Nişancı Ahmet Feridun Nüzhet'ül Esrar'ül Ahyâr
Nüzhet'ül Esrar'ül Ahyâr
Osmanlı devlet adamı ve yazarlarından olan Münşeâtü's-Selâtin, Kanunname Miftâhı Cennet, Nüzhet'ül Esrar'ül Ahyâr gibi eserlerin sahibi olan Nişancı Ahmet Feridun Bey'in doğum yeri tarihi bilinmemektedir. Kaynaklara göre ölüm tarihi İstanbul 1583 yılıdır.[1] Defterdar Çivizade Abdi Çelebi'nin yanında, evinde ve himayesinde yetişmiş,, Sokullu Mehmet Paşanın yanına kâtip (1552), sonra da divan kâtibi oldu. Nahcivan seferine (1554) katılmış, Sokullu Mehmet Paşa’nın sadrazamlığa yükselmesi ile Divan-ı Hümayun kâtipliğine getirilmiştir. [2] Kaynaklardan anlaşıldığına göre bununla da kalmayarak aynı zamanda Sokullu'nun " Sır kâtibi " olduğu anlaşılmaktadır.
Kanuni tarafından Dergâh-ı Ali Müteferrikalığına getirilerek kendisine Selanik’te bir zeamet verilmiştir. Zigetvar seferinde ölen Kanuni'nin ölümü II. Selim haberdar olana kadar saklanmış, yeniçeri teşkilâtı cülûs bahşişinden dolayı ilk defa bir Padişah’a başkaldırma belirtileri göstermiştir. II. Selim iki kez yeniçerilere Cülus bahşişi vermek zorunda kalmıştır. [3] Bu kargaşa da çıkan olayları bastırmak, asayişi temin ederek olayları yatıştırmak aşamasında çok önemli kararlar vermiş ve asayişin sağlanmasında oldukça mühim bir rol oynayarak sükûneti sağlamıştır. II. Selim'in tahta çıkışında gösterdiği bu yararlılık önce; 1570 yılında reisülküttap,[4]1573 yılında da nişancı olmasını sağlamıştır.
Nüzhet-ül-Esrar-ül-Ahyâr der Ahbar-ı Sefer-i Sigetvar
(Kanuni Sultan Süleyman Son Seferi) Bu eser Zigetvar seferine ve Sokullu Mehmet Paşaya ve Selim II' nin ilk yıllarına aittir. Nüzhet-ül-Esrar-ül-Ahyâr der Ahbar-ı Sefer-i Sigetvar (Zigetvar Seferi Haberlerinden En iyilerinden Esrarlar Bahçesi) anlamlarına gelir. Bu eserleri Zigetvar kalesi fethinden II Selim'in tahta çıkışı ve ilk yıllarını anlatan bir eseridir. Bu eser yazma halinde kütüphanelerde bulunmaktadır ve üç nüshası bilinmektedir. Bu eseri minyatürlerle de süslenmiş şekildedir.[5]
Eser, Nüzhet'ül ahbar adı ile de bilinir. " Bizzat olayların içinde bulunan müellifin gözlemlerini yansıtan eser Kanuni Sultan Süleyman ’nin Sigetvar seferine hareketiyle başlar, II. Selim’in tahta çıkışı ve saltanatının ilk yılı olaylarını ihtiva eder."
“Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde (Hazine, nr. 1339) Süleymanname adıyla kayıtlı, 13 Receb 976 (1 Ocak 1569) istinsah tarihli minyatürlü yazma muhtemelen müellif nüshasıdır. Eserin bilinen öteki nüshaları Türk Tarih Kurumu ile (nr. 36, Şehnâme-i Sultân Süleyman ve Feth-i Kal’a-i Sigetvar ve Gayri Vak’alar) Millet (Ali Emîrî, nr. 330, Nüzhetü’l-esrar fî fethi kal’ati Sigetvar) kütüphanelerindedir. Son nüsha 1916 yılında istinsah edilmiştir. Eserin bir başka nüshası da Leiden Üniversitesi Kütüphanesi’ndedir (bk. Babinger, s. 120). “ ( Bkz: Abdülkadir Özcan] [FERİDUN AHMED BEY - cilt: 12; sayfa: 397)
Bu eser, 46 yıllık hükümdarlığının ve hayatının son seferi olacak olan Kanuni'nin. Ölümünü ve oğlunun tahta çıkış yıllarını birinci elden tanık olan Nişancı Feridun Ahmet Bey’in tanıklığı ile anlatmaktadır. Kanuninin Sigetvar'da vuku bulan vefatı bir süre saklanacak. 46 yıllık hükümdarlığının ve hayatının son seferi olacak koca Kanuni'nin. Dünyaya savaşarak veda edecek.
Ordusunun hedefinden sapmaması için “ Sigetvar'da vuku bulan vefatı bir süre saklanacak. Ancak Sigetvar Kalesi başarıyla ele geçirildikten sonra dönüş yolunda, Belgrat civarında, binlerce hafızın Kur'an tilavetiyle ahrete irtihali artık iyice su yüzüne çıkacak. İlk cenaze namazı orada kılınacak. Sonra payitaht İstanbul'a gelinecek, ikinci ve son cenaze namazı, merasimi ve defin gerçekleşecek. Feridun Ahmed Bey'in bu eserinde, an be an yaşadığı Zigetvar seferini orijinal minyatürlerle de süsleyerek "göstererek de anlatmaya çalışılmıştır.
Topkapı Sarayı Müzesi'nde, kütüphanenin 1339 numaralı envanterinde bulunan yazma nüshası günümüz Türkçesine de çevrilmiş, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları arasındaki yerini almıştır. Nüzhet-i Esrar'ül Ahyar Der Ahbar-ı Sefer-i Sigetvar(Sultan Süleyman'ın Son Seferi) adlı eser Zeytinburnu Bel.Kültür Yay. / Tarih Dizisi tarafından kuşe kâğıda, ( 431 s. -- Kuşe-- Ciltsiz -- 14 x 20 cm ) İstanbul, 2012 de basılmıştır. [6]
Sitemizdeki BazıTevarihler Gazanameler Gazavatnameler Zafername Selimnameler
Âşıkpaşazade Hayatı ve Tevarih-i Ali Osman
Tacü't Tevarih Hoca Sadettin Efendi
Oruç Bey Tarihi Tevarih'i Ali Osman
İlk Osmanlı Tarih Eserleri Yahşi Fakih Ahmedi Saray Takvimleri Anonim Tevarih-i Ali Osmanlar
Lütfi Paşa Tevarih i Al'i Osman Asafname
Ruhi Tarihi Tevarihi Ali Osman
Kemalpaşazade İbn-i Kemal Tevarih- i Al'i Osman
Za'im Mir Mehmed Katib Camiü't Tevarih
Tevarihi Ali Osman Behişti Tarihi Behişti Ahmet Sinan Çelebi
Tacü't Tevarih Hoca Sadettin Osman Gazi Gördüğü Rüya
Ramazanzade Nişancı Mehmed Paşa Tevarihi Ali Osman
Seyyid Lokman Aşuri ZÜBDET ÜT TEVARİH
Rüstem Paşa Tevarih-i Al-i Osman
Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman'dan
Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman- Bu tevârîhi çün eyledüm
Tursun Bey Tarihi i Ebu'l Feth Sultan Mehmet Han
KAYNAKÇA
[1] Şahamettin Kuzucular, https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nisanci-ahmet-feridun-bey-munseatu-s-selatin/75154
[2] Abdülkadir Özcan, Feridun Ahmet Bey, TDV yayınları İslam Ansiklopedisi, c.12, shf, 396-397, İstanbul- 1995
[3] Anonim,https://www.enfal.de/osmanlitarihihasircizade/012.htm, son erişim 21-11-2013
[4] Abdülkadir Özcan, Feridun Ahmet Bey, TDV yayınları İslam Ansiklopedisi, c.12, shf, 396-397, İstanbul- 1995
[5] Abdülkadir Özcan, Feridun Ahmet Bey, TDV yayınları İslam Ansiklopedisi, c.12, shf, 396-397, İstanbul- 1995
[6] https://www.yenisafak.com.tr/kultur-sanat/zigetvar-seferinin-kitabi-yayinlandi-590238
