Ahmet Muhip Dranas Hayatı Şairliği Edebi Kişliği

Ahmet Muhip Dranas 

BİYOGRAFİSİ

Doğumu 1908 ( Sinop veya 1909 İstanbul; Ölümü 21 Haziran 1980.  Türk şairi, oyun yazarı ve çevirmen

1909, Sinop; ö. 21 Haziran 1980,Ankara )1908′de Sinop’un Erfelek ilçesi Salı köyünde doğdu  (Eşi Münire Dıranas'a göre 1908'de İstanbul'da doğmuştur. ) Ahmet Muhip Dranas’ın babası Sinoplu, annesi ise İstanbullu ’dur.

1909 yılında Sinop'un Erfelek ilçesi Salı köyünde dünyaya geldi. İlköğrenimini Sinop’ta yaptı. Babası Balkan ve I. Dünya Savaşlarına katılmıştı. I. Dünya Savaşının ilk yıllarında babasının görev yaptığı Çanakkale’de bulunan Ahmet Muhip Dranas, savaşın ilerleyen günlerinde annesi ve Çanakkale’de doğan kız kardeşi ile İstanbul’a döndü. Babası Çanakkale’den sonra Kafkaslar ve Arap çöllerinde savaşmıştı.[1]

Yemenden dönen babası İkinci evliliğini yaparak Sinop’taki köyüne yerleşmiş ve ikinci eşinden de bir oğlu olmuştu. Sonunda Dranas’ın annesini ve diğer eşinden olan oğlunu da alarak ikinci karısını köyünde bırakıp,  Sinop’a yerleşmişti. Bu yıllarda şair henüz on yaşındaydı.[2]

Babası tekrar askere çağrılınca Milli Mücadele yıllarında Sinop bombalanmış, ailesiyle birlikte İnebolu üzerinden 1922 ilkbaharında silah ve asker taşıyan kağnılarla Ankara’ya gitmişlerdi. Ahmet Muhip Dranas, bu yolculuğunda Milli Mücadeleyi ve şartlarını derinden yaşamıştı. Kurtuluş Savaşı sonrasındaki sevinci Ankara’da yaşayan Ahmet Muhip Dranas’ın gençliğinin büyük bir bölümü Ankara’da geçti. Ortaokul ve liseyi, o yıllarda “Taş Mektep” olarak bilinen Ankara Erkek Lisesinde okudu[3]. Taş Mektep'te okurken Hacı Bayram veli'nin soyundan gelen Fuad beyramoğlu ile yakın bir dostluk kurmuştu. Orta öğrenimini ise Ankara Erkek Lisesinde tamamlamış, lise yıllarında ise  Taş Mektep İlkokulundan tanıştığı Fuad Bayramoğlu ile yeniden aynı okula düşmüştü. Fuad bayramoğlu ile kurdukları bu dostluk ölene kadar da devam edecekti. 

Lisedeki edebiyat öğretmenleri  Faruk Nafiz Çamlıbel  ve Ahmet Hamdi Tanpınar şiir sevgisinin gelişmesinde etkili olmuşlardı.   Yayımlanan ilk şiirleri Ankara Lisesi'nde iken Muhip Atalay imzasıyla Milli Mecmua ve İçtihat dergilerinde çıkmıştı.  İlk çıkan şiir ise "Bir Kadına" adlı şiirdir. Bu şiiri 15 Eylül 1926’da yayımlandığında henüz on yedi yaşındadır.[4] Sonraki şiirleri çeşitli dergilerde yayımlanır.  Ahmet Hamdi Tanpınar’ın verdiği Fransızca bir şiir kitabıyla  Baudlaıre ’nin şiirlerini incelemek durumunda kalmıştı.  Baudlaıre  ’den okuduğu bu şiirleri onun şairlik hayatına yön verecek Öz Şiir taraftarı bir şair olmasına yol açmış olacaktır.  

Ankara’da maden mühendisi olarak çalışan şair Ahmet Kutsi Tecer , Behçet Kemal Çağlar, Ahmet Muhip Dranas liseden arkadaşı  Samet Ağaoğlu ile birlikte 1929’da üç sayılık Hep Gençlik adlı bir dergi çıkardı. Ankara Erkek Lisesi öğrencileri tarafından 1930’den itibaren Sesimiz, Bizim Gazete, Uyanış, Görüş dergilerinde diğer şiirlerini yayımladı.

Ankara Erkek Lisesini bitirdikten sonra İki yıl kadar Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okumuş, bu arada Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde çalışmıştı. (1930 - 1932) Ankara Hukuk Fakültesine iki yıl devam ettikten sonra İstanbul'a gitti, Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne girdi Ancak buradaki eğitimini de tamamlamadı.  Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmadan Güzel Sanatlar Akademisi’nde kütüphane memurluğu göreviyle İstanbul’a gitti.

Güzel Sanatlar Akademisi Kütüphane müdürlüğü yaptı. Bu yıllarda İstanbul’a yerleşti.  Daha sonra iki yıl İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne devam etti (1930-1932).

Dolmabahçe Sarayında ve  İST. RESİM VE HEYKEL MÜZESİ  resim yardımcılığında bulundu. Akabinde önce Dolmabahçe Resim ve Heykel Müzesi kâtipliği daha sonra da Dolmabahçe Resim ve Heykel Müzesi müdür yardımcılığı görevlerini yapmıştı.

 Resim koleksiyoncusu olan ve kendisi de resim yapan  Ahmet Muhip Dranas’ın, Adolph Basler’den  Cahit Sıtkı Tarancı ile birlikte çevirdikleri Fransa’da “Müstakil Resim” başlıklı iki ciltlik kitap 1937 yılında Güzel Sanatlar Akademisi yayını olarak basıldı.  Bu yıllarında dönemin ünlü şair ve yazarları ile önemli dostluklar kurdu. Cahit Sıtkı Tarancı,  Orhan Veli Kanık ,  Sait Faik Abasıyanık ,  Fazıl Hüsnü Dağlarca' , Baki Süha Edipoğlu ve Şevket Rado gibi dönemin şair ve yazarlarından oluşan bir edebi çevre içinde yer aldı. Ahmet Muhip Dranas, bu yıllarda Fransızcasını ilerleterek Fransız ve Rus Edebiyatını yakından tanıdı.[5]

1939'de yeniden Ankara'ya döndü ve CHP Genel Merkezi'nde çalışmaya başlayarak Halkevleri Kültür ve Sanat Yayınları'nı yönetti. Bu işteki görevine dört yıl devam etmişti. (1938-1942) 1940 yılında Münire Ülker ile evlendi.1942’de Üç Kahraman adlı tek perdelik bir piyesi yayınladı

II.Dünya savaşı başladığında askere alındı. Askere giden Dranas Ağrı’da, Doğubayazıt’ın Sürbehan köyünde yedek subay olarak askerlik hizmetini yapmıştı. Üç sene boyunca askerlik yaptı.(1942-1945). Ağrı'da geçen yaşamı sanat hayatını büyük ölçüde etkilemişti. [6]Ağrı isimli uzun şiirini burada yazdı. Yine Ağrı’da yazdığı Gölgeler adlı oyunu 1946’da İstanbul Şehir Tiyatrosu tarafından sahnelendi. 1947 yılında yapılan CHP Piyes Yarışması’nda ikincilik ödülü alan bu eser Sanat ve Edebiyat gazetesinde tefrika edildi. [7]

Askerlik dönüşü Çocuk Esirgeme Kurumu Neşriyat Müdürlüğü görevinde bulunmuş(1946-1949), daha sonra Ankara'da Çocuk Esirgeme Kurumu Yayın Müdürü, Kurum Başkanı olmuştu. 1949 yılından itibaren Zafer gazetesinde köşe yazılarını yayımlamaya başlamıştı.

Demokrat Partiye girerek siyasete atıldı. Zafer gazetesinde yazılar yazdı. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti’den Sinop milletvekili adayı olduğu için gazeteden ayrıldı. Birkaç kez DP'den milletvekili adayı olduysa da seçilemedi. 1960 yılına kadar Ankara il genel meclis üyeliğinde ve Belediye Meclis üyeliklerinde bulundu.[8] (1957–1960), yılları arasında İş Bankası Yönetim Kurulu üyesi oldu.

27 Mayıs ihtilalinden sonra bir süre işsiz kalan ve ekonomik sıkıntı çeken Ahmet Muhip Dıranas, 1964 yılından itibaren şiirlerini Hisar dergisinde yayınlamaya başladı. Devlet Tiyatrosu Edebî Kurul Başkanlığı, Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu üyeliği yaptı. ( 1966- -1972)

Bazı dostlarının yardımı ile yeniden Türkiye İş Bankası Yönetim Kurulu üyeliğine getirilen Ahmet Muhip Dranas 1972 yılında emekli oldu. Devlet Tiyatrosu Edebi Kurul Üyeliği ise ölümüne kadar devam etti.

Yaşamını Ankara’da sürdüren Ahmet Muhip Dranas, yaz aylarını Sinop’ta geçirirdi. Bu amaçla 1960’lı yıllarda Sinop’taki baba köyünde ahşap bir ev yaptırdı. O yıllarda Erfelek Salı köyü topraklarında bulunan bu ev, 1993 yılından beri Salı köyünden ayrılan Karaoğlu köyündedir.[9]

Çeşitli dergilerde yayımlanan şiirleri, 1974 yılında İş Bankası Kültür Yayınları arasında, "Şiirler" adı ile çıktı. Ayrıca  Tevfik Fikret 'in 'Rübab-ı Şikeste' adlı eserini Türkçeleştirerek 'Kırık Saz' adıyla yine İş Bankası yayınları arasından çıktı.

21 Haziran 1980'de Ankara'da vefat etti. Vasiyeti üzerine Sinop'un Salı köyünde toprağa verildi.
Ölümünden sonra Ahmet Muhip Dranas’ın adı, Sinop Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yükseokulu’nun uygulama oteline verilerek adı yaşatılmış oldu. 

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Hecenin Beş Şairi Beş Hececiler ile Serbest Şiir( I.Yeni, Garip Şiiri) ve Özellikleri arasında yer alan şairin şiirleri, Milli Mecmua, İçtihat Sesimiz, Servet-i Fünun, Varlık, Çığır, Ataç, Yücel, Oluş, Ülkü, Şadırvan, Yeni Lisan, Hisar dergilerinde yayınlandı.[10]

İlk şiirlerinde Öz Şiir- Baudlaıre etkisinde yazdı.  Dil ve üsluba ağırlık verdi. “Olvido”, “Kar”, “Fahriye Abla” yıllardır unutulmayan en güzel şiir örnekleri oldu.  Dranas, Orhan Veli ve arkadaşları ile  Beş Hececiler arasında kendini kanıtlamayı başaran bir şair olarak dikkati çekti. Çevirileri, düzyazıları ve oyunları da büyük ilgi gören bir iism olmayaı başardı.

Ahmet Muhip, arkadaşı Cahit Sıtkı TARANCI ile Şiirde Ahenk'e ve sese önem veren, geleneksel şiirden kopmadan modern bir şiir yaratmaya çalışan bir şair oldu.  Ölçü ve  kafiye'ye sıkı sıkıya bağlı kaldı. Değişik hece kalıpları ile yazdığı şiirle­rinde, aşk, tabiat, mutluluk gibi temalar işledi

Baudlaıre'nin   Sembolizm inden etkilenerek ses ve şekil mükemmelliği taşıyan güzel şiirler yazdı. Şiirlerinde doğa, aşk konusunu ve bireysel konuları n yanında yurdun güzelliklerini anlatan şiirler de yazdı. Kimi şiirlerinde geçmişe özlem duyan yanlılık hissini duyan, hüzün ve umutsuzluk duygularını işledi.

Sembolizmin etkisi ve kendine has şiir diliyle kendi dönemindekileri ve sonraki şairleri de etkiledi. Şiirde Ahenk ve sese önem veren şair Öz şiir anlayışının edebiyatımızdaki güçlü isimlerinden sayıldı.  Sembolist şiirinin öncülerinden Baudlaıre ve Verlaine'in etkisi altında, "biçim" ve "ahenk"i kaygı edinmiş, ritmik ve lirik şiirler yazmıştır Anadolu'yu, memleket manza­ralarını, doğa ve tarih sevgisini ele almayı ihmal etmeyen şair bu tarz şiirlerini destansı bir hava ile  yazmıştır.

“ Hece Ölçüsü sınırlarında kalarak ama durak ve vurgu yerlerini değiştirerek gelenekselde çağdaşlığı yakala­yan, çağrışım gücü yüksek, yurdu, insanı ve doğası ile barışık, alışılmadık deyiş örgüsüyle unutulmaz şiirler yazmıştır. Şiirlerinde aşkı, tabiatı, ölümü, hatıraları, sığ olmayan bir anlatımla ve düşündürücü boyutlar içinde verdi”

“Hece ve Çağdaş Şiirin son kuşağı arasında  sayılan Ahmet Muhip Dıranas, hocası AHMET. H. Tanpınar  gibi az yazmış, seyrek yayımlamış, şiirlerini şiire başladıktan nerdeyse elli yıl sonra (1974) kitaplaştırmıştır. Gerek Fransız şiiri, gerekse kendinden önceki kuşaktan ustaları  Ahmet Haşim ve Ahmet Hamdi Tanpınar 'dan aldığı etkileri sanatına yedirerek özgün bir şiire ulaşmıştı. “

Ahmet Muhip’in ilk şiirleri Muhip Atalay mahlası ile Millî Mecmua, İçtihad ve Servet-i Fünun dergilerinde çıkmıştı. 1928 yılından sonra yazdığı şiirlerini  Resimli Uyanış (1928), Varlık (1933-1941), Çığır (1934), Kültür Haftası (1936), Ağaç (1936), Yücel (1936-1941), Türk Yurdu (1942-1943), Ülkü (1944-1945), Sanat ve Edebiyat (1947), Hisar (1964) gibi dergilerde yayımlandı. ( Kaynak : ALİM GÜR, DİA )

Hece ölçüsü ile çağrışım gücü yüksek sığ olmayan bir  anlatıma ve düşündürücü boyutları öne çıkan, ses ve şekil özellikleri öne çıkan derinlikli şiirler yazmıştır.   Sone tarzında da şiirler yazmıştır.

