâkiyâ  denmişse  ey Baki,  Nedîmâ denmişse ise Ey Nedim anlamına gelmektedir.

İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

• Mekniyye Nerdir ( istiare-i mekniye ) Kapalı İstiare
• Mekni- anh ve Mekni -bih Nedir
• Kinaye Nedir Örneklerle Kinaye Söz Sanatı
• Kinaye Örnekleri Açıklamaları ve Tanımlarıyla
• MECAZLA İLGİLİ SÖZ SANATLARI
• Türk Edebiyatı ve Şiirinde Söz Sanatları Y
• Divan Şiirinde Yergi Amaçlı Söz Sanatları Prof.Dr. Mine Mengi)
• Erkan-ı İstiare ve Erkan ı Teşbih Nedir.
• İstiare Söz Sanatı Nedir ( Türleri ve Örnekleri )
• İntâk Nedir ve İntak Sanatı
• İhâm Sanatı Tanım ve Örnekler
• Açıklamaları ile Muhteşem Hüsnü Talil Örnekleri
• Hüsn-i Ta'lîl Sanatı Nedir Hüsnü Talil
• İrâd-ı ve İrsal-ı Mesel Söz Sanatı Örnekleri ( İzahlarıyla)
• Cemiyet Nedir. Cemiyet Söz Sanatı
• İltifât Nedir ve İltifat Söz Sanatı
• Kasr Söz Sanatı Nedir ve Örnekleri
• Kat’ Söz Sanatı Nedir
   Muad Nedir ve İade Söz Sanatı
• Lüzûm mâ lâ yelzem ( Söz Sanatı)
• Nida Nedir ( Ünlem ve Seslenme )