İrâd-ı  ve İrsal-ı Mesel   Söz Sanatı Örnekleri ( İzahlarıyla)

İrâd-ı Mesel  ve İrsal –ı  mesel eş anlamlı  ve eş görevli söz sanatı  olmaktadır.  

Bir fikri ispat için misal getirme,  ifadeye güç katmak için atasözü ve özdeyiş gibi özlü bir söz kullanma,  misal getirerek ifadeyi güçlendirmek ve ispatlamak için uygun bir misal verme

 “Söylenen bir düşünceyi inandırmak ve pekiştirmek amacıyla söze bir atasözü ya da atasözü değerinde bir örnek katmak.”  “Açıklama ve pekiştirme amacıyla söz arasında mesel ve vecize söyleme sanatı” [1]  “ şiirde veya nesirde bir fikri, bir görüşü ispat etmek, açıklamak, söze kuvvet ve güzellik katmak amacıyla söz arasında atasözü, vecize, hikmetli sözler, deliller ve misaller getirme sanatı”  dır. [2] ( Bkz  /irsal-i-mesel-nedir-ve-ornekleri/47593, Bkz /-irâd-i-mesel-nedir-ve-ornekleri/68381)

Allah'a sığın şahsı halimin gazabından
Zîrâ yumuşak huylu atın çiftesi pektir        Ziya PAŞA

Miyân-ı güft ü gûda bedmeniş îhâm eder kubhun
Şecâat arzederken merd-i kıbtî sirkatin söyler          Koca Râgıb Paşa
( Kötü insanlar konuşurken sözleriyle kendi kötülüklerini ele verirler.  Bir hırsız kendisini överken çalıp çırptıklarını anlatır. )

Âyînesi iştir kişinin lâfa bakılmaz
Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde :  Ziya Paşa
( Kişinin sözleri kişinin karakterinin aynasıdır. Lafa değil yapılan işe bakılır. İnsanın rütbesi ve aklı yaptığı işten belli olur. )

Sözde  darbü’l mesel irâdına söz yok ammâ
Söz odur âleme senden kala  bir darb-ı mesel ( NABİ )
( Sözde bir darb-ı mesel kullanmak güzeldir ama ama asıl güzel söz, senden insanlığa bir darb-ı mesel kalmasıdır.)

Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir
Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötekdir  Ziya Paşa
( İyi söz ile uslanmayanı ikaz etmek gerekir. İkaz ile uslanmayanların da hakkı dayaktır. )

Hayali düşmenin aldanma tevâzû’larına
Seyl divârın ayağın öperek hedmeyler        HAYALİ BEY
( Ey Ragıp düşmanın  alçak gönüllü durduğuna aldanma, sel bile duvarın ayağını öperek uçurur) .

Geldimse ne var ben şuarâ bezmine âhir
 Âdet budur âhirde gelir bezme ekâbir    Nev‘î
( Şairler meclisine geç geldim ise ne gam,  âdet budur ki en usta olanlar meclise geç gelirler. )

Cihân-ârâ cihân içindedir arayı bilmezler
O mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler ( HAYALÎ )

( Cihanın güzelliği cihanın içindedir, tıpkı denizin içindeki balığın denizi bilmediği gibi güzelliği bilmezler )

Āşıḳa cānından ise vaṣl·ı cānān ṭatludur
Cümlesinden derd-mend olana dermān ṭatludur   Necati

Ben üzümüñ ṣuyın severem sōfī dānesin
Zīrā kimi ḳızını sever kimi anesin                         Necati
( Ben üzümün suyunu severim sofu ise tanesini. Ne demişler kimi anasını sever kimi ise kızını )

Ey gül severse ṭañ mı zenaẖdānuñı göñül
Bülbül cihāna virmez imiş āşiyānesin               Necati

Cedvelden iñen çıḳma ki pergāra çekerler
Ṭoġrı yolına gitmeyeni dāra çekerler              Necati

Atalardan kalma söylenen sözdür
Su yokuş yukarı çıkmaz demişler
Kamil Hak'la meşgul işi niyazdır
Cahilin kusruna bakmaz demişler    Aşık Deli Hazım -

 İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

• Mekniyye Nerdir ( istiare-i mekniye ) Kapalı İstiare
• Mekni- anh ve Mekni -bih Nedir
•  Kinaye Nedir Örneklerle Kinaye Söz Sanatı
• Kinaye Örnekleri Açıklamaları ve Tanımlarıyla
• MECAZLA İLGİLİ SÖZ SANATLARI
• Türk Edebiyatı ve Şiirinde Söz Sanatları Y
•  Divan Şiirinde Yergi Amaçlı Söz Sanatları Prof.Dr. Mine Mengi)
•  Erkan-ı İstiare ve Erkan ı Teşbih Nedir.
•  İstiare Söz Sanatı Nedir ( Türleri ve Örnekleri )
•  İntâk Nedir ve İntak Sanatı
•  İhâm Sanatı Tanım ve Örnekler
• Açıklamaları ile Muhteşem Hüsnü Talil Örnekleri
• Hüsn-i Ta'lîl Sanatı Nedir Hüsnü Talil
• İrâd-ı ve İrsal-ı Mesel Söz Sanatı Örnekleri ( İzahlarıyla)
•  Cemiyet Nedir. Cemiyet Söz Sanatı
•  İltifât Nedir ve İltifat Söz Sanatı
•  Kasr Söz Sanatı Nedir ve Örnekleri
•  Kat’ Söz Sanatı Nedir
   Muad Nedir ve İade Söz Sanatı
•  Lüzûm mâ lâ yelzem ( Söz Sanatı)