“İnsanların sanat çabası sanki evrendeki düzenin ve ritmin özleminden başka bir şey değildir. Bu sebeple şairin çapı neyse şiirinin de değeri odur …"Bir sanatçı için asıl olan, eserini iyi yapabilmesidir. Beğenilmek onun ardından gelen bir şeydir."[11]Kendini ve Ahmet Haşim'i divan şiiriyle yeni şiir arasında bir köprü gibi görmüştü.

En bilinen şiiri 1984 yılında Yavuz Turgul tarafından sinema filmi olarak da çekilen Fahriye Abla adlı şiiridir. Bununla birlikte, Olvido, Kar, Serenad, Selâm, Ağrı şiirleri de bir hayli meşhur olmuştur.

 Tiyatro eserleri de yazmış olan şair gerçek tiyatroyu her şeyden önce "bir şair işi" olarak görmüş oyunlarını da bu çerçeve içinde yazmıştı. Ahmet Muhip,  tiyatro tercümeleri ve uyarlamaları da yapmış; iki tane de oyun yazmıştır.  Yazdığı ilk oyun olan Gölgeler 1946’da İstanbul’da oynanır. Gölgeler adlı oyunu 1952’de Ankara Şehir Tiyatroları’nda da temsil edilmiş ancak adı değiştirilerek, Çıkmaz adı ile sahnelenmiştir. Yazdığı ikinci oyunu ise  “ O Böyle İstemezdi “ adlı oyunudur.  Bu oyunu 1950’de İstanbul Şehir Tiyatroları’nda sahnelenmiştir.

Yayımlanmış kitapları

Yazılar. 

·         Haziran 1994.Oyunlar Gölgeler, Çıkmaz, Finten. Adam Yayınları 1995, İstanbul

Şiirler 

·         (1974) ,Kırık Saz (1975 T. Fikret'ten), Fahriye Abla

Oyun: 

·         Gölgeler (1947), 

·         O Böyle İstemezdi (1948 –

Çevirleri

·         Fransa’da Müstakil Resim (I-II, İstanbul 1938, A. Basler – C. Kunstler’den

·         Cahit Sıtkı Tarancı ile birlikte), Abdal ( F. Nezière – S. W. Bienstock’tan, 1940),

·         Yaşadığımız Devir (Karel Çapek’ten, 1942),

·         Anna Bolton (Louis Bromfield’den, 1945),

·         Ecinniler (Dostoyevski’den, I-III, 1958-1963, S. Lünel ile birlikte),

·         Cehennem Kayası (E. Dimt’ten, 1963).

Ahmet Muhip Dranas Hayatı ve Şairlik Yönü

Ahmet Muhip Dranas Şiirleri

FAHRİYE ABLA ŞAİRİ AHMET MUHİP DRANAS

Ahmet Muhip Dranas Tüm Şiirleri : ttps://edebiyatvesanatakademisi.com/category/ahmet-muhip-dranas-siirleri-saf-siir-sade-dil-musiki-ahenk/405

 KAYNAKÇA

·         [1] Doç. Dr. Alpay TIRIL , AHMET MUHİP DIRANAS BİYOGRAFİSİ, https://uygulamaoteli.sinop.edu.tr/di

·         [2] Doç. Dr. Alpay TIRIL , AHMET MUHİP DIRANAS BİYOGRAFİSİ, https://uygulamaoteli.sinop.edu.tr/di

·         [3] ALİM GÜR, https://islamansiklopedisi.org.tr/diranas-ahmet-muhip

·         [4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmet_Muhip_D%C4%B1ranas

·         [5] Doç. Dr. Alpay TIRIL , AHMET MUHİP DIRANAS BİYOGRAFİSİ, https://uygulamaoteli.sinop.edu.tr/di

·         [6] https://www.kultur.gov.tr/TR,24516/ahmet-muhip-diranas.html

·         [7] ALİM GÜR, https://islamansiklopedisi.org.tr/diranas-ahmet-muhip

·         [8] Dr Aslan Tekin, Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005- shf- 170-171

·         [9] Doç. Dr. Alpay TIRIL ,agy.

·         [10]  Dr Aslan Tekin, Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005- shf- 170-171.

·         [11] Erdal Öz, "Dıranas'la 1962 Yılında", Milliyet Sanal Dergisi, sayı: 7, Ağustos 1980.