Varlığından haberdar olduğumuz birçok Teslim Abdal vardır.

·         Teslim Abdal, Asıl adı

·         Mehmet olan, Sultan Dördüncü Murad döneminde Bağdat seferine katıldığı söylenen Yeniçeri ve BEKTAŞİ olan Teslim Abdal'

·         Denizli’de Tekke ve türbesi olan Teslim Abdal.

·         Denizli’de türbesi bulunandan ayrı bir Teslim Abdal

·         Ankaralı Teslim Abdal

·         Elazığ'ın Baskil ilçesine bağlı Şeyh Hasan (Şıh Hasan) köyünde olduğu öne sürülen Teslim Abdal. ( BKZ Farklı Teslim Abdallar Hayatları Hakkında Tespitler ve Düşünceler )

Bu Teslim Abdalların hepsinin aynı kişiler olabileceğini kabul etmek oldukça zordur. Diğer halk ozanlarımız için de her zaman bu durum söz konusu olmuştur. Sözgelimi Yunus Emre’nin ve Köroğlu ’nun şiirleri, kendilerinden sonra yaşayan diğer Yunus Emre ve Köroğlu adlı şairlerin şiirleri ile karıştırılmıştır.

Bu yazımızda Farklı Teslim Abdalları başka bir yazıda ele alarak ( Bkz Farklı Teslim Abdallar Hayatları Hakkında Tespitler ve Düşünceler) Tatanbüklü Teslim Abdal üzerinde durmak istiyoruz.

TATANBÜKLÜ TESLİM ABDAL

Birkaç tane olmasını düşündüğümüz Teslim Abdallar arasında Deyişleri halk arasında yaygın olan, cemlerde söylenen; 4. sırada saydığımız  Teslim Abdall, Tatanbüklü Teslim Abdal’dır.  

Tatanbüklü Teslim Abdal’ın şiirleri olması kuvvetle muhtemel olan diğer Alevi Bektaşi, Derviş Âşık tipindeki Teslim Abda adlı şairlerin şiirlerine nazaran daha şiirleri daha çok yaygın ve daha çok sayıda şiirleri olan Teslim Abdal’dır.  Deyişleri halk arasında en yaygın olan, cemlerde en çok şiirleri olan ve söylenen Teslim Abdal budur. Buna mukabil Tabanbüklü Teslim Abdal’a isnat edilen tüm şiirlerinin ona ait olduğunu kestirmek ve söylemek oldukça güçtür. [1]

M.Beşir Aşan’ın Tabanbükü Köyü’deki Teslim Abdal’ın mezar taşından yaptığı tespite göre Bu Teslim Abdal’ın ölüm tarihi 1719’dur. Yani, Teslim Abdal’ın 1617-1719 yılları arasında Şeyh Hasan (Tabanbükü) Köyünde yaşadığı kesinleşmiştir. [2]

Bu ozanımız Elazığ’ın Baskil ilçesine bağlı Şeyh Hasan (şimdiki adıyla Tabanbükü) köyündendir. Şeyh Ahmet dedenin torunlarından dördüncüsü olan, Şeyh Melek kolundan Kalender Abdal’ın oğludur. Doğduğu tarih kesin olarak bilinmemektedir ancak, mezar taşındaki bilgilere göre ölüm tarihi 1719’dur. Normal bir yaşta öldüğü düşünülünce 17. yüzyılın ortalarında doğduğu ortaya çıkar. [3]Teslim Abdal'ın pirinin Alioğlu olduğu onun şu dörtlüğünden anlaşılır. [4]

Pirim Alioğlu'ndan bize gel oldu

Mürşid duydu, müşkilimiz halloldu

Bu Dörtlüğe dayanarak Tatanbüklü Teslim Abda’l’ın piririn Şeyh Alioğlu olduğu ortaya çıkmaktadır.

Tatanbüklü Teslim Abdal ile Yeniçeri Teslim Abdal’ın aynı kişiler olamayacağı ortaya çıkmaktadır. Çahit Özetelli ve Saddettin Nuzhet Ergun’un yaşadığını kanıtladığı Yeniçeri Teslim Abdal ile  Tatanbüklü Teslim Abdal aynı kişi olamayacaktır.  Çünkü 11. Mahmut'un emriyle düzenlenen " Bektaşi Tekkelerinin Teftişi" ile ilgili bir defterden o dönemde Sivas'a bağlı Mecitözü ilçesinde Teslim Abdal köyü vardır ve bu köyde Teslim Abdal’a ait bir mezar ve köyünde bir zaviyesi bulunduğu öğrenilmiştir. [5] Üstelik Yeniçeri Teslim Abdal’ın şiirlerindeki konular ile Tatanbüklü Teslim Abdal’ın şiirlerindeki tema, zevk ve konu yönünden farklar da bulunmaktadır.

Halbuki Tatanbüklü Teslim Abdal’ın mezarı yukarıda da belirtildiği gibi Elazığ’ın Baskil ilçesine bağlı Şeyh Hasan (Şıh Hasan) köyündendir. [6]Şeyh Ahmet dedenin torunlarından dördüncüsü olan Şeyh Melek kolundan gelen Kalender Abdalın oğludur.

Şeyh Hasan köyünün iki mezarlığı var. Teslim Abdal'dan sonra bu soydan gelen kişiler Teslim Abdal mezarlığına defnedildiler Şeyh Hasan köyünün Doğu tarafında Şeyh Ahmet dedenin Türbesi ve civarında da köyün mezarlığı vardır. Batı tarafında bir tepenin arka yüzünde de Teslim Abdal‘ın türbesi ve onun çevresinde de ondan gelen torunlarının mezarları vardır. Teslim Abdal'ın ikinci oğlu Süleyman'dan doğma Derviş Ali'nin mezarındaki tarihe göre Rumi 1090 da miladi ise 1670 yıllarında yaşamış olduğu anlaşılır. [7]

Teslim Abdal’ın İmam, Hüseyin, Süleyman, Bektaş ve Cafer olmak üzere beş oğlu olmuştur. Bunlardan İmam Teslim Abdal‘ın sağlığında öldüğü için, büyük dedesi Şeyh Ahmet mezarlığına gömülmüştür. [8]

Teslim Abdal ata ve dedelerine saygılı bir kişidir. Öldüğü zaman kendisine daha fazla, Şeyh Ahmet dedeye daha az ilgi gösterilmesi ihtimaline karşı, kendi mezarının bugünkü Tepe Düzü mevkiine yapılmasını vasiyet etmiştir. Onun için Şeyh Hasan köyünün Şeyh Ahmet ve Teslim Abdal Mezarlığı olmak üzere iki mezarlığı vardır. [9]

Teslim Abdal‘dan sonra oğulları ve bu soydan gelen kişiler Teslim Abdal mezarlığına defnedilmişlerdir. Teslim Abdal‘ın ikinci oğlu Süleyman‘dan doğma Derviş Ali‘de çok önemli bir ozandır. Mezarı Şeyh Ahmet dedenin türbesinin bitişiğindedir.

Teslim Abdal’ın çok sayıda deyişleri vardır. Ancak köyünde onun soyundan gelenler eserlerini kimseye vermeyip sıkıca sakladıkları için deyişlerinin tümü gün ışığına çıkmamıştır. Değerli araştırmacı İsmail Özmen, Teslim Abdal’a ait 82 deyiş derlemiştir. [10]

Teslim Abdal; diğer Tekke ve Zümre Edebiyatı ozanları gibi tarikat konularını daha çok işlemiştir. Halk arasında ermiş olarak bilinir ve keramet sahibi olduğuna inanılır. Kendisiyle ilgili halk arasında anlatılan birçok söylence vardır. Şiirlerinde Hece Ölçüsünün 8’li ve 11’li kalıplarını kullanmıştır. Dili duru ve akıcıdır. Koşmalarında  Şah İsmail Hatai  ’nin semaîlerinde  Yunus Emre ’nin etkileri görülür.

Halit Bayrı'nın Âşık Virani divanında, Teslim Abdal isminde bir aşığın var olduğu, ancak nerede ve ne zaman yaşadığının bilinmediğinden bahsedilmektedir.

İbrahim Aslanoğlu'nun" Söz Mülkünün Sultanları " adlı eserinde de Teslim Abdal'ın asıl yaşadığı yerin bilinmediği, fakat Çorum'da bir Teslim Abdal köyünün bulunduğundan oralı olduğuna ilişkin tahminler yürütülmüş olduğu görülmektedir.

EDEBİ YÖNÜ

Teslim Abdal'ın sayısı çok olan nefesleri vardır. Ama elimize 82 şiiri geçmiş bu şiirleri İsmail Özmen toparlamış ve eserinde yayımlamıştır. Fakat derlenip tespit edilen bu şiirlerin tümünün Tatanbüklü Teslim Abdal’a ait olup olmadığı belli değildir. Derlemeler Şeyh Hasan ocağı müritleri ve zakirlerinden alınmış derlemeler şeklindedir

Teslim Abdal'ın  bu şiirleri içinde didaktik konulu öğretici olanlar ile hiciv ve taşlamalı konulu olanları da vardır.  Bu şiirlerin bir kaç Teslim Abdal'a ait oldukları da düşünülebilir. Bektaşi âşıkların geleneksel konularını işleyen  on iki imam, Hasan Hüseyin Ali sevgisini ele alan şiirlerin Tatanbüklü Teslim Abdal’a ait olabileceği rahatlıkla söylenebilir.

Şiirlerde  Şah İsmail Hatai  etkileri görülür. Erdebil tekkesiyle ilişkisi olabileceği düşünülse de, şiirlerde daha çok Anadolu Aleviliği görüşleri egemendir. Öz Türkçe söyler, dili sade ve akıcıdır, yerel söyleyiş biçimlerine ve adetlerine yer verir. Şiirlerinde Allah-Muhammed-Ali, oniki imam sevgisi egemendir.

TÜM ŞİİRLERİ İÇİN TIKLAYIN : Tatanbüklü Teslim Abdal TÜM Şiirleri

·         GAFİL GEZME ŞAŞKIN

·         DÖRT DUVAR İÇİNDE OLSA MEKANIM

·         TA EZELDEN

·         MÜRŞİDE VARMAYA TALİP OLURSAN

·         GEL HA GÖNÜL

·         SEHERDE BİR BAĞA GİRDİM

·         ÖĞMÜŞ DE YARATMIŞ

·         Aşnamdan ayrıldım yamandır halim

·         Arzulamış gelir koca Bağdad'ı

·         Süren erenler süreği

·         Tenim gümrah oldu canım sıkıldı

·         Nefes harç eyleyip salma araya

·         Dinleyin bu nefesi habl-ül veridir

·         Bir muradım var ola

·         Sabah sabah hırlaşırlar

·          

 Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )

Kayıkçı Kul Mustafa ,  Katib , Erzurumlu Emrah ,  Erzurumlu Aşık Sümmani  ,  Divriğili Deli Derviş Feryadi ,  Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) ,  Aşık Ferrahi ,  Kağızmanlı Hıfzı  ,  Musa Merdanoğlu  ,  Posoflu Aşık Müdami ,  Deliktaşlı Ruhsati , Âşık Zülali,  Âşık Şenlik,  Ercişli Emrah  ,  Âşık Ardanuçlu Efkari, Şarkışlalı Âşık  Şarkışlalı Talibi Çoşkun ,  Kaygusuz Abdal  ,  Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür,  Tokatlı Nuri …

 KAYNAKÇA

[1] Şahamettin Kuzucular, Farklı Teslim Abdallar Hayatları Hakkında Tespitler ve Düşünceler, 

[2] Muhammed Beşir AŞAN: “TABANBÜKÜ (Şeyh Hasan ) Köyü Mezarlıkları”, Fırat Havzası Yazma Eserler Sempozyumu 5-6 Mayıs 1986 Elazığ Bildirileri: Fırat Üniversitesi Elazığ 1987 s.147-169

[3] Şsmail Onarlı, TÜRKMEN İNANÇ ÖNDERİ: ŞEYH HASAN TÜRKMEN İNANÇ  ÖNDERİ :  ŞEYH HASAN (SULTAN ONAR, OCAKLARI ve AŞİRETLERİ) (06.12.2001)

[4] İsmail Özmen, Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayınları

[5] İhsan Öztürk, Teslim Abdal, ihsanozturk.com/halk-muzik.asp?id=300, son erişim, 11-7-2013

[6] Alevilik Araştırmaları Dergisi, sayı: 1, Mayıs 1998 Can Yoksul, İki Alevi Şairi s: 120-174

[7] Alirıza Uğurlu, Ölmez eserleriyle Tabanbüklü Teslim Abdal,https://www.isakoyu.info/index.php

[8] Alirıza Uğurlu, Ölmez eserleriyle Tabanbüklü Teslim Abdal,https://www.isakoyu.info/index.php

[9] Alirıza Uğurlu, Ölmez eserleriyle Tabanbüklü Teslim Abdal,https://www.isakoyu.info/index.php

[10] İsmail Özmen, Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayınları