HECCAV NEDİR ÖZELLİKLERİ MEŞHUR HECCAVLARIMIZ
HECCAV
Osmanlıca yazılışı: heccâv : هجاو هجاگو
Heccav Sözcüğünün Kökeni
Heccav Arapça kökenlidir. Heccav ve hiciv “hiciv [hicv veya hecv] kelimesi, köpeklerin ürkütülerek kaçırılması anlamına gelmekte olan hec kelimesinden türetilmiştir ve Arapça ’da küfür anlamına gelmektedir.”[1]
O halde heccav küfreden, hiciv ise heccavın yaptığı küfür, yergi veya alay anlamındadır. Heccav ve hiciv Arapçadaki” hec” ve “hecv “ kökünden türemiştir. Dolayısı ile hiciv ve heccav kökeni küfür alay ve yergiye dayanmaktadır.
Heccav Sözlük Anlamları
Heccav sözcüğünün sözlüklerdeki anlamları hicveden, şiddetle yeren kimse, yergi yapan, çok hicveden, hiciv söyleyen, hiciv yazan şair anlamlarındadır.
Osmanlıca yazılışı hiciv : هﺠﻮ sözcüğü ile aynı kökten gelen bazı kelimler şunlardır.
· Hicvî : :Hicivle ilgili
· Hâci : هاجی : Hiciv yazan, hicveden, yeren.
· Hecâ : هجا : Yerme, hiciv
· Heccav: هجاو : Çok hicveden. Hiciv söyleyen.
· hicâ-gû: hiciv söyleyen [2]
Hicivler; yermek, güldürürken düşündürecek şekilde tenkit etmek, iğnelemek, toplumsal düzen veya yaşam ile ilgili kusurları açığa çıkarmak, gülünç yanları ortaya koymak, ironi yaratan sosyal durumları alaylı, çarpıcı, gülünç veya abartılı şekilde ortaya koyan şiirlerdir. Hiciv yazan şairlere ise heccav adı verilir. Heccav hicveden, hiciv yapan, alay, yergi yapan ve küfreden anlamındadır.
Hiciv edebiyatta terim anlamı ile birisiyle, sosyal bir durum nedeni ile toplumsal veya sosyal bir olayı durumu vb şiir yoluyla gülünç hale koyma, yerme, alaya alma, maksatlı ve bu konuda yazılmış manzumeler demektir.[3] Heccav ise hicvi yazan şairdir. Ancak edebiyatta hiciv ölçülü yapılmaya çalışılmış çok az heccav dışında küfre varan hicivler yazan şair sayısı az olmuştur. Divan edebiyatında Nefi, çağdaş edebiyatımızda ise Neyzen ve Eşref, zaman zaman hicivlerinde aşırıya kaçan, sözlerini küfre kadar vardıran heccavlardır.
Nükte ve hiciv arasında çok yakın alakalar bulunduğu için heccav ve nükte arasında da yakın alakalar vardır. Heccavlar aynı zamanda güldüren, nükte yapan, güldürürken düşündüren mizah yaratan kişidir. Nükte: “ Dikkat edilince anlaşılabilen ince mânâ. İdraki ve anlaşılması nezâket ve zarifliğe dayanan nazik ifade. İnce anlamlı zarif söz. Güzel mânâlı söz” anlamlarına gelir. Nüktedan ise nükte yapan kişidir. Kısaca kimi durumlarda bir nüktedan heccav da olabilir ( bkz Nükte Nedir Örneklerle - Nüktedan Nedir Seçkin Nükte Örnekleri )
Halk ve âşık şiirinde hicviye yazmanın veya söylemenin adı taşlamadır. Âşık edebiyatımızda enfes taşlama örnekleri verilmiştir. ( bk Hiciv Hicviye Taşlama ve Enfes Örnekleri z ) Halk edebiyatında İncili Çavuş Nasrettin Hoca, Bekri Mustafa , Behlül Dane gibi heccavlar türemiştir.
Divan şiirindeki en meşhur heccavlar: Nefi , Bağdatlı Ruhi , Şeyhi, Ziya Paşa , Koca Ragıp Paşa , Şeyhülislam Yahya, Şair Haşmet , Sururî, Sünbülzade Vehbi , Aynî’dir. Son dönmelerde Şair Eşref ( 1846- 1912), ŞairNeyzen Tevfik Kolaylı (1879- 1953)
Çağdaş edebiyatta ise Namık Kemal , Tevfik Fikret , Refik Halit Karay , Necip Fazıl Kısakürek, Arif Nihat Asya , Can Yücel , Aziz Nesin , Rıfat Ilgaz , Haldun Taner , Abdurrahim Karakoç, İhsan Hamami Rıza Tevfik Bölükbaşı, Namdar Rahmi Karatay, Rıfat Ilgaz, Burhan Felek önemli heccavlar olmaktadır.
Halk şiirinde ise Everekli Seyrani , Dertli, Kazak Abdal, Mahzuni Şerif, Ruhsati taşlamaları ile dikkat çeken şairlerdir.(Bkz : Hiciv Hicviye Taşlama ve Enfes Örnekleri )
KAYNAKÇA
[1] Yakup POYRAZ, “BIÇAK SIRTINDA YÜRÜMEK: HİCİV ŞİİRLERİ”, AKADEMİK BAKIŞ DERGİSİ Sayı: 41 Mart – Nisan 2014
[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/hiciv-hicviye-taslama-ve-enfes-ornekleri/75749
[3] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/hiciv-hicviyye-nedir-ve-ornekleri/95211
