Şemsi Yastıman Hayatı ve Ozanlığı

01.06.2015

Şemsi Yastıman (d. 10 Temmuz 1923, Kırşehir - ö. 10 Temmuz 1994, Lapseki), Türk halk ozanı, Türküler için kaynak kişi, türkü derlemecisi ve mahalli saz sanatçısı.

Ailesi ve Hayatı

Asıl adı ''Mehmet Galip Şemsettin'' olan Şemsi Yastıman’ın babası Kırşehirli Şekerci Ahmed Ağa, annesi ise Selamoğullarından İlhamiye Hatun'dur. Şemsi Yastıman, 10 Temmuz 1923'de Kırşehir'de doğmuş, ilkokula Kırşehir de başlamış [1] olduğunu yazan kaynaklar olsa bile ailesi ile Ankara' ya taşınmış ve uzatmalı olarak Ankara 'da bitirmiştir.

Şemsi Yastıman' ın ortaokula gitmediği ve saz merakı yüzünden ortaokulu bitiremediği anlaşılır. İlkokul yıllarında ozanlık hevesine kapılmış, Kırşehir ve çevresindeki Muharrem Ertaş gibi ustaları dinleyerek onlardan etkilenmiştir. Biyografisi hakkında yazan Erol Ülgen'in belirttiğine göre (Ülgen, Erol (1995). Şemsi Yastıman Hayatı ve Eserleri) Askerliğine1942 yılında Mardin Jandarma okulunda başlamıştır. Askerlik yıllarında tam bir saz ustası olur. Askerliğini bitirip Kırşehir'e gelir. Kırşehir Defterdarlığında memur olur ancak bu görevinden istifa edip yeniden Ankara’ya gitmiştir. (Ülgen 1995:

Ankara'da bulunduğu yıllarda Yağcıoğlu Fehmi Efe ve Genç Osman'ın müzik meclislerinde kendini ve sazını geliştirir. Ünlü us ustası Zeki Duygulu ile tanışıp Anadolu 'daki konserlere gitmeye başlamasıyla şöhreti artmaya başlar. Bir ara konser için gittiği Zonguldak' ta kalarak Zonguldak Halk Evi bünyesinde bağlama dersleri verir ve Muzaffer Sarısözen ile tanışır. Bu tanışma ona birçok kapı açacaktır.

Ankara’da sahneye çıkmaya başlar. Derlediği türküler TRT repertuarlarına da alınır. Bir süre sonra İzmir'e giderek hayatını İzmir’de kazanmaya çalışır. Burada saz ustası Mustafa İpek'in kızı Münevver ile tanışıp evlenir. Bu yıllarda şöhreti artmakta ve gazinolarda iş bulabilmektedir. Bu sayede İzmir'de iken evlenmiştir. Bu evliliğinden İki oğlu ve iki kızı olmuştur. [2]

Evlendikten sonra da bir müddet İzmir’de kalmış ama daha sonra İstanbul'a yerleşmiştir. İstanbul’da iken iş ve sanat hayatını burada sürdürmeye başlar. Gündüzleri ise açtığı iş yerinde çalgı aletleri satmaktadır. Üstelik bu iş yeri saz ve müzik ustalarının buluşma yeri haline gelir. Taksim'deki gazinolara çıkmaya başladıktan sonra şöhreti artmış, basın-yayın organlarında onunla ilgili haberler çıkmaya başlamıştır. Bu arada onun derlediği ve kaynak kişisi olduğu türküler radyoları şenlendirmektedir. Şöhret olması nedeni ile onlarca plak doldurmuş, plakları en çok satan plaklar arasında olmuştur. Yöresel saz çalışı, saz çalmadaki mahareti ve derlediği türkülerin popüler olması ile ünü daha da artar. Mahalli sanatçı özelliği göstermesi nedeni ile de pek çok kez Türkiye Radyolarının programlarına davet edilmiştir.

Şemsi Yastaman, çalıp-söyleme tarzının usta mahalli sanatçısı olarak bilhassa derlediği, kaynak kişisi olduğu Türküler, ''destan'' ve ''taşlamaları'' ile sevilmiş özgün bir sanatçı olmuştur. Sanatçı kişiliği yanı sıra açtığı saz evlerinde ve kendi adını taşıyan dükkânında saz dersleri vermiş, pek çok kişiye saz çalmayı öğrettiği gibi pek çok çırak âşık da yetiştiren usta bir icracı ve bağlamacı olmuştur. Şemsi Yastıman bunların yanı sıra mesleği ile ilgili ticari faaliyetler de yapmış, yetenekli bir saz ustasıdır. [3]

Hazır cevaplı lığı ve esprili kişiliğiyle de dikkat çeken Yastıman, Kırşehir ve diğer yörelerden derlediği pek çok türkünün hem melodik olarak, hem de sözleriyle kaynak kişisi olmuştur. Türk Halk Müziğinin en kayda değer türkü derlemecilerinden ve kaynak kişilerinden olan Şemsi Yastıman yaşadığı dönemde adından çok söz ettirmiş, pek çok haber konusu da olmuştur.

Derlediği türkülerin pek çoğu TRT repertuarlarına girmiş, bu türkülerin kaynak kişisi ve derlemecisi olarak adını Türk Halk Müziği tarihine yazdırmıştır. Şeytan Bunun Neresinde, Dadaloğlu Yiğitlemesi, Biter Kırşehir'in Gülleri Biter, Yabandan Gel, Yemek Destanı (Yekte), Yürü Güzel Yürü Saçın Sürünsün, Ankara'da Yedik Taze Meyvayı (Hacı Taşan'la birlikte), Yüz De Seyreyle, Açıl Gel Ömrümün Varı, Aşk-ı Ezeli Aşıka İlham-ı Hüda'dır. [4] gibi türküler derlediği, çaldığı, söylediği ve kaynak kişisi olduğu türkülerden sadece bazılarıdır. TRT nin düzenlediği pek çok programa katılmış, Kırşehir ve Orta Anadolu Türküleri denilince ilk akla gelen icracıların başında gelmiştir. Muharrem Ertaş, oğlu Neşet Ertaş ve Şemsi Yastıman, Kırşehir'in sembol isimleridir.

Türk Halk Müziği konusunda çeşitli kitaplar ve notalar da yayınlamış, saz sanatçıları yetiştirerek kültürümüze önemli hizmetlerde bulunmuştur. Şemsi Yastıman, doğduğu gün ve ay'a tesadüf eden 1994 tarihinde 1923’te doğduğu aynı gün olan 10 Temmuz’da (1994) [5] Lapseki'de Emek Tatil Sitesindeki yazlığında [6]vefat etmiştir. [7] Naaşı vasiyeti üzerine Lapseki Adatepe köyüne defnedilmiştir. Son yıllarda Kırşehir Valiliği tarafından Şemsi Yastıman’ın mezarının Kırşehir’re taşınması gibi teşebbüsler de yapılmaktadır.

Şiirleri

· Uzaylılar Hoş Geldiniz

· vay haline

· Bir baltaya sap olamadım

· Memleket Hasreti

· Ankara’da Yedik Taze Meyvayı

· Bir Yıldız Doğdu Yüceden

· Yürü Güzel Yürü Saçın Sürünsün

· Yüz De Seyreyle

· Zenaat Destanı

· Biter Kırşehir'in Gülleri Biter

· Açıl Gel Ömrümün Varı