Müslüm Sümbül Hayatı Ozanlık Yönü

MÜSLÜM SÜMBÜL HAYATI 

1940 yılında Sivas’ın Kangal İlçesi Kavak Köyü’nde doğdu. O yıllarda Kavak köyü, yöredeki otuz beş köyün bağlı olduğu bir nahiyedir.

Baba ismi Mehmet, anne ismi Hatice'dir. [1] Annesi kendisi daha altı aylıkken vefat etmiş ve yetim kalmış onu amcasının hanımı Elif Hanım büyütmüştür. Müslüm’ün annesi öldüğünde kendisinden büyük olan üç kardeşi daha vardır. [2]Altı aylık Müslüm’ün bakımını amcasının eşi Elif Hanım üstlenmiştir.

İlkokulu bir nahiye olan Kavak köyünde okur. Sesinin ve müzik kulağının iyi olması nedeni ile öğretmenlerinin de dikkatini çekmiş köy okulunda iken İstiklal Marşı’nda öğretmenleri onu öne çıkartıp “Müslüm Sümbül’ü takip edin”, diyerek ona okuturlarmış. [3]

Amcasının yanında büyüdüğü için çalışmak zorundadır. Bu nedenle ergenliğe girmeden çalışma hayatına girmek zorunda kalır. On iki yaşında ilkokulu bitirip çalışmaya başlar. On iki yaşında, Devlet Demir Yollarında kapanan demir yollarının yolunu açmak için geçici işçi olarak çalışmaya başlar.  Bu arada yetiştiği kültürel ortam onun saza ve söze heves duymasını sağlar. Sesinin de güzel olması nedeni ile zakirler ona özel önem verecektir. Böylece Garip Musa Ocağı’ndaki Alevi cemlerindeki Zakirlerden bağlama çalmayı da öğrenmiştir. Asıl saz hocası ise zaman zaman Ankara Radyosu’na gelip program da yapmakta olan Garip Musa Ocağı’nın da dedesi olan âşık ve dede Dışlaklı Ahmet Başar’dır. Dışlaklı Âşık Dede, onun âşıklık yolundaki en önemli aşamalarından ilkini oluşturmuştur. Garip Musa Ocağı’ndaki  bu cem ayinlerinde  Pir Sultan Abdal  ,  Şah İsmail -Hatai,  Seyyit Nesimi   ,  Virani Baba, Aşık Harabi Baba ve Sivas yöresindeki tanınmış ozanlar  Ali İzzet Özkan ile  Aşık Veysel’den etkilenmiştir.  

Cem meclislerinde zakirler ile çalıp söylerken zakirlik geleneğini de öğrenmiş olur. Daha on iki yaşında iken sesinin güzel olmasından etkilenmiş olsa gerek kirvesi Mamaşlı Suzanî, ona kendi sazını hediye eder. [4]İşte bu hediye onun hayatının hangi mecrada gideceğine en önemli işaret olacaktır.   1956’ya kadar köyünde yaşamış çobanlık, çiftçilik yapmış ,[5][6]en mühimi de saz çalmayı güzelce öğrenmiştir.

13-14 yaşlarına geldiğinde artık bir saz ustası olmuştur.  Bunun dışında köylerinin yakılarındaki taş ocaklarında hatta termik santralinde çalışarak hayatını kazanmaktadır. Küçük yaşta âşıklık sanatına ve saz çalmaya eğilim duymuştur.  Fakat babası başka bir kadınla evlenmiş analığı ile de arası iyi değildir.  Bu nedenle babası ile de çatışmalar içindedir.  Aile hayatında oldukça huzursuzdur. Amcası ile yengesinin destekleri sayesinde hayatına bir yön verebilmektedir.  Köylüleri Esiri Şimşek’de ona mükemmel bir saz yapıp vermiş daha da güzel bir saza kavuşmuştur.  Artık aklı fikri Ankara’ya ulaşmaktır.

Tren yolları, taş ocakları ver termik santralinde çocuk yaşında yaşadığı çalışma koşullarındaki zorluklara ve evde gördüğü baskılara en fazla 16 yaşına kadar dayanır. 16 yaşında iken evinden kaçarak trene atlayıp Ankara’ya ulaşmaya karar verir. Lakin tren bileti alacak kadar bile cebinde parası yoktur. [7] Bu nedenle kaçak yolcu olarak “ kondüktör gelince hemen tuvalete saklandım “ [8] Ankara’ya Mamak’ta oturan amcasının evine kadar da gelmeyi başarmıştır.  Ankara’da otobüs biletçiliği yapan amcasının oğlu vardır. [9] Ankara’ya bu şekilde geldiği yıl 1956 yılıdır. [10]

Ankara’da askere gidinceye kadar çeşitli işyerlerinde “Konya sokakta bir çay ocağında  çay ve limonata servisi yapmak “ gibi çeşitli işler de çalışır. Bu sıralarda da Ustası Dışlaklı Ahmet Başar ve Kirvesi Mamaşlı Suzanî’nin deyişlerini sürekli olarak çalıp söylemektedir. Ustası Dışlaklı Ahmet Başar  Tuzluçayırdaki evlerine gelmiş ve onu 1958 yılında Muzaffer Sarısözen tanıştırmıştır.  Muzaffer Sarısözen onu dinlemiş  “bu çocuk günün birinde sazını düzen edip bu türküyü burada söyleyecek” [11][demiştir.

Askerlik yaşı gelince gittiği askerlik hizmetini Isparta’da yapmıştır. Terhis olduktan sonra yeniden  Ankara’ya dönmüş yakınları sayesinde de  Ziraat Bankasında işe girmiştir. 1964’de Ziraat Bankası’na girer. Ankara Tuzluçayır’da  bir gecekonduda yaşamaya başlar ve Tuzluçayır’daki gecekondusunda da evlenerek kendine bir aile kurar.

Mamaşlı Suzani ve Muzaffer Sarısözen’in işaret ettiği âşıklık ve çalma söyleme becerisinin farkındadır. Lakin bir çıkış yolu, bir kapı henüz önüne açılmamıştır.  Ankara Dikmen’de bir dost meclisinde Nida Tüfekçi’ye saz çalıp söylemiş ve bu kapı nihayetinde 1966 yılında açılıvermiştir.  1966 yılında TRT bir sınav açar sınava girer ve başarılı olur.  Ziraat Bankasında çalıştığı ve nota bilmediği için Ankara Radyosu’nda mahallî sanatçı kadrosuna alınır.  Türk Sanat Müziğinin Şefi Muzaffer İlkar ve Osman Özdenkçi sayesinde  Neşet Ertaş  ile mahalli sanatçı olarak TRT de görev almaya başlar. Fakat nota öğrenmeyi de kafasına koymuştur. Ziraat Bankasındaki işinden bile ayrılmayı göze alarak iki yıl boyunca nota eğitimi alır ve nihayetinde notayı öğrenmeyi de başarır.

 Neşet Ertaş  ile birlikte TRT radyo ve televizyonlarında  ses vermeye başladıktan sonra her ikisinin adı da ülkedeki herkesin bildiği bir isim olmuştur.  Üstelik hem yurt içi hem de yurtdışından sayısız konser talepleri de gelmeye başlamıştır.

Üstelik her iki sanatçı sadece icracı olarak değil aynı zamanda derleyici olarak kendi muhitlerini taramaya ve türküler derlemeye başlamışlardır.  Neşet Ertaş, Kırşehir Yöresi ve civarını tararken Müslüm Sümbül ise Sivas yöresini taramaya başlamıştır. Her ikisi de yüzlerce türkü derlemiş ve yanı zamanda TRT radyolarında seslendirmişlerdir.

TRT’de Mahalli sanatçı olarak çalışmaktadır. Radyo, yurt içi ve yurt dışı konserler sonrasında artık çok meşhur biridir. Müslüm Sümbül ayrıca plak ve kasetler de yapmaya başlamıştır. Bun çalışmaları 25 tane 45’lik plak, 12 kaset seviyesine ulaşır. [12]Bu plak ve kasetlerdeki türkülerin pek çoğu Sivas yöresine aittir. Hemen hemen yurdun her köşesine konser vermek için gitmiş ayrıca Avusturya, Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, Polonya, [13]Türkmenistan ve Azerbaycan [14] gibi ülkelere de konser vermek amacıyla davet edilmiştir.

1989 yılında Ziraat bankasından emekli olur. Fakat sazı ve sanatçılığı bırakmamış aksine daha bir isteklenmiştir.   Âşık Mahzuni Şerif  ile birlikte 1992 yılında Çağdaş Halk Ozanları Kültür Kurumu’nu kurarlar.  Mahzuni Şerif başkan,  Müslüm Sümbül başkan yardımcısı, Emini (Emini Düştü )  ve  Aşık Hüseyin Çırakman  da  başkan yardımcılarıdır.  Aynı zamanda   Aşık Veysel Derneği’nde, altı yedi yıl sekreterlik de yapar.

1997 ve  1998 yıllarında TRT  “Ozanların Dilinden Merhaba” adı ile bir program düzenlenir. Bu programın sunuculuk görevi de ona verilmiştir.

 Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )

Kayıkçı Kul Mustafa ,  Katib , Erzurumlu Emrah ,  Erzurumlu Aşık Sümmani  ,  Divriğili Deli Derviş Feryadi ,  Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) ,  Aşık Ferrahi ,  Kağızmanlı Hıfzı  ,  Musa Merdanoğlu  ,  Posoflu Aşık Müdami ,  Deliktaşlı Ruhsati , Âşık Zülali,  Âşık Şenlik,  Ercişli Emrah  ,  Âşık Ardanuçlu Efkari, Şarkışlalı Âşık  Şarkışlalı Talibi Çoşkun ,  Kaygusuz Abdal  ,  Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür,  Tokatlı Nuri …

KAYNAKÇA 

[1] AYHAN AYDIN, AŞIK MÜSLÜM SÜMBÜL'LE SÖYLEŞİ, https://ayhanaydin.info/soylesiler/ozanlar/827-asik-musluem-sumbul-le-soylesi

[2] DR. BÜLENT AKIN, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sumbul-muslum-sumbul

[3] AYHAN AYDIN, AŞIK MÜSLÜM SÜMBÜL'LE SÖYLEŞİ, https://ayhanaydin.info/soylesiler/ozanlar/827-asik-musluem-sumbul-le-soylesi

[4] http://huseyincilga.com/muslum-sumbul-roportaji/

[5] Dr. Doğan KAYA, MÜSLÜM SÜMBÜL, http://dogankaya.com/fotograf/m%C3%BCsl%C3%BCm_s%C3%BCmb%C3%BCl.pd

[6] Halk Ozanları Kültür Derneği, Ozan-Der Şiir Yarışması Kitabı, Ankara, 1990, s. 11

[7] AYHAN AYDIN, AŞIK MÜSLÜM SÜMBÜL'LE SÖYLEŞİ, https://ayhanaydin.info/soylesiler/ozanlar/827-asik-musluem-sumbul-le-soylesi

[8] http://huseyincilga.com/muslum-sumbul-roportaji/

[9] AYHAN AYDIN, AŞIK MÜSLÜM SÜMBÜL'LE SÖYLEŞİ, https://ayhanaydin.info/soylesiler/ozanlar/827-asik-musluem-sumbul-le-soylesi

[10] Dr. Doğan KAYA, MÜSLÜM SÜMBÜL, http://dogankaya.com/fotograf/m%C3%BCsl%C3%BCm_s%C3%BCmb%C3%BCl.pdf

[11] AYHAN AYDIN, AŞIK MÜSLÜM SÜMBÜL'LE SÖYLEŞİ, https://ayhanaydin.info/soylesiler/ozanlar/827-asik-musluem-sumbul-le-soylesi

[12] Kaya, Doğan (2015). “Müslüm Sümbül”. Kangal Mozaik Dergisi (Kangal Dernekler Federasyonu Dergisi). 6: 24-25.

[13] Dr. Doğan KAYA, MÜSLÜM SÜMBÜL, http://dogankaya.com/fotograf/m%C3%BCsl%C3%BCm_s%C3%BCmb%C3%BCl.pd

[14] http://huseyincilga.com/muslum-sumbul-roportaj