Nişancı Feridun Ahmet Kanunname Miftâhı Cennet
12.03.2015
NİŞANCI AHMED FERİDUN BEY
Nişancı Ahmet Feridun Bey , Osmanlı devlet adamı ve yazarlarından olan Ahmet Feridun Bey'in doğum yeri tarihi bilinmemektedir. Kaynaklara göre ölüm tarihi İstanbul 1583 yılıdır. [1] Defterdar Çivizade Abdi Çelebi'nin yanında, evinde ve himayesinde yetişmiş, Sokullu Mehmet Paşanın yanına kâtip (1552), sonra da divan kâtibi oldu. Nahcivan seferine (1554) katılmış, Sokullu Mehmet Paşanın sadrazamlığa yükselmesi ile Divan-ı Hümayun kâtipliğine getirilmiştir. [2] Kaynaklardan anlaşıldığına göre bununla da kalmayarak aynı zamanda Sokullu'nun " Sır kâtibi " olduğu anlaşılmaktadır. Kanuni tarafından Dergâh-ı Ali Müteferrikalığına getirilerek kendisine Selanik’te bir zeamet verilmiş, Zigetvar seferinde ölen Kanuni'nin ölümü II. Selim haberdar olana kadar saklanmış, yeniçeri teşkilâtı cülûs bahşişinden dolayı ilk defa bir Padişah’a başkaldırma belirtileri göstermiş, II. Selim iki kez yeniçerilere Cülus bahşişi vermek zorunda kalmıştır. [3]
Bu kargaşa da çıkan olayları bastırmak, asayişi temin ederek olayları yatıştırmak aşamasında çok önemli kararlar vermiş ve asayişin sağlanmasında oldukça mühim bir rol oynayarak sükûneti sağlamıştır. II. Selim'in tahta çıkışında gösterdiği bu yararlılık önce; 1570 yılında reisülküttap, [4]1573 yılında da nişancı olmasını sağlamıştır.
EDEBİ KİŞİLİĞİ
En ünlü Osmanlı nişancıların olan Feridun Bey bu makamında dört yıldan fazla kalmıştır. Aynı zamanda münşi, hattat ve şair olan Feridun Bey 16 yy ın önemli simalarındandır. İkbal zamanlarında şair ve yazarlara çok önem veren bir devlet adamı olan Feridun Bey'in evi sağlığında şair ve yazarlarla dolup taşmış, arkadaşlarını âlim yazar ve şairlerden seçmiş birisidir.[5]
Hattatlığa olan merakı ile güzel sanatlara da olan düşkünlüğü belli olan Feridun Bey'in şiirlerinin Baki tarafından da sevilmiş olması onun şairlik gücünü göstermesi bakımından da önemli işarettir. Hatta şair Baki 'nin Feridun Bey için yazdığı gazel ve kasideleri bile bulunmaktadır. 16 yy ın dev şairi Baki’nin dahi takdirini kazanmış olması eserlerinin ve edebi kişiliğinin bir göstergesi kabul edilebilir. [6] ( bkz Meşhur Hattatlarımız ve Ekolleri )
Koca Nisancı Celalzade Mustafa Efendi'den hat dersleri alan Feridun Bey'in sülüs, talik, rika ve ve divani yazı türlerinde değerli çalışmaları olduğu bilinmektedir. İkbal zamanlarında edindiği gelirleri ile pek çok hayır eseri bırakan Feridun Bey'in çok sayıda vakıf eseri ve bu vakıflarına gelir temin etmek için kurdurduğu han ve hamamları bulunmaktadır. [7]
Münşeâtü's-Selâtin adlı, münşeat adlı eseriyle tanınmış devlet adamıdır. ( Münşeâtü’s-Selâtin hakkında geniş bilgi için[8] bkz: Nişancı Ahmet Feridun Bey Münşeâtü's-Selâtin )[9]
Nüzhet-ül-Esrar-ül-Ahyâr der Ahbar-ı Sefer-i Sigetvar
(Kanuni Sultan Süleyman'ın Son Seferi) Bu eser Zigetvar seferine ve Sokullu Mehmet Paşaya ve Selim II' nin ilk yıllarına aittir. Nüzhet-ül-Esrar-ül-Ahyâr der Ahbar-ı Sefer-i Sigetvar (Zigetvar Seferi Haberlerinden En iyilerinden Esrarlar Bahçesi) anlamlarına gelir. Eser, Nüzhetü’l-ahbâr adıyla da bilinir. Bu eserleri Zigetvar kalesi fethinden II Selim'in tahta çıkışı ve ilk yıllarını anlatan bir eseridir. Bu eser yazma halinde kütüphanelerde bulunmaktadır ve üç nüshası bilinmektedir. Bu eseri minyatürlerle de süslenmiş şekildedir.[10]
Bu eser, 46 yıllık hükümdarlığının ve hayatının son seferi olacak olan Kanuni'nin. Ölümünü ve oğlunun tahta çıkış yıllarını birinci elden tanık olan Nişancı Feridun Ahmet Bey’in tanıklığı ile anlatmaktadır. Topkapı Sarayı Müzesi'nde, kütüphanenin 1339 numaralı envanterinde bulunan yazma nüshası günümüz Türkçesine de çevrilmiş, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları arasındaki yerini almıştır. Nüzhet-i Esrar'ül Ahyar Der Ahbar-ı Sefer-i Sigetvar(Sultan Süleyman'ın Son Seferi) adlı eser Zeytinburnu Bel.Kültür Yay. / Tarih Dizisi tarafından kuşe kağıda, ( 431 s. -- Kuşe-- Ciltsiz -- 14 x 20 cm ) İstanbul, 2012 de basılmıştır. [11]
Nişancı Feridun Ahmet Paşa Kanunnâmesi
Diğer bir eseri ise III. Murad dönemi umumi kanunnamelerinden Nişancı Feridun Ahmet Paşa Kanunnamesidir. Bu eserinde Kanun ve kanunname terimleri hakkında bilgi verilmiş ve eserin metni günümüz Türkçesine çevrilmiştir.[12]
Bu eser hakkında Dr. Ümit KILIÇ: "Bu eser yalın bir kanunlar manzumesi olarak değerlendirilmemelidir. Sahip olduğu muhteva açısından İmparatorluğun, toplumu ve kurumlarıyla zirveye ulaştığı bir döneme ait idari, sosyal ve ekonomik hayatı ve bunların birbirleri ile olan ilişkilerini de birincil bir kaynak olarak bünyesinde saklamaktadır." [13]Şeklinde söz etmektedir. Feridun Ahmet Paşa Kanunnamesinin nüshası, İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Mihrişah Sultan No. 447-17’da kayıtlıdır. Kanunname 210x135 mm. ölçülerinde sahip bir defter şeklinde tanzim edilmiştir.[14]
Miftâh-ı Cennet;
Miftâh-ı Cennet; dînî, ahlâkî bir eserdir. Ahlâkî bir risâledir. Bir nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde bulunan (Revan Köşkü, nr. 1998) eser Münşeâtü’s-selâtîn’in başında yayımlanmıştır. Kitabın adı ebced hesabıyla telif tarihi olan 982 (1574) yılını göstermektedir. [15]
Şiirler de yazan Feridun Bey’in bir divanı ile birkaç düzyazı eserinin olduğunu Ata-i Zeyli Şekaik adlı eserinde söz etmektedir. Fakat sözü edilen bu divanı elimize geçmemiştir.
Sitemizdeki BazıTevarihler Gazanameler Gazavatnameler Zafername Selimnameler
Âşıkpaşazade Hayatı ve Tevarih-i Ali Osman
Tacü't Tevarih Hoca Sadettin Efendi
Oruç Bey Tarihi Tevarih'i Ali Osman
İlk Osmanlı Tarih Eserleri Yahşi Fakih Ahmedi Saray Takvimleri Anonim Tevarih-i Ali Osmanlar
Lütfi Paşa Tevarih i Al'i Osman Asafname
Ruhi Tarihi Tevarihi Ali Osman
Kemalpaşazade İbn-i Kemal Tevarih- i Al'i Osman
Za'im Mir Mehmed Katib Camiü't Tevarih
Tevarihi Ali Osman Behişti Tarihi Behişti Ahmet Sinan Çelebi
Tacü't Tevarih Hoca Sadettin Osman Gazi Gördüğü Rüya
Ramazanzade Nişancı Mehmed Paşa Tevarihi Ali Osman
Seyyid Lokman Aşuri ZÜBDET ÜT TEVARİH
Rüstem Paşa Tevarih-i Al-i Osman
Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman'dan
Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman- Bu tevârîhi çün eyledüm
KAYNAKÇA
[1] Şahamettin Kuzucular https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nisanci-ahmet-feridun-bey-munseatu-s-selatin/75154
[2] Abdülkadir Özcan, Feridun Ahmet Bey, TDV yayınları İslam Ansiklopedisi, c.12, shf, 396-397, İstanbul- 1995
[3] Anonim,https://www.enfal.de/osmanlitarihihasircizade/012.htm, son erişim 21-11-2013
[4] Abdülkadir Özcan, Feridun Ahmet Bey, TDV yayınları İslam Ansiklopedisi, c.12, shf, 396-397, İstanbul- 1995
[5] Şahamettin Kuzucular https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nisanci-ahmet-feridun-nuzhet-ul-esrar-ul-ahyar/76883
[6] Şahamettin Kuzucular , https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nisanci-ahmet-feridun-nuzhet-ul-esrar-ul-ahyar/76883
[7] Abdülkadir Özcan, Feridun Ahmet Bey, TDV yayınları İslam Ansiklopedisi, c.12, shf, 396-397, İstanbul- 1995
[8] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nisanci-ahmet-feridun-bey-munseatu-s-selatin/75154
[9] ŞAHAMETTİN KUZUCULAR, https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nisanci-ahmet-feridun-bey-munseatu-s-selatin/75154
[10] Abdülkadir Özcan, Feridun Ahmet Bey, TDV yayınları İslam Ansiklopedisi, c.12, shf, 396-397, İstanbul- 1995
[11] https://www.yenisafak.com.tr/kultur-sanat/zigetvar-seferinin-kitabi-yayinlandi-590238
[12] Dr. Ümit KILIÇ, NİŞANCI FERİDUN AHMED PAŞA KANUNNÂMESİ, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 28 Erzurum 2005 281
[13] Dr. Ümit KILIÇ, NİŞANCI FERİDUN AHMED PAŞA KANUNNÂMESİ, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 28 Erzurum 2005 281
[14] Dr. Ümit KILIÇ, NİŞANCI FERİDUN AHMED PAŞA KANUNNÂMESİ, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 28 Erzurum 2005 281
[15] Abdülkadir Özcan] [FERİDUN AHMED BEY - cilt: 12; sayfa: 397)
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın