Bekir Büyükarkın Hayatı ve Romancılığı

Bekir Büyükarkın

 

 

Bekir Büyükarkın, (d. 1921 İstanbul ö. 7 Ağustos 1998) Popüler Tarihi romancı, yazar ve şair.

 

İstanbul’da doğmuştur. 1939 yılında Vefa Lisesini ve 1942 yılında Yüksek İktisat ve Ticaret Okulunu bitirmiştir. Daha sonra İstanbul Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi'nden 1942 yılında mezun olmuştur. 1943 yılında Anadolu Sigorta Şirketi'nde çalışmaya başlar. İkinci Dünya Savaşı yıllarında askerlik görevini yapmıştır. Askerlikten sonra 1945'te Anadolu Sigorta Şirketi'ndeki şine geri döner ve 1953 yılına kadar bu şirkette muhasebeci olarak çalışır. [1]

 

1953-1960 yılları arasında Türk Ticaret Bankası'nda devlet memuru ve serbest muhasebeci olarak çalışmıştır. [2]1960'tan sonra özel bir büro açarak serbest mali müşavir olur. Eserlerinin çoğunu 1960-1979 yılları arasında kaleme almıştır.[3]

 

Tarihe ve tiyatroya merak sarmış, özellikle Türk tarihi üzerinde incelemeler yapmıştır. Tarihe olan merakı onu konularını Türk tarihinden alan romanlar yazmaya sevk etmiştir.

 

İlkönce çeşitli gazete ve dergilerde hikâye ve şiirleri çıkmış,  dergilerde yayınlan ilk şiirleri ve hikâyelerinden sonra ilk romanlarını yazmaya başlamıştır. Yazarın yayınlan ilk romanı 1946 yılında yayınlanan “Cadıların Kırbacı”  adlı romanıdır.

 

Tarihe duyduğu merak yüzünden romanlarının pek çoğu tarih konuludur. Tarihten aldığı olayları ve kişileri kendi kurduğu olaylarla ile birlikte hikâye etmiş tarihi gerçeklere de çoğunlukla bağlı kalan Türk Tarihinin parlak günleri ve karakterleri üzerinde romanlar oluşturmuştur. Romanlarının konusunu genellikle Türk tarihinden almıştır. Aynı zamanda tiyatro türünde de eserler veren sanatçının Tiyatro eserlerinin birçoğu İstanbul Şehir Tiyatroları’nda sahnelenmiştir.

 

Arkın dağıtımın sahibi olan yazar Beki Büyükarkın çeşitli derneklerde çalışmış,  Vefa'dan Yetişenler Derneği'nin kurucusu (1947) ve başkanı olmuştur. Vefa Kulübü'nün divan başkanı, Musiki Kültür Derneği'nin kurucusu (1960) ve başkanı olan yazar 6 Ağustos 1998'de vefat etmiş ve Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilmiştir. [4]

 

EDEBİ KİŞİLİĞİ

 

Yazarlığa Vefa Lisesi'nde öğrenci iken “ Efe “ adlı piyesiyle başlamıştır. İlk lk hikâyelerini On İki Masal adıyla Yapı Dergisi'nde çıkar Son Telgraf ve Akşam gazetelerinde hikâyeleri, ilk romanı olan Cadıların Kırbacı, . 1945 yılında Sol Telgraf gazetesinde tefrika edilmiştir. Dökmeci adlı piyesi ile 1947 yılında Ahmet Muhip Dıranas'ın Gölgeler adlı oyunuyla birlikte CHP tiyatro yarışması ödülünü kazanır.  Dökmeci, Yarısı, Duman, Soytarı, Tanyeri gibi tiyatro eserleri İstanbul Şehir Tiyatrolarında oynandı. Yarısı adlı tiyatro eserinin filmi çekilerek TRT'de yayımlanır.  Son Akın adlı romanı da filme uyarlanmıştır. 1986'da Kavuk adlı oyunu ile Kültür Bakanlığı'nın açtığı Ortaoyunu Metin Yarışması'nda ödül kazanır. Gece Yarısı romanı 1988’de Kültür Bakanlığı Edebiyat Ödülü'nü alır. Bozkırda Sabah romanı tiyatro eserine çevrilir ve 1988’de İnönü Vakfı Tiyatro Yarışması Ödülü'nü kazanır. [5]

Tarih merakının sevk ettiği tarihi roman yazarlığında birçok eser vermiş, tiyatroya ve tarihe merak sarmış ve bilhassa Türk tarihi üzerinde incelemelerde bulunmuştur. Tarih merakı onu, tarihi roman yazmaya ve konularını Türk tarihinden almaya götürmüştür. Tiyatro merakı da birçok piyes telif etmesine sebep olmuştur.

 

Bekir Büyükarkın'ın hikâyeleri Tarihten Hikâyeler adıyla yayımlanmıştır. Bu hikâyelerinde de Türk tarihinin önemli kişilerini konu edinmiştir.

 

Bekir Büyükarkın Osmanlı Tarihi'nden ve Millî Mücadele'yi anlatan romanlar olmaktadır. 1960’tan 1980’lerin ortalarına kadar yazdığı ve yayınladığı tarihi romanlarla büyük ilgi gören, popüler tarihi romancı olarak tanınmış bir yazardır. Ülkemizde tarihi romancılık dalındaki sayılı isimlerden birisidir. Bekir Büyükarkın’ın akıcı ve sürükleyici üslubuyla birçok tarihi roman yazmış, tarihte yaşanmış olayları ve kişileri kurgulayarak roman halinde yazmıştır. [6]

Romanlarında Türk tarihinden aldığı konuları işleyen yazar piyeslerinde ise yaşadığı devrin devrinin hayat tarzını anlatmayı tercih etmiştir. Yazarın romanları önce gazetelerde tefrika edilmiş daha sonra kitap hâline getirilerek basılmıştır. [7]

Sade, sıcak kolay anlaşılır, duru bir dille yazdığı romanlar gençlere tarih sevgisini aşılamaya yönelik bir yaklaşımla yazılmıştır. Tarihten aldığı olayları kendi kurmacaları ile birleştiren yazarın romanlarında sosyal fayda ve öğreticilik ön plandadır. Yaratıcılık kaygısı gözetilmeden,  sanat yapmaya kalkışılmadan yazılan romanlarında tarihi vakaların ana hatları gerçekçi bir anlayışla korunmaya çalışılmış, bu olayların gidişatına uygun kurmaca unsurlar ilave edilmiştir. 

Elbette ki yazdığı bu romanları  tarihi kaynak olarak ele almamız mümkün olmaz. Buna rağmen yazdığı tarihi romanlarda olayların tarihte yaşandığı gibi anlatılmasına önem verdiği, tarihi gerçeklerden kopmadan tarihi olayları canlandırdığı, bunun için de tarih bilgisinin hayli iyi durumda olduğu söylenebilir.

Romanlarında tezler üretmeye, iddialı analizler oluşturmaya çalışmasa da tarihteki olaylara bakarak günümüzü anlamamıza yardımcı olacak değerlendirmeler içine girdiğini iddia edebiliriz.

Genellikle genç kitlelere hitap eden  romanlarında tarih sevgisini aşılmaya çalışmış, tarihi olaylardan çıkarmamız gereken dersleri işaret edip hissettirmeye, dünü anlatırken tarihteki olayların bu gündeki yansımalarını göstermeye çalıştığı muhakkaktır. 

Edebiyat tarihçilerinin literatürlerinde ismi pek yer almayan bu yazarımızın eserlerini Tarihi Popüler romancılık çizgisinde ele almamız doğru olacaktır. Edebiyat tarihçilerinin ilgisiz kalmasına rağmen özellikle 1960 ve 1980 yılları ortalarına kadar eserleri rağbet görmüş ve hayli okur bulmuş, özelikle romanları hayli satmış bir yazarımızdır. Son yıllarda romanları yeniden basılmaya ve raflarda yer almaya başlamıştır. 

Yayımlanmış 2 adet şiir kitabı olan yazar daha çok romanları ve oyunları ile tanınmıştır.  

BAZI ROMALARI VE KONULARI 

Son Akın: hayatlarını vatan için seve seve feda eden akıncılarla serhat gazileri,  Bir Sel Gibi: 17. yüzyıl Osmanlısından çeyrek yüzyıllık bir devre ait olaylarını,  Tanyeri: 15. yüzyılda  Türklerin birbirleriyle yaptıkları mücadeleleri,  millet ve devlet olmanın sırlarını anlatmaktadır.

Belki Birgün: 3. Selim yılları  Nizamı cedidin kuruluşuna yol açan hadiseler ve vakıaları, Türk'ün yeniden derlenip toparlanacağı günleri işaret eden ümitleri anlatır.

Suların Gölgesinde: Kurdoğlu Muslihiddin adlı Türk denizcisinin maceralarını, Gün Batarken: Adlı romanında  Osmanlının çöküş yıllarının açıklı ve  ızdırap verici hikâyesini, ittihat terakki devri olaylarını, Kanal Harekâtı ve Çanakkale savaşlarının detaylarını dile getirmiştir.

Kervansaray: Bu tarihî roman, işte bu dönemin, 1473'te Otlukbeli'nde yapılan kardeşler arası hâkimiyet kavgasının Osmanlı tarafının zaferiyle sona ermesine kadar olan devresini konu edinmiştir...

Gün Batarken, Osmanlı çöküşünün ıstırap verici hikâyesidir. İttihat Terakki’nin iktidar sürecinde cereyan eden olayları, İstanbul'daki sosyal hayatı, baskı ve kargaşa içinde sürüp giden çekişmeleri, 1. Dünya Harbine girişimizi, Birinci Kanal harekâtı ve Çanakkale savaşlarının detaylarını ele alan bir romandır.

Tanyeri: Gündoğdu Anadolu'nun her yerini gezerken iki amacı vardır. Birincisi mensubu olduğu milletin kültürel köklerini öğrenmek, Bu yüzden gençliğinde kılıç kuşanmayı reddetmiş ve Hacı İvaz Paşa tarafından kovulmuştur. İkinci amacı ise 1402 Ankara savaşından önce Moğol saldırısında kaçırılan ve köle olarak satılan karısı Fatma'yı bulmaktır. Roman 1402 Ankara savaşıyla başlar ve yirmi yıllık bir süreyi kapsar. Simavna Kadısı  Şeyh Bedrettin isyanının ardından sona erer.

KUTLU DAĞ. Selçuklu tarih sahnesinden çekilirken, yeni Kutlu Dağ’ı Söğüt’te bulan Kayı erleri ve bacıları bir hedefe kilitlenmişlerdi: “İli” ve “töre”yi yaşatmak… Bu roman “Devlet-i ebedi müddet” fikrini kuvvetlendiren bir yenilenmeyi, Osman Gazi öncülüğünde verilen mücadeleyi anlatır. [8]

Son Akın: Bu roman, vatanı için hayatlarını seve seve feda eden akıncılarla Serhat gazilerinin ve onların fedakâr ana, bacı ve eşlerinin aziz ruhlarına ithaf edilmiştir.

ESERLERİ 


Şiir

Eski Dost (1959)
Rüzgâr (1965)


Roman

• Cadıların Kırbacı (1946)
• Maske (1955)
• Bir Sel Gibi (1962)
• Son Akın (1963)
• Belki Bir Gün (1965)
• Suların Gölgesinde (1966)
• Bozkırda Sabah (1969)
• Tanyeri (1967)
• Kutlu Dağ

Oyun

• Dökmeci (1954),
• Yarısı (1967)
• Üç Oyun (Armutlar - Yolcular - Tanyeri / 1970)
• Duman (1970)
• İki Oyun (Duman - Keçiler / 1970)
• Soytarı (1974)

ROMANCILAR İLE İLGİLİ BAŞLIKLAR VE LİNKLERİ

• Emine Işınsu Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Nezihe Meriç Hayatı Edebi Yönü Eserleri
• Yusuf Atılgan Hayatı ve Şiirleri
• Mehmet Seyda Hayatı ve Şiirleri
• Bekir Büyükarkın Hayatı ve Romancılığı
• Turhan Tan Hayatı ve Romancılığı
• Enver Behnan Şapolyo Hayatı ve Eserleri
• Aziz Nesin Hayatı Mizahi Yönleri ve Eserleri
• Attilla İlhan'ın Romancılık Anlayışı
• Oktay Akbal Hayatı Roman ve Öykücülüğü
• Tarık Buğra Hayatı Romancılığı ve Öykücülüğü
• Tarık Dursun K. Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Necati Cumalı Hayatı ve Romancılığı
• Orhan Hançerlioğlu Hayatı ve Eserleri
• lhan Tarus Hayatı ve Romancılığı
• Talip Apaydın'ın Hayatı Edebi Kişiliği ve Romancılığı
• Kemal Tahir Hayatı ve Romancılığı

KAYNAKÇA 

 

[1] DOÇ. DR. FATİH SAKALLI, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/buyukarkin-bekir

[2] Osman Akkuşak, https://yenisafak.com.tr/Yazarlar/?i=24278&y=OsmanAkkusakPazar

[3] Nomer, Kemaleddin (2011). Bekir Büyükarkın'ın Hayatı ve Eserleri, Cadıların Kırbacı. İstanbul. Ötüken Neşriyat. s. 311-313.

[4] Nomer, Kemaleddin (2011). Bekir Büyükarkın'ın Hayatı ve Eserleri, Cadıların Kırbacı. İstanbul. Ötüken Neşriyat. s. 311-313.

[5] DOÇ. DR. FATİH SAKALLI, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/buyukarkin-bekir

[6] Tekşan, Mesut (2000). "Romanımızda Bekir Büyükarkın". Türk Yurdu Roman Özel Sayısı. S.153-154. s. 347-353

[7] https://www.otuken.com.tr/yazardetay.asp?yazarID=284

[8] https://www.meb-eokul.com/bekir-buyukarkin-kimdir.html