Şeyh Şeref Cevahirü'l Esrar Harezm Sahas

07.11.2014

Cevahirü’l Esrar, Harezm Türkçesiyle yazılmış tamamı günümüze kadar ulaşmayan, varlığı hakkındaki bilgileri Şeyh Şeref’in yazmış olduğu Muin’il Mürid adlı eserden dolayı farkında olduğumuz dini tasavvufi bir eser olduğu düşünülen Harezm sahası eserlerinden biridir.

Cevahirü’l Esrar’ın anlamı esrarlı cevherler veya “ Söylenmemiş Harfler” olarak ifade edilebilir.

Eserin 1313 yılından önce ve Şeyh Şeref’in yazmış olduğu diğer eseri Mu‘înü'l-Mürîd’den önce kalaem alındığı tahmin edilen bir eseridir. Mu‘înü'l-Mürîd, göçebe Türkmenlere tasavvuf ve fıkha dair bilgiler vermek gayesiyle yazılmış bir eserdir. ( bkzHAREZM SAHASI EDEBİYATI ) Cevahirü’l Esrar’ın da aynı dini tasavvufi bir konuya sahip, manzum bir eser olduğu anlaşılmaktadır. Eser günümüze kadar ulaşamamış fakat Şeyh Şeref vasıtası ile eserin altı adet dörtlüğü günümüze kadar ulaşabilmiştir. Bu dörtlükler Muin’il Mürid adlı eserin sayfa kenarlarına yazılmışlardır. [1]Bu dörtlükler sayesinde Şeyh Şeref’in Cevahirü’l Esrar adlı bir eser daha yazdığı, o eserin de kaybolduğu bugüne kadar da gelemediği anlaşılmış olur. [2] Aynı şeklide bu dörtlüklerdeki içerikten dolayı Cevahirü’l Esrar adlı eserin konusunun da göçebe Türkmenlere tasavvuf ve fıkha dair bilgiler veren bir eser olduğunu ortaya koymaktadır.

Cevahirü’l Esrar adlı eserin varlığı Şeyh Şerf’in yazdığı Muinü’l Mürid adlı eserinin sayfa kenarlarına Muinü’l Mürid’le aynı vezinle ve dörtlükler halinde söylenmiş manzumelerden anlaşılmaktadır.[3] Şey Şeref bu dörtlükleri Cevahir’ül Esrar adlı eserden aldığını ve ilave ettiğini belirtir.

Şeyh Şeref, Muinü’l Mürid adlı eserinde Cevahir’ül Esrar adlı eserden yalnızca altı dörtlük[4] almıştır. Fakat Şeyh Şeref’in eserini Cevahir’ül Esrardaki şiirler ile yanı vezinde yazmış olması bile önemli bir soru işaretidir. Bu işaretler Cevahirü’l Esrar’ın Şeyh Şeref’in yazmış olduğu eserden daha büyük bir eser olduğu, Şeyh Şeref’in eserini Cevahir’ül Esrardan etkilenerek yazdığı akla gelen ihtimaller olmaktadır. ( bkzMu'înü'l-Mürîd Hakkında Bilgiler ve Şeyh Şeref )

Eserin dili, konusu şekil ve vezin özellikleri Mu'înü'l-Mürîd aynıdır. Cevahirü’l Esrar adlı esere ait bazı parçalarının Muinü’l Mürid’de bulunmuş olması eserin Muinü’l Mürid’den daha önce yazılmış olabileceğini ortaya koymaktadır.

İLGİLİ LİNKLER

Sa'di Şirazi Hayatı Bostan Gülistan ve Şiirimize Tesirler

Sadi Şirazi ve Bostan'dan Seçmeler

Sadi Bostan ve Gülistan'dan Seçmeler

Sadi Şirazi ve Bostan'dan Seçmeler

Hoca Mesud Süheyl ü Nevbahar ve Ferhengnâme-i Sa'di

HOCA MESUD SÜHEYL Ü NEVBAHAR HAKKIND

Ferhengname i Sadi Hoca Mesut

Mahmut Şebusteri Elvan-ı Şirazi Gülşen-i Raz,

MAHMUT ŞEBUSTERİ - GÜLŞEN-İ RAZ' DAN ÖRNEKLER

Seyfi Sarayi Gülistan Tercümesi ( Memluk Sahası)

Harezmi Muhabbetname Harezm Sahası