Tarık Dursun K. Hayatı ve Edebi Kişiliği

 (d. İzmir26 Mayıs 1931 / ö. 11 Ağustos 2015) Şair, romancı, hikâyeci, çevirmen, yönetmen

 

Tam adı Tarık Dursun Kakınç olan yazar, eserlerinde Tarık Dursun K., Tarık Dursun Kakınç, Tarık Kakınç, T. Kakınç, KA takma adlarını da kullanmıştır. Soyadı Kakınç olan yazar Kardeşi Faruk Kakınç'la beraber girdiği bir yarışmada soyadlarının karışması sonrasında soyadını K. olarak değiştirmeye karar vermiştir. Bu nedenle Tarık Dursun K. olarak anılmıştır.

 
1931 yılında İzmir Karşıyaka Bostanlı Mahallesinde ailenin ikinci erkek çocuğu olarak dünyaya gelen yazarın annesi, ev hanımı Neriman Ayşe Hanım, babası ise  maliye memuru Mehmet Halit Kakınç''tır. Kakınç olan soyadını K. haline getirmesinin sebebi, II. Dünya Savaşı yıllarında babasının evi terk etmesi ve ailesini hiç arayıp sormamış olmasıdır. Soyadını K. olarak kısaltmasının diğer bir sebebi ise kardeşi Faruk Kakınç'la beraber girdiği bir yarışmada soy isimlerinin karışması sonrasında soyadını değiştirmeye kesin karar vermesidir.[1]

 

Babasının evi terk edip gitmesi üzerine çocukluk yılları yoksulluk içinde geçmiştir. Öğretim hayatına İzmir Dumlupınar İlkokulu’nda başlar. Fakat Tarık Dursun, ilkokul dördüncü sınıftayken babası evi terk etmiş ve bir daha da ailesini arayıp sormamıştır.  Bunun üzerine yazarın annesi İzmir Yeniasır Klişehanesinde çalışan Muzaffer Gögen ile evlenir. Üvey babası Muzaffer Görgen, Ankara Ulusal Matbaası’nda çalışmaya başlayınca öğrenimini Ankara Necati Bey İlkokulu’nda tamamlamak zorunda kalır. ( Kaynak: Habora, Bülent (2000). “Tarık Dursun K.’nın Dünü, Bugünü, Yarını”, Evrensel Kültür. 106: 50/ DOÇ. DR. MİTAT DURMUŞ, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tarik-dursun )

 

Üvey babası Muzaffer Görgen bu defa Balıkesir Orman İşletmesi’nde görev alınca annesi ve abisi ile birlikte Balıkesir’e taşınmak zorunda kalır. Fakat annesi ile üvey babası arasında tartışmalar çıkmaya başlamış, Tarık Dursun da bu olaylardan oldukça etkilenmiştir. Bu nedenle ilk ve ortaokul yılları bir hayli sorunlu geçmiş olur. Neriman Ayşe Hanım, çocuklarını da yanına alarak Ankara’ya dönme kararı alır. Böylece ağabeyi Faruk Kakınç’ın da yönlendirmesi ile Ankara IV. Ortaokulu’nda orta öğrenimine başlar. Ancak yazar bu okulu bitiremez.  Ortaokul diplomasını dışarıdan bitirme sınavlarına girerek, 1950’de alacaktır. ( DOÇ. DR. MİTAT DURMUŞ, agy)

 

Ortaokul  yıllarındayken okulu bırakmış olduğu için düzenli bir eğitim alamayan yazar çocukluk yıllarından itibaren çalışmak ve hayatını kazanmak zorunda kalmıştır. 1947-1949 yılları arasında gazete dağıtıcılığı, seyyar köftecilik, tütün ve incir mağazalarında kantar kâtipliği, sahaflık, otobüs biletçiliği, muhasebe yardımcılığı, memurluk gibi işlerde çalışmak zorunda kalmıştır. [2]Yazarlık hayatına başlaması gazetecilik alanında iş bulması ve çalışması sayesinde gerçekleşir. 1949 yılında İzmir'de Anadolu gazetesinde sinema eleştirileri yazmaya başlar. Sanata 1949 yılında şiirle başlamış, 1951'de Cengiz Tuncer ile "Devrialem" isimli ortak bir şiir kitabı yayınlamıştır. [3]

 

1952-1954 yıllarımda askerliğini İskenderun’da tamamlar. Askerden geldikten sonra 1954’te Neriman Tok ile evlenir ve aynı yıl içinde Ankara Emekli Sandığı Muhasebe Servisinde memur olarak görev yapar ancak bu işinde de uzun müddet çalışma şansı bulamaz. 1955-1958 yılları içinde Son Havadis, Pazar Postası, Yenigün, Ulus gazetelerinde çalışır.  1960’da Son Posta ve 1962’de Vatan gazetesinde dış haberler sekreteri olarak görev yapar. En sonunda, senaryo yazarlığı ve rejisörlük de yapmıştır. Sonra sırasıyla Yeni Gün, Ankara Ulus, Yeni İstanbul ve Vatan gazetelerinde gündelik yazılar yazar. Pazar Postası ve Akis dergilerinde sinema eleştirileri yazmaya başlamıştır. Eleştirmen Ali Gevgilili ile birlikte aylık Yeni Sinema dergisini çıkartarak senaryo yazarlığına atılır. [4]1962'de “Aramıza Kan Girdi” filmiyle sinema yönetmenliğine başlar. Bu filmden sonra “Korkusuz Kabadayı “(1963),” Cehennem Arkadaşları “(1964), “Kelebekler Çift Uçar “ (1964) filmlerini çekmiştir. [5]

Tarık Dursun’un edebi çalışmaları 1961 yılından sonra “Güzel Avrat Otu" hikâye kitabı ile 1961 Türk Dil Kurumu Armağanını alması ile başlar.  [6] Bu ödülü aşağıda sıralayacağımız ödüller takip edecektir.1969’da eşi Neriman Hanım ve oğlu Hasan Zafer Kakınç ile birlikte Kurul Kitabevini yönetir. Bu kitabevi sayesinde ile Nisan 1973’te yayınlanmaya başlayan ve toplam 10 sayı çıkan “Günümüzde Kitaplar “ dergisini çıkarmıştır.

 

1975'de Koza Yayınları'nın kurucuları arasında yer alır.[7]  Uzun müddet Milliyet gazetesinde kitap tanıtım yazıları yazmış ve Milliyet Yayınları’nı yönetmiştir. Ömrünü daha ziyade kışları İzmir Karşıyaka’da, yazları İzmir Foça’da geçiren Tarık Dursun K.'nın eserleri  "Kaynak, Seçilmiş Hikayeler Dergisi, Mavi, Yenilik, Dost, Yelken, Ataç, Varlık, Türk Dili" gibi  dergilerde yayınlandı. dı. 2012 yılında yaşamna dair  belgesel filmi çekildi.İzmir Life dergisinde ve Dünya gazetesinde deneme ve gezi yazıları da çıkmıştır.

Tarık Dursun K. Hayatının son demlerini Eskifoça’da geçirmiş ömrünün sonlarına doğru Parkinson hastalığına yakalanmış, uzun süre parkinson tedavisi gören Tarık Dursun K., 11 Ağustos 2015’te akciğer yetmezliğinden hayata gözlerini yummuştur.

 

EDEBİ YÖNÜ

Yayın hayatına başladığı günlerde 1950 Kuşağı'nın verimli ve hareketli kalemlerinden biri olarak görülen yazar hikâyenin yanı sıra roman, masal, deneme, senaryo, anı ve gezi yazısı gibi türlerde eser vermiştir. Senaryolar da kaleme alan yazar edebiyat dünyasında daha ziyade öyküleri ile tanınır.

 

Toplumsal sorunlara değindiği hikâyelerinde zaman zaman ideolojik öğelere yer vermiş olmakla birlikte estetik değerlerden ve sanat kaygısından da uzaklaşmadığı görülür. 1950 kuşağının üretken yazarlarından birisi olan Tarık Dursun K., eserlerinde kent ve kasabaların ücra mahallerinde yaşayan işçileri çeşitli boyutlarıyla ele alır. Senaryo yazan ve film yönetmenliği de yapmış olan yazar bu tecrübelerini öykülerine de aktarmayı başarmıştır. Bu sayede göstermeye odaklı ve şiirsel bir anlatıma da kavuşmayı başarmıştır. Betimlemelerinde mekân-insan ilişkisini ruhsal çözümleme aracı olarak sıklıkla kullanan yazar, yalın ve sade bir dil kullanmasıyla da dikkati çeker.

 

 İlk yapıtlarında ve  sanayileşmenin ivme kazandığı bir dönemde İzmir ve diğer Ege kent ve kasabalarının emekçi mahallelerinde yaşayan insanların gençlik serüvenlerini, cinsel dünyalarını ele alan çok çeşitli konularda eserler kaleme almıştır.  

 

Sonraki eserlerinde döneminin moda olmayan başlayan konularına doğru yönelmeye başlamıştı. Eserlerinde  değişik konulara değinen, Tarık Dursun K. ilk romanı olan Ali Rıza Bey Aile Evi'nden başlayarak İnsan Kurdu, Sabah Olunca, Denizin Kanı, Alçaktan Uçan Güvercin'de emekçilerin yaşayışları ve geçim sıkıntıları üzerinde durmuştur. Kopuk Takımı'yla, Kayabaşı Uygarlığının Yükselişi ve Birdenbire Çöküşü'nde Almanya'ya başlayan göçü ele almıştır. [8] Daha sonra yazdığı Bağışla Onları ve Ağaçlar Gibi Ayakta ise tiyatro sanatçılarının yaşayışlarına yönelik romanlardır. Toplumsal konulu romanlarına Kurşun Ata Ata Biter adlı romanını da  eklemek gerekir.

Daha sonra hikâye yazarlığına başlayan yazar,  konularını gençlik serüvenlerinden aldığı kısa öyküler yazmıştır. Sonraki eserlerinde daha sosyal boyutları öne çıkan roman ve öyküler yazmıştır.  İşçilerin sorunlarının ele alındığı dönemlerin içinde   fabrika işçileri inşaatlarda çalışan insanların geçim zorlukları, yapı ve deniz işçilerinin, esnaf ve küçük memur sınıfının hayat savaşlarını, yoksul insanların mücadelelerini ele alan öykü ve romanlara yönelmiştir.

Çoğu öykülerinde çocukluk ve gençlik anıları ve gözlemlerine dayanan yaşam kesitleri işlemiştir. Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep adlı öykü kitabında halk öykülerinin dil, yapı ve anlatım özelliklerinden yararlanarak  köy ve kent yaşamını dile getirmiştir.. S. İleri'nin değerlendirmesine göre, “gündelik dili başarıyla kullanan bir öykücü olarak (...) birbirinin ‘devamı' öyküler” yazmıştır.

Fakir insanlarla işçilerin hayatlarını yaşamla mücadelelerini şiirsel bir dille anlatmakta başarılı olmuştur.  Düzenli bir eğitim alamayan yazar, halkın hoşuna gidebilecek konulara yer vermesini bilmiş, gazeteciliğinin de verdiği tecrübeler ile halkın  beğenisine sahip olabilecek ve halkın çok kolay ve rahatça anlayabileceği bir dille yazmıştır. Genellikle halk söyleyişlerine yaslanan akıcı, yalın ve şiirsel diliyle Ege kent ve kasaba yaşamını; izlenimci bir eleştiri yel dille anlatmayı başarmıştır.  Öykülerinin pek çoğunda anı tadında bir eda vardır. Öykülerinde lirizm unsurunu da fark etmek mümkündür. Öykü kitaplarının başlıkları ustaca düşünülmüş çarpıcı isiler taşır: İmbatla Dol Kalbim, 36 Kısım Tekmili Birden, Dulevi, Ağaçlar Ayakta Ölür, Kurşun Ata Ata Biter" gibi…

Onun anlatım tekniğini en iyi kavrayanlardan birisi olan Şükran Kurdakul'un Tarık Dursun K. nın anlatım tekniği ve üslubu hakkında yaptığı şu tespit oldukça ilgi çekicidir. " Sinema dilinin özelliklerinden yararlanarak oluşturduğu yalın ve etkili anlatımı, “özellikle çizim ve diyalog ustalığının yanı sıra anlatım-betimleme-ruhsal çözümleme dengesini koruyan öyküleriyle sevildi” (Ş. Kurdakul).

Kimi öykülerini çağdaşı olan yazar arkadaşlarına ithaf etmiş veya onlara göndermelerde bulunarak yazmıştır " ‘Herkesin Dilindeki O Üsküdarlı Kız’ adlı hikâye. Metin Eloğlu’na da armağan edilmiş üstelik. Hem Hepsi Hikâye’de sadece yazarımızın kendi hayatından özel isimlere değil, her iyi edebiyat okurunun hayatında önemli yerlere sahip sanatçıların da isimlerine rastlıyoruz. Edip Cansever’i özlediğinden, Necati Cumalı’ya yaptığı gizli göndermeye, Yaman Okay’la izlenmiş sığırcıklardan, İlhan Berk’le kaçamak içki içilmiş eski bir Ankara gecesine dek bir dolu şey." [9]

Eserleri 

Hikâye

Yazarın bütün hikâyeleri 2009 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından toplu olarak yayımlanmıştır. 1976 yılına kadar yazdıkları (Bahriyeli Çocuk dâhil) Karanfilli Hikâye, Toplu Öyküler 1 cildinde, 2006 yılına kadar yazdığı hikâyeler (Hepsi Hikâye dâhil) Gönlümün Bir Parçası, Toplu Öyküler 2 cildinde toplanmıştır. Ayrıca yazarın kendi öykülerinden hazırladığı bir seçki 2004 yılında Dünya Yayıncılık tarafından Sümbülteber başlığıyla yayımlanmıştır. 1992 yılında Gendaş Yayınları için gençler düşünülerek hazırlanan derlemenin başlığıysa hikâyelerdir.

• Hasangiller (1955)
• Vezir Düşü (1957)
• Güzel Avrat Otu (1960)
• Sevmek Diye Bir Şey (1965)
• Yabanın Adamları (1966)
• 36 Kısım Tekmili Birden (1970)
• Bağrıyanık Ömer ile Güzel Zeynep (1972)
• Bahriyeli Çocuk (1976)
• İmbatla Dol Kalbim (1982)
• Ona Sevdiğimi Söyle (1984)
• Ömrüm, Ömrüm... (1987)
• Aşk, Allahaısmarladık (1993)
• Yaz Öpüşleri (1996)
• Dulevi (2003)
• Hepsi Hikâye (2006)

Roman

• Rızabey Aile-evi (1957)
• İnsan Kurdu (1959)
• Sabah Olmasın (1967)
• Denizin Kanı (1968; televizyona uyarlanıp dizi olarak yayınlandı, 1980)
• Kopuk Takımı (1969)
• Gün Döndü (1974)
• Hoşça Kal Küçük (1979) (çocuk romanı)
• Kayabaşı Uygarlığının Yükselişi ve Birdenbire Çöküşü (1980)
• Alçaktan Uçan Güvercin (1980; televizyona uyarlanıp dizi olarak yayınlandı)
• Kurşun Ata Ata Biter (1983)
• İnsan Kurdu (1983; ikinci versiyon)
• İyi Geceler Dünya (1986)
• Bağışla Onları (1989)
• Ağaçlar Gibi Ayakta (1990)
• Bizimkisi Zor Zanaat (1990)
• Alo, Harika Hanım Nasılsınız? (1999)
• Kutup (2003)

Çocuk Edebiyatı 

• Deve Tellal, Pire Berber İken... (1970)
• İyilikçi Tilki (1970)
• La Fonten Masalları (1973) (Derleme)
• Bir Küçücük Aslancık Varmış (1975)
• Ezop Masalları (1979) (Derleme)
• Yaramaz Kuzu (1994)
• Hoşça Kal Küçük (1995)
• Otobüsüm Kalkıyor!.. (1996)
• Kerem'i Kimse İstemiyor (1997)
• Güzel Uykular Alara: Çocuklara Her Gece Bir Masal (2001) (Derleme)
• Benim Dedem Bir Tane (2003)
• Bir Varmış Bir Yokmuş Memleketin Birinde... (2007)
• Az Gittik, Uz Gittik, Dere Tepe Düz Gittik (2008)
• Kırmızı Otobüs (2011)
• Pıtır'ın Masalları: Pıtır'ın Masalı
• Pıtır'ın Masalları: Keloğlan
• Pıtır'ın Masalları: Yalancı Tilki ile Doğrucu Nalbant
• Pıtır'ın Masalları: İyilikçi Şehzade ile İyilikçi Balıkçı
• Pıtır'ın Masalları: Küpteki Çil Çil Altınlar
• Pıtır'ın Masalları: Kurnaz Tilki ile Tilkiden Daha Kurnaz Tavşan
• Pıtır'ın Masalları: Hapşırıklı Minik Cin
• Pıtır'ın Masalları: Denizler Sultanı
• Pıtır'ın Masalları: Gökten Yıldız Düşüren Zürafa
• Pıtır'ın Masalları: Aynalar Gerçekçidir
• Pıtır'ın Masalları: Ateşler Sultanı ile Sular Şehzadesi
• Pıtır'ın Masalları: İyilik Eden İyilik Bulur

Şiir 

• Devriâlem (1951) (Cengiz Tuncer ile birlikte)

Antoloji 

• Büyük Türk Şiiri Antolojisi (1961) (Ümit Yaşar Oğuzcan'la birlikte 6 cilt olarak hazırlanmıştır)
• Şiirimizde Aşk ve Kadın
• Şiirimizde Ölüm
• Şiirimizde İstabul
• Şiirimizde Ayrılık
• Şiirimizde Taşlama
• Şiirimizde Tabiat

Aldığı Ödüller 

• 1961 Türk Dil Kurumu Hikâye Ödülü (Güzel Avrat Otu)
• 1967 Sait Faik Hikâye Armağanı (Yabanın Adamları)
• 1984 Orhan Kemal Roman Armağanı (Kurşun Ata Ata Biter)
• 1985 Sait Faik Hikâye Armağanı (Ona Sevdiğimi Söyle)
• 1987 Türkiye İş Bankası Büyük Edebiyat Ödülü (Ömrüm Ömrüm)
• 1991 Yunus Nadi Roman Armağanı (Ağaçlar Gibi Ayakta)
• 2006 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü (Hepsi Hikâye)

ROMANCILAR İLE İLGİLİ BAŞLIKLAR VE LİNKLERİ

• Emine Işınsu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Nezihe Meriç Hayatı Edebi Yönü Eserleri
• Yusuf Atılgan Hayatı ve Şiirleri
• Mehmet Seyda Hayatı ve Şiirleri
• Bekir Büyükarkın Hayatı ve Romancılığı
• Turhan Tan Hayatı ve Romancılığı
• Enver Behnan Şapolyo Hayatı ve Eserleri
• Aziz Nesin Hayatı Mizahi Yönleri ve Eserleri
• Attilla İlhan'ın Romancılık Anlayışı
• Oktay Akbal Hayatı Roman ve Öykücülüğü
• Tarık Buğra Hayatı Romancılığı ve Öykücülüğü
• Tarık Dursun K. Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Necati Cumalı Hayatı ve Romancılığı
• Orhan Hançerlioğlu Hayatı ve Eserleri
• lhan Tarus Hayatı ve Romancılığı
• Talip Apaydın'ın Hayatı Edebi Kişiliği ve Romancılığı
• Kemal Tahir Hayatı ve Romancılığı

 

KAYNAKÇA

 

[1] https://www.idefix.com/kitap/tarik-dursun-k-/urun_liste.asp?kid=1380

[2] DOÇ. DR. MİTAT DURMUŞ, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tarik-dursun

[3] https://www.idefix.com/kitap/tarik-dursun-k-/urun_liste.asp?kid=1380

[4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Tar%C4%B1k_Dursun_K.

[5] https://www.yasamoykusu.com/biyografi-2523-Tarik_Dursun_K.

[6] https://tr.wikipedia.org/wiki/Tar%C4%B1k_Dursun_K.

[7] https://www.msxlabs.org/forum/edebiyat-tr/297836-tarik-dursun-kakinc.html

[8] 1960 KUŞAĞI ROMANI VE ROMANCILARI PROF.DR. OLCAY ÖNERTOY, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=33422

[9] Onur Caymaz, İzmir’in En Eski Adamı – Tarık Dursun K.,https://onurcaymaz.com/genel/izmirin-en-eski-adami-tarik