Kategoriler EDEBİYAT Edebiyat Terimleri MazmunlarHuşeng Acem Hükümdarı

Huşeng Acem Hükümdarı

20.02.2017

Huşeng

Osmanlıca yazılışı : Hûşenk : خشك

İran destanlarında ve Şehnamede adı geçen destansı bir karakterdir. Siyam bin Kiyumerz'in oğlu ve Câvidân Hurd'ün müellifidir. [1] Huşenk’in yazdığı “Câvidân Hurd” kitabının adı ebedî ve daimî akıl" anlamına gelmektedir. [2] Bu kitabın yazarı olan Huşeng, akıl ve zekânın sembolü olarak görülmüştür. Mevcut bilgilerimize göre bu kitabı yazan Huşeng ile aşağıda sözünü edeceğimiz Pişdadiyan sülalesinin ikinci hükümdarı Keyumers’in oğlu Huşeng ile aynı kişi olup olmadığını bilmiyoruz.

Huşeng Kimdir ve Hakkında Bilgiler

Huşeng Hayatı efsaneleşmiş ve efsanevi kimliği ile şiir ve edebiyat dünyamıza da girmiş olan Fars tarihi ve edebiyatının karakterlerinden biridir.

Faruk Sümer DİA ‘daki “ Dihkân “ maddesinde Mesudi’ye dayanarak verdiği bilgiye göre “dihgânlar Sâsânî hükümdarlarından Hoşeng’in kardeşi Vehgerd’in on oğlunun soyundan gelen bir hanedan” olduğunu ifade eder. Nitekim Faruk Sümer ve onun takip eden kaynaklar İran tarihi ve Sasanilerde köy şehir, belde ve bölge idarecileri olan dihkanlık müessesinin Huşeng zamanında ortaya çıktığı kaydedilir. Bu kaynaklar Huşeng’i bir Sasani hükümdarıı olarak belirtir ve dihkanların Sasani Kisraları hanedanından sonra İran’daki en etkili soyluları ve idarecileri olduğu ve hanedanın Hoşeng’in kardeşi Vehgerd’in on oğlunun soyundan geldiğini belirtirler.

Ancak Sasani Hükümdarları ve şeceresi içinde Hoşeng adlı bir hükümdar bulunmamaktadır. Ancak Vilipedia'da Sasani şehinşahlarının ve varislerinin yer aldığı soy ağacı içinde Hueşng adlı bir hülümdar ile kardeşiVehgerd adlı birisi bulunmamaktadır. ( bkz https://tr.wikipedia.org/wiki/Sasani_Hanedan%C4%B1_soya%C4%9Fac%C4%B1 )Şu halde Faruk Sümer’in Huşeng’i bir Sasani Hükümdarı olarak belirtmesi yanlış bir bilgidir.

Farisilerin tarihinde birden fazla Huşeng olduğuna dair bazı işaretler vardır. Fakat edebiyat ve şiir dünyamıza girmiş olan Huşenglerin aynı Huşeng olup olmadığı hakkında bilgiler sınırlıdır. ( bkz ( bkz Cem - Cemşid-i Hurşit ( Divan Şiirinde Cem ve Tüm Özellikleri ) Edebiyatımıza geçmiş olan Huşengleri aynı kişi olarak farz edersek Bu Huşeng’i Pişdadiyan sülalesinin ikinci kralı, Keyumers’in oğlu, Tahmuras’ın babası Huşeng olarak kabul etmek gerekir. Kısaca Siyam b. Keyumers’in oğlu olan ilk Huşeng tarihi kimliği ile tarihte yer alan birisidir. Bu Huşeng hakkında edindiğimiz bilgiler de sınırlı, karışık ve ayırt edici bilgiler halinde değildir. Yahut da Firdevsi kişileri karıştırmış veya çevirmenler çevirirken bir hata yapmışlardır.

Pişdadiyan sülalesinin ikinci hükümdarı olan Huşeng ‘tir. Sözü edilen ilk Huşeng diğer bir efsanevi İran Hükümdarı olan Dehhak öldürüldükten sonra tahta geçen şehameti ve azameti ile ün salmış olan Feridun’dan sonra tahta geçen Huşeng ile aynı kişi olup olmadığı konusunda tereddütler yaratmaktadır. Huşeng hakkında Firdevsi'nin Şehnamesinde şu bilgiler verilmiştir. “Feridun'un oğlu Pişdadiyan sülalesinden ikinci hükümdar. 40 yıl padişahlık etti. Demiri taştan ayırdı. Kanallar yaptı. İnsanlar tohum saçmayı, ekip biçmeyi onun zamanında öğrendiler ”[3] Lakin İran tarihinde Keyumers’in oğlu Huşeng hakkında bilgiler bulunurken Feridun’un böyle bir oğlu olmadığı yine Şehnamede belirtilir. Feridun’un üç oğlu vardır ve Bunların adı Selm, Tur ve irej’dir. Feridun ölmeden evvel ülkesini bu üç oğlu arasında paylaştırmıştır. ( bkz Feridun - Divan Şiirinde Feridun ) Yahut da Firdevsi, Feridun ile Keyumers’in kimliklerini bir birlerine karıştırmıştır. Nitekim Acemlerin tarihinde bilinen başka bir Huşeng adlı hükümdara rastlanılmamaktadır.

İlk Huşeng, babası Keyumars’ın ölümünden sonra tahta geçmiş ve yedi ülkeyi adaletle yönetmiş olan Tahmures’in babası olan hükümdardır. İlk Huşeng, Neriman ve Kahraman ile birlikte anılır.

Cüdâ eyler serinden bîm-i tîği hûş-ı Huşengi
‘Aceb nermî virür darbı ol saht-ı Nerîmâna Sünbüzade Vehbi
Kaynaklardan aldığımız bilgilerle yanılmıyorsak, ikinci Huşeng Hindistan ülkesine sefere giderken, devler tarafından kaçırılarak büyük bir savaşçı olarak yetiştirilen Gamgam adlı kılıcı ile de meşhur olan Kahramân ’ın, ilk önce ordusunu yendiği sonra da dost olarak ordusuna katıldığı ve birlikte Hint seferine katıldıkları Hükümdar Huşeng olmalıdır. ( bkz Gamgam – Tıg-ı Gamgam- Şemşir-i Gamgam – Rüstem-i Gamgam - Kahramân –ı Katil hikayesi ) Oysaki bu Huşeng’in tarihi bir kimlik olarak karşılığı da yoktur. Şu halde destanî özellikleri olan Huşeng ile gerçek Huşeng’i aynı kişi olarak görmek uygun olacaktır.

Buna rağmen Huşeng veya Huşenglerden söz eden şairlerimizin Huşeng’ten söz ederlerken onu   Rüstem’in dedesi Neriman ( bkz Neriman Kimdir ( Rüstem-i Zal'ın Dedesi ) ile diğer bir acem kahramanı olan Gamgam adlı kılıcı ile meşhur Kahraman ile birlikte ele aldıkları dikkat çeker. Neriman, Cemşîd’in soyundan gelen Atbîn’in (Abtîn) oğludur ve   Feridun ve Mînûçehr dönemlerinde yaşamıştır.

Niğah-ı satveti lerziş fiken Samu Neriman’ı
Sukun-ı şevket-i hayret- fezâ Huşeng ü Dara      Fitnat Hanı

O har-ı Deccâl ü bu har-bende-i Huşeng idi      Nefi Siham-ı Kaza

Cüdâ eyler serinden bîm-i tîği hûş-ı Huşengi
‘Aceb nermî virür darbı ol saht-ı Nerîmâna

İran Esatirleri İle İgili Konular ve Linlerimiz

Feridun Kimdir ( Şehname'de Acem Hükümdarı) Divan Şiirinde Feridun

Dahhak ve Efsanesi ( Şiirimizde Dahhak Gave Sahtiyan )

Cem - Cemşid-i Hurşit ( Divan Şiirinde Cem ve Tüm Özellikleri )

Hatt-ı Câm Hatt-ı Sağar Nedir ve Cemşid-i Hurşid'in Kadehi

Ehrimen Ehremen Angra Menyu-Zerdüşt İblisi

Behmen Kimdir ( Acem Destan Kahramanı )

Erdşir Kimdir.( Behmen Vehmen Dırazdest )

Dârâ - III. Darius ve İskender

HÜSREV Ü ŞİRİN’DEN ŞAPURUN ŞİRİNİ TƏRİFİ VƏ XOSROVUN ONA AŞİQ OLMASI

Behram -ı Gur Kimdir ( Behram Gor )