Aşık Karaoğlan 16. Asır

KARAOĞLAN

16.yy ‘ın ilk yarısında yaşadığı bilinen Karaoğlan veya Karacaoğlan adlı bir şairin olduğu kesinlikle bilinmektedir. Vasfi Mahir “ Elimizde bulunan bazı eski mecmularda 16. yy eserleri arasında Karacoğlan mahlaslı birkaç şiir de görmekteyiz” diye yazmış ve Karacaoğlan mahlaslı iki şiiri eserine almıştır.  Vasfi Mahir, sözünü ettiği bu şairi meşhur Karacaoğlan’dan ayırmak için Karaoğlan olarak yazmış, bazı şiirlerini de söz konusu eserine almıştır. Çünkü Vasfi Mahir, meşhur  Karacaoğlan'ın 17 yy da yaşadığı, Bu Karacaoğlan’ın ise ondan bir asır önce yaşamış bir başka Karacaoğlan olduğunu düşünmektedir. [1]

Türk edebiyatında bir birinden farklı en az üç Karacaoğlan'ın varlığı kesinleşmiş durumdadır. Vasfi Mahir’in sözünü ettiği 16. yy. şairi Karacaoğlan ile 17' yy. da yaşadığı düşünülen Çukurovalı Karacaoğlan’ın aynı kişi olup olmadığı ise kesin değildir.

Vasfi Mahir’in sözünü ettiği bu şair ile şiirlerinin meşhur Karacaoğlan olup olmadığı belli değildir. [2]Fakat Vasfi Mahir Kocatürk’ün söz konusu eserinde ve ilgili yazısında  o eski mecmualardan  eserine aldığı iki şiirin mahlasının Karacaoğlan olması, bu iki şiirinde meşhur Karacaoğlan’ın üslubuna benzemesi Vasfi Mahir’in, Karaoğlan diyerek Karacaoğlan’dan ayırmaya çalıştığı aşığın  meşhur Karacaoğlan olabileceğine daha kuvvetli bir delil teşkil eder. Vasfi Mahir, Karaoğlan dese de bu şiir Karacaoğlan adlı bir şairin şiirleridir.

Latifi’de tezkiresinde ( 1582 ) 16. Yy. şairi Naim-i Hamdi’den söz ederken

Bir olmaz vakte irgürdük zamanı
Bilir yok asumandan rismanı
En ehli yeğ görünür mana yüzünden
Kar’oğlan türküsün şair sözünden
Çü söz fehm olmayup olmasa rağbet
Eder labüt kemal ehl-i fregat [3]

dizelerinde Karaoğlan adlı bir şairden söz etmiş olur. Naim-i Hamdi’nin bu beyitlerini ilk kez M. Fuad Köprülü fark etmiş ve” Âşık Tarzının Menşe-i ve Tekamülü, Milli Tettebbular Mecmuası  C. I, 1915 “ tarihli makalesinde yayımlamıştır.  Bu bilgiler en azından 16. yy da yaşamış bir Karacaoğlan’ın veya Karaoğlan’ın varlığına delil teşkil etmekte ama “Meşhur Çukurovalı Karacaoğlan mı değil mi “ sorusunu aydınlatmamaktadır.  Fakat bu şiirler Üslup bakımından da  Çukurovalı Karacaoğlan’ı anımsatmaktadır.

Ulaşam yarin göçüne
Sarılam sırma saçına

Dizeleri de göçer Türkmenlerin hayatından  izler taşımaktadır. Vasfi Mahir’in ısrarla Karacaoğlan’dan ayırmaya çalışarak Karaoğlan olarak adlandırdığı bu şairin  Çukurovalı Karacaoğlan olması kuvvetle muhtemeldir. Fakat Çukurovalı Karacaoğlan diye bildiğimiz meşhur Karacaoğlan’ın sonraki yüzyıllarda ortaya çıkan takip ve taklitçileri yüzünden  hayatı, kimliği ve yaşadığı yüzyıl iyice karışmaktadır. Fakat gerek Vasfi Mahir’in  “ Elimizde bulunan bazı  eski  mecmularda 16 yy eserleri arasında Karacaoğlan mahlaslı birkaç şiir görmekteyiz” ifadesinden  gerekse M. Fuad Köprülü’nün   “Aşık Tarzının Menşe-i ve Tekamülü, Milli Tettebbular Mecmuası  C. I, 1915 “tarihli makalesinde Latifi’ye dayanarak söz ettiği Karacaoğlan’ veya Karaoğlan diye bir şairden söz eden şiirden, Ahmet Kutsi Tecer’in tespit ettiği gibi Seyyid Lokman Aşuri’nin yazdığı, Nakkaş Osman'ın minyatürlerle süslediği Surname-i Humayun adlı eserde “Karacaoğlan adlı bir aşıktan söz edildiğini bildirmesi”  [4]16. yy. 'da yaşamış bir Karacaoğlan’nın varlığını kesinleştirir.

SEMAİ

Ayrılığın firkatinde
Dağ iniler taş iniler,
Ah ettikçe şu gözümden
Kan dökülür yaş iniler

Ayrılık olmaz beylerde
Bülbül zar eder bağğlarda
Gök çimen ağlar dağlarda
Kurt iniler kuş iniler

Sevdam dalgalanıp taşar
Mevci gelip baştan aşar
Ahımdan dağlar od düşer
Kuru ağlar yaş iniler

Elden çıkan ele girmez
Giderse artık el ermez
Deli gönlüm epsem olmaz
Yaz iniler kış iniler

Karacoğlan ağlar gülmez
Bu dünya fanidir kalmaz.
Başına gelmeyen bilmez
Bilmiyen de hoş iniler

Ela gözlü nazlı dilber

Ela gözlü nazlı dilber
Ölürüm dönmenem senden
Bir canım var sana kurban
Ölürüm dönmenem senden

Aynasın koymuş dizine
Sürmeler çekmiş gözüne
Ağalar beyler yüzüne
Çıkarım dönmenem senden

Ulaşam yarin göçüne
Sarılam sırma saçına
Ağalar beyler içine
Çıkarım dönmenem senden

 Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )

Kayıkçı Kul Mustafa ,  Katib , Erzurumlu Emrah ,  Erzurumlu Aşık Sümmani  ,  Divriğili Deli Derviş Feryadi ,  Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) ,  Aşık Ferrahi ,  Kağızmanlı Hıfzı  ,  Musa erdanoğlu  ,  Posoflu Aşık Müdami ,  Deliktaşlı Ruhsati ,  Âşık Şenlik,  Ercişli Emrah  ,  Âşık Ardanuçlu Efkari,   Şarkışlalı Talibi Çoşkun ,  Kaygusuz Abdal  ,  Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür,  Tokatlı Nuri , Dadaloğlu ,  Karacaoğlan …

KAYNAKÇA

[1] Vasfi Mahir Kocatürk , Türk Edebiyatı Tarihi” MEB , 1970, SHF, 306

[2] Vasfi Mahir Kocatürk , Türk Edebiyatı Tarihi” MEB , 1970, SHF, 306

[3] Vasfi Mahir Kocatürk , Türk Edebiyatı Tarihi” MEB , 1970, SHF, 306

[4] Ahmet Kutsi Tecer, İstanbul Dergisi, Sayı. 10. 1954