İ'rec Kimdir ve İ’reç Destanı

İrec Kimdir ve İ’rec Destanı

 İran mitolojisindeki  Feridun’un en küçük oğlunun adıdır. ( bkz Feridun Kimdir ( Şehname'de Acem Hükümdarı) Divan Şiirinde Feridun )

Cemşit’in soyundan gelen Feridun, Demirci Gave’nin Dehhak’ı öldürmesi ile tahta çıkmış olan, Pişdâdiyân sülalesinden altıncı İran hükümdarıdır. Bu nedenle edebiyatımızda, Dehhak’ın kanının bulaştığı Direfş-i Gayvani`yi ( Sahtiyan Bayrak , önküğü) devletine bayrak yapan bir hükümdar, DEMİRCİ KAVA GAVE sayesinde tahta çıkan bir hükümdar, zalim olan Dahhak ’tan sonra ülkeye adaleti getiren bir hükümdar olarak tanınır. [1]

Dahhak’tan sonra Iran tahtına oturan Feridun ihtiyarlayınca, ülkeyi üç oğlu arasında pay etmiştir. Bu paylaştırmaya göre Selm’e: Şam ve Irak, Tur’a: Turan ülkesi, İrec'e de; İran toprakları verilir. Böylece bu ülkelerdeki halklar da bu hükümdarların soyundan gelmiş olur.

İreç, İran ülkesinin İran olarak anılmasını sağlayan bir hükümdar olarak da karşımıza çıkar. İran ülkesi İreç’in hükmü altına girdikten sonra "İran" adını almıştır.^[2] Şehnameye göre Türkler`in şeceresi de Feridun’a dayanmaktadır. Şehnameye göre Îrec'den Farslar, Selm'den Rumlar (Mağripliler), Tûr'dan ise Türkler (Turanlılar) türemiştir. ^[3]

Fakat Feridun’un bu paylaştırmasından Feridun’un diğer oğulları olan Tur ile Selm, hiç hoşnut olmamış; en güzel payı alan I`rec'i kıskandıkları için onu öldürmüşlerdir. İreç öldürülünce Feridun da I`rec'in torunu Minüçehr'i kendisine Veliaht tayin etmiş[4] ve İreç’in intikamını almakla görevlendirmiştir. Minûçehr de amcaları olan Selm ve Tur’u öldürerek İran tahtına oturmuştur. .[5]

Şehnameye göre İran ile Turan arasındaki uzun savaşlar, İreç’in Selm ve Tur tarafından öldürülmesi, Minüçehr’in de İreç’in intikamını alması ve akabinde gelişen diğer olaylar nedeni ile çıkmış olur.

Divan şiirinde Feridun ve Dahhak kadar olmasa da I`reç’ten zaman zaman söz eden beyitlere rastlanmaktadır.

Sana yetmez mi bu tohmet ki yazmışsın kasidende

Kıralım al-i Kisra pur-ı Rüstem nesl-i i'rec'dir.        Osmanzâde Taîb[6]

FERİDUN GAVE, GEYVANİ, DEHHAK İLE İLGİLİ DİĞER YAZILAR 

• Direfş-i Gayvani: Gave'nin Önlüğü Sahtiyan Bayrak
• Dahhak ve Efsanesi Şiirlerde Dahhak Gave Sahtiyan Önlük
• İran Destanlarında Gave Kawa
• DEMİRCİ KAVA GAVE DESTANI
• İ'rec Kimdir ve İ’reç Destanı
• Feridun Kimdir ( Şehname'de Acem Hükümdarı) Divan Şiirinde Feridun
• Ehrimen Ehremen Angra Menyu-Zerdüşt İblisi
• Behmen Nedir Acem Sultanı Behmenler
• Erdşir Kimdir.( Behmen Vehmen Dırazdest )
•  Mirrih Merih Mars Nedir ve Ares – Behram Alakası
• Mars ve Ares ile Doğu Mitlerindeki Behram İlişkisi
• Heft Peyker Nedir Mesnevileri Yedi Güzel ve Behram-ı Gur
• Behram -ı Gur Kimdir Behram Gor
• Şehnamede Zaloğlu Rüstem ile Afrasyap Savaşları

KAYNAKÇA

• _{[1] Şahamettin Kuzucular, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/post/feridun-kimdir-sehname-de-acem-hukumdari-divan/100822}
• _{[2] iskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, shf. 163}
• _{[3] Turan - Ahmet B. ERCİLASUN, https://www.yenicaggazetesi.com.tr/turan-44085yy.htm}
• _{[4] iskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, shf. 163}
• _{[5] Tahsin Yazıcı, FERÎDUN, DİA, cilt: 12; sayfa: 396}
• _{[6] iskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, shf. 163}