Kategoriler EDEBİYAT Edebiyat Terimleri MazmunlarHilat ve Kaftan Nedir

Hilat ve Kaftan Nedir

04.11.2020

Hil’at ve Kaftan Nedir

Osmanlıca yazılışı: hil'at : خلعت.

Sözlüklerdeki anlamları: “ padişah veya vezir tarafından takdir edilen, beğenilen kimseye giydirilen süslü elbise, kaftan”

Hil'at-i fâhire : Övünç duyulan , çok değerli olan kaftan

Hil’at, Kaftanın diğer adıdır. Kaftandan farkı taltif, hediye ve üst bir makama gelenlere üst makama geldiğinin ifade edecek bir kostüm, nişane olarak verilmesidir. Kaftan (Farsça ), üste giyilen, Kumaş tan yapılan, uzun, süslü ve astarsız elbise, hilat manasına gelir. Kaftan Çoğu ipekten yapılan, bir çeşit uzun, süslü üst giysisidir.

Kaftan ve Hil’at değerli kumaş veya Kürk ten yapılmış giysilerdir. Hil’at giydirmek ise , Kaftan vermek anlamında dır. Ödül mahiyetinde kaftan hilat giydirme, Padişah ve Veziri azamların, vezirliğe veya beylerbeyliğine getirilen üst düzeydeki devlet adamlarına üstün hizmetle ödüllendirme işlevi, nişanesi olarak kullanılmıştır. (Kaftan Osmