Abdullah Ziya Kozanoğlu Hayatı ve Romancılığı

ABDULLAH ZİYA KOZANOĞLU,  (1906-1966)

 

 

 

Abdullah Ziya Kozanoğlu,  (d. 16 Ocak 1906, İstanbul - ö. 1966 İstanbul), Türk mimar, müteahhit, romancısı ve  çizgi-roman yazarımız. 

Esas mesleği mimarlık olmasına rağmen Tarihi romanları ve  piyesleri  ile tanınmış milliyetçi çizgideki bir yazarımızdır.  Malkoçoğlu, Gültekin, Seyit Ali Reis kurgu-karakterlerin yaratıcısı olarak tanımış, 1942-1950 arasında Beşiktaş Jimnastik Kulübü başkanlığını yapmış, İstanbul Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi ve Ankara Hukuk Fakültesi gibi yapıların inşaatını üstlenmiş bir mimar ve müteahhittir.[1] Manken ve oyuncu Yasemin Kozanoğlu’nun dedesidir.[2]

Tarihî roman ve piyes yazarımız olan Abdullah Ziya Kozanoğlu, 6 Ocak 1906’da İstanbul’un Beşiktaş semtinde dünyaya gelmiştir.    İlköğrenimini Nişantaşı İttihad ve Terakkî Mektebi’nde  yapar(1919), ortaöğrenimini ise Gazi Osmanpaşa Ortaokulunda tamamlar. Gazi Osman Paşa Ortaokulunda öğrenci iken bir öğrenci ayaklanmasına ön ayak olduğu için cezalandırılmıştır. Bu olay bile gelecekte şekillenecek mizacının ve yazacağı romanların türüne işaret etmeye yetecektir. [3] Yazarın  babası Abdulah Osman Bey, annesi Seyyide Hanım’dır.[4]

 

İlköğrenimini Nişantaşı İttihat ve Terakki Mektebi’nde görmüş, Ortaöğrenimine Gaziosmanpaşa Mektebi’nde başlamış 1922’de Kabataş Erkek Lisesi’nden mezun olmuştur.[5] İlginç ve maceracı bir kişiliğe sahip olan Kozanoğlu 14 yaşında ilk yazısını yayınlanmış, 18 yaşında gazeteler için illüstrasyonlar çizmiş, 19 yaşında ise artık bir yazar olarak kabul görmüş bir yazar olacaktır.[6]

 Yükseköğrenimine İstanbul Teknik Üniversitesi Yüksek Mühendislik Bölümü’nde başladıktan sonra beşinci sınıfta okuldan ayrılmak zorunda kalınca Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü’ne girmiştir. Akademide ise  Yüksekokullar öğrenci birliğini kurmaya teşebbüs eder. Altı yüz arkadaşı ile bir vapuru işgal edip  kurmak istedikleri birliğin amblemini bayrak olarak vapura dikmişlerdir. Yazar bu olaylardan sorumlu olarak tutuklanır. Bu olaydan sonra Mühendishane-i Aliye deki bölümden ayrılarak Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık bölümüne gidecektir. [7]Bu yılarda ailesine ve yakın çevresine küsen sanatçı ilk romanlarını yazmaya başlamıştır. Yazdığı bu romanlar aynı zamanda onu  geçimini sağlamaktadır. [8]1929’da bu Akademinin Mimarlık bölümünden bu şartlarda çok kısa bir sürede üstelik birincilikle bitirerek mezun olur.[9]

1929’da Adana Belediye Fen İşleri müdürü olarak atanır. [10]Kozanoğlu, 1932’de Milli Eğitim Bakanlığı’nda mimar olarak görevlendirilir ve Maarif Vekâleti Baş Mimarlığı görevine getirilir. 1932 [11]

O yıl  bir dostunun tavsiyelerine uyarak memuriyetten ayrılıp İstanbul’a döner ve meslek yaşamına serbest mimarlık, müteahhitlik yaparak devam etmeye başlar. Artık bir mimar müteahhittir. Piyasadan  İnşaat işleri almaya  kendi hesabına bitirmeye başlamıştır. O yıllarda pek çok önemli projenin yapımını da üstlenir.  Yaptığı bu yapılar arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fen Fakültesi, İstanbul Operası birinci kısım inşaatı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Etibank, Tayyare Fabrikası, Ankara yeraltı suları, Malatya Tütün Fabrikası, Sağmalcılar Cezaevi bulunmaktadır. [12] Bu inşaatlar bile serbest piyasada ne kadar başarılı olduğunu gösteren çok somut kanıtlardır. Kısa sürede ülkenin en önemli müteahhitlerinden ve inşaatçılarından birisi olmuştur. 

Öğrencilik yıllarında gazetelerde çizerlik yapan ve roman tefrika etmeye başlayan Kozanoğlu’nun 1925 yılında Resimli Mecmua’da tefrika edilen “Kızıl Tuğ” adlı romanı, 1927’de kitap olarak yayımlanır. Türk edebiyatının ilk tarihsel serüven romanı kabul edilen bu eserini [13]devamı 1959’da çizgi roman olarak Suat Yalaz’ın çizimleri ile yayımlanmıştır. Yazı yaşamına tarihi serüven romanları ile devam etti. Romanlarında Abdulllah yerine “Aptullah” ismini kullandı. Eserlerinin çizgi romana ve sinemaya uyarlanması için uygun altyapıyı hazırlamakla uğraştı. Pek çok uyarlamayı kendisi yaptı; bu yüzden Türkiye’deki ilk ciddi çizgi roman yazarlarından birisi kabul edilir. [14]

Çok yönlü bir insan olan yazar sporla da çok yakından ilgilenmektedir. Onun bu merakı 1942-1950 yılları arasında Beşiktaş Jimnastik Kulübü başkanlığında bulunmasına da vesile olacaktır.  Spor kulübünde başkanlık yapmasındaki amacı bu kulüp sayesinde halka faydalı olmaktır.  Tiyatroya her zaman ilgi duyan bu yüzden de piyesler de yazmış olan yazar; İstanbul Taksim’de bir apartmanın üst katını tiyatro salonuna dönüştürerek Arena Tiyatrosu’nun kurulmasını sağlamıştır.[15]

Muhittin Hanım ile evliliğinden 3 çocuk sahibi olan Kozanoğlu, [16]23 Mart 1966’da İstanbul’da hayatını kaybetmiştir.  Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'nda 16. Adaya defnedilmiştir. [17]

 

EDEBİ HAYATI

Edebiyat şiirle girmiş ilk şiir 1920 yılında Bizim Mecmua adlı dergide yayınlanmıştır. Yayınlanan ilk şiirlinin adı ise “Şairle Ekmekçi” adlı şiirindir. [18]Ayrıca ressam olan Abdullah Ziya Kozanoğlu şiirle başladığı edebiyata romancı olarak devam edecek Türk Edebiyatının tarihi romanlar yazan romancıları arasına girecektir.

 

Daha çok tarihi romanları ile öne çıkan yazar yeni kurulan cumhuriyetin yurttaşlarına kendilerine güven kazandırmak, atalarına saygı duymalarını sağlamak, millet olma ve tarih bilincini aşılamak amacıyla romanlar yazmıştır. Eserlerinde Osmanlı dönemlerinin ve ya Türk tarihinin parlak günlerini anlatan kurmaca eserleri ile yeni neslin öz güven duygusunu canlı tutmayı amaçlamıştır.  Tarih şuurunu, millet olma bilincini, gençlerin öz güvenlerini öncelikli amaç olarak düşünen yazarın eserlerinde sanat kaygısı ikinci planda kalmıştır. Atalarından övünç duyarak kendilerinin de pek çok başarı elde edebileceklerini ima eden eserlerinin teması  yeni nesle öz güven aşılmak amacını içeren temaları ile belirginleşir.

Eserlerindeki kişiler tarihten seçilmiştir ve tarihtekilere benzer olaylara yer verilir. Yazarın tarihi olaylara sıkı sıkıya bağlanmış olması söz konusu değilse de tarihle ilişkili bazı bilgileri de kullanmayı ihmal etmez. Eserlerindeki kahramanların pek çoğu kurmaca kahramanlardır.  Yazar tarihimizin olumlu yanlarını ele alarak okura moral ve isteklendirme  vermeyi amaçlayan bir tutum içindedir. Eserlerinde ahde vefa, dürüstlük, milletini ve vatanını sevme, kardeşlik ve dostluk diğer temalar olarak belirginleşir.

Romanlarda yarattığı Malkoçoğlu, Seydi Ali Res, Kızıltuğ gibi tiplemeleri çizgi filmlere, çizgi romanlara ve sinemaya uyarlanmıştır.  Romanlarını tarihten seçtiği kişiler ve onların çevresindeki olaylar üzerine kuran yazarın kolay, anlaşılır, oldukça akıcı bir anlatımı vardır. Bu sayede okuma alışkanlığını kazandıran eserler yazan Kozanoğlu, genç nesillere tarih şuuru da aşılamaya gayret etmiştir.

“A.Ziya Kozanoğlu’nun 1923 yılında başladığı ve ölene kadar devam ettiği roman serüveninde en çok göze çarpan şey ahlak, güç, azim ve benzeri hususlarda “Türk Üstünlüğüdür” . Ama bu durum Nihal Atsız’daki gibi salt Türk (İslamiyet öncesi Türklüğün daha çok sahiplenildiği ırkçılık) değil, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin ayağa kalkmak için tutunduğu Milliyetçilik, hatta Cumhuriyetin ilk 15 yılında güçlü Osmanlı İmparatorluğu’nu diriltmek için kullanılan Türk-İslam sentezi bir Turancılıktır.” [19]

 Kızıl Tuğ, Malkoçoğlu, Patronalılar, Savcı Bey gibi tarihi romanları ülkemizde milliyetçilik şuurun gelişmesinde önemli tesirleri olmuştur.


 Başlıca Romanları

•   Kızıltuğ (1927)
•   Seyyid Battal (1929)
•   Boğaç Han (Tahsin Demiray ile birlikte, 1929)
•   Kaniıoğlu Kanturalı (1929)
•   Boz Aygırlı (1929)
•   Kara Çoban (1929)
•   Küçük Korsan (1930)
•   Kurtlar (1935)
•   Küçük Kahraman (1935)
•   Gültekin, Orhun Barkı Kahra¬manı (1936)
•   Küçük Uçman (T. Demiray iie birlikte 1936)
•   Kuduzlar Kraliçesi (T. Demiray ile birlikte, 1938)
•   Kuş Adamın Maceraları (T. Demiray ile birlikte, 1938)
•   Atlı Han (1942)
•   Kozanoğlu (1943)
•   Lâle Devrinde Patronalılar Saltanatı (1943)
•   Malkoçoğlu (1943)
•   Savcı Bey (1944)
•   Kolsuz Kahraman (1945)
•   Battal Gazi (1946)
•   Türk Korsanları (1948)
•   Şeydi Ali Reis (1951)
•   Dağ¬lar Delisi (1952)
•   Fâtih Feneri (1952)
•   Sene i van oğlu (1957)
•   Hilâl ve Salip (1961)
•   Algaya’nm Ölümü (1962)
•   Altın Saçlı Kız (1962)
•   Cengiz Han’ın Hazineleri (1962)
•   Hülâgû’nun Gözdesi (1962)
•   Kız Kulesi Kahra¬manı (1962)
•   Tibet Canavarı (1962)
•   Ağahan’m Yüzüğü (1963)
•   Altın Hançer (1963)
•   Boz kurt’un İntikamı (1963)
•   Kızıl Kadırga (1963
•   Arena Kraliçesi (1964)
•   Sarı Benizli Adam (1964)
•   Kubllay Han’ın Gelini (1965)

ROMANCILAR İLE İLGİLİ BAŞLIKLAR VE LİNKLERİ

• Ümit Kaftancıoğlu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Oğuz Atay Edebi Kişiliği Eserleri ve Konuları
• Bekir Yıldız Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Erol Toy Hayatı ve Eserleri
• Abbas Sayar Hayatı ve Romancılığı
• Selahattin Enis Atabeyoğlu Roman ve Hikayeciliği
• Esat Mahmut Karakurt Hayatı ve Romancılığı
• Abdullah Ziya Kozanoğlu Hayatı ve Romancılığı
• Muzaffer İzgü Hayatı Edebi Yönü ve Eserleri
• Feridun Fazıl Tülbentçi ve Tarihi Romancılığı
• MUSTAFA NECATİ SEPETÇİOĞLU HAYATI VE EDEBİ KİŞİLİĞİ
• Peride Celal Hayatı ve Romancılığı
• Yaman Koray Hayatı ve Romanları
• Emine Işınsu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Nezihe Meriç Hayatı Edebi Yönü Eserleri

KAYNAKÇA 

 

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Abdullah_Ziya_Kozano%C4%9Flu

[2] Cemal A. Kalyoncu, Sosyetik Oyuncu, Aksiyon Dergisi, 22.07.2000

[3] Mustafa Metin, Abdullah Ziya Kozanoğlu'nun tarihî romanları (1923-1933),Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yükse Lisans Tezi, Afyonkarahisar, 2007

[4] Cemal A. Kalyoncu, Sosyetik Oyuncu, Aksiyon Dergisi, 22.07.2000

[5] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf, 340

[6] Galip Dursun, Kozanoğlu kimdir? https://www.kanguncesi.com/kgv, son erişim, 11-02 -2014

[7] Mustafa Metin, Abdullah Ziya Kozanoğlu'nun tarihî romanları (1923-1933),Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yükse Lisans Tezi, Afyonkarahisar, 2007

[8] Mustafa Metin, age2007

[9] Cizgidiyari.com sitesi, Abdullah Kozanoğlu sayfası, Erişim tarihi:08.03.2012

[10] ] Mustafa Metin, age2007

[11] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf, 340

[12] https://tr.wikipedia.org/wiki/Abdullah_Ziya_Kozano%C4%9Flu

[13] Cizgidiyari.com sitesi, Abdullah Kozanoğlu sayfası, Erişim tarihi:08.03.2012

[14] Ahmet Şimşek, Tarihsel Romanın Eğitimsel İşlevi, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 37, Bahar 06

[15] Yılmaz Ergüvenç, Abdullah Ziya Kozanoğlu, Kenthaber.com sitesi, 12:01.2010, Erişim tarihi:08.03.2012

[16] https://tr.wikipedia.org/wiki/Abdullah_Ziya_Kozano%C4%9Flu

[17] Yazarmezar.com sitesi, Abdullah Ziya Kozanoğlu, Erişim tarihi:08.03.2012

[18] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf, 340

[19] Galip Dursun, Kozanoğlu kimdir? https://www.kanguncesi.com/kgv, son erişim, 11-02 -2014