Kategoriler EDEBİYAT Divan Şiiri ve ŞairlerHüsn-i Talil ve Açıklamalı Örnekleri

Hüsn-i Talil ve Açıklamalı Örnekleri

22.04.2020

Açıklamaları ile Muhteşem Hüsnü Talil Örnekleri

Hüsnü Talil Osmanlıca yazılışı : تعليل حسن

Hüs- ü talil, bir olayın gerçek sebebini görmezlikten gelerek bir şeyi olduğundan daha güzel ya da daha kötü göstermek, okuyan kişide farklı duygular, hayaller ve düşünceler oluşturmak amacıyla yapılır.

Farklı tanımlar verecek olursak Hüsn-i Talil : “ Bir olayın meydana gelişini, gerçek sebebinin dışında başka, güzel bir nedene bağlama “ “Herhangi bir olayı gerçek sebebinden farklı ama daha güzel ve daha şairane bir şekilde fikre uygun bir sebeple oluyormuş gibi gösterme “sanatıdır. (Geniş Bilgi için bkz husn-i-ta-l-l-sanati-nedir-husnu-talil/)

Lâlehadler yine gülşende neler etmediler
Servi yürütmediler goncayı söyletmediler    Necati

Sevgili bahçeye girdiği için servi olduğu yerde çakılıp kalmış, goncanın da dili tutulmuştur. Oysaki servi zaten sabit goncanın da söz söyleme kabiliyeti yoktur.

Hâk-i pâyine yetem der ömrlerdir muttasıl
Başını taştan taşa vurup gezer âvâre su       Fuzuli

beytinde suyun (Dicle ırmağı) gürül gürül akışını, Hz. Peygamber’in ayağının toprağına ulaşabilmek için hasretle başını taştan taşa vurarak ilerleme

Sünbülden sanemâ şemme-i bûy almagiçün
Müşg ü sevdâya düşüb kulbe-i ‘attara gider   Ahmet Paşa

Hristiyan güzelinin attar dükkanına gitme nedeni sevgilinin sümbül gibi saçlarının kokusundan birazcık satın almak sevdasına düşme nedenine bağlanır.

Payine yüzler sürer her serv-i dil-cuyun revan
Su gibi bir asik-i didar dersen işte ben          Baki

Suların servilerin diplerine yüz sürerek yaklaşmaya çabalamasının nedeni servi gibi uzun sevgilinin ayaklarını öpmek istemesi nedenine bağlanır.

Seni seyretmek için reh-güzer-i gülşende
İki canipde durur sev-i hıramân saf saf.      BAKİ

Baki, serviler gülşende iki sıra düzülüp boy göstermesinin nedenini sevgiliyi seyretmek için dizilmiş olma sebebine bağlamaktadır.

Turra-i yâri tararken öptü ruhsârın meğer
Lezzetinden çâk çâk oldu dehânı şânenin. NÂBİ

Nabi, tarağın yüzlerce dişlere ayrılma nedenini sevgilinin saçlarını tararken sevgilinin yanağını öpüp , yanağın zevkinden çatlamış olmasına bağlamaktadır.

Kadir bilmeyenler almış eline
Onun için boynun büker menekşe    Karacaoğlan
Menekşenin boynu eğik duruşuna Karacaoğlan harika bir neden bulmuştur.

Salındı bahçeye girdi
Çiçekler selâma durdu
Mor menekşe boyun eğdi
Gül kızardı hicabından            Erzurumlu Emrah

Çiçeklerin selam verir gibi durmalarına gülün menekşenin boyun bükmesine gülün de utanmasına sebep sevgilinin bahçeye girmesidir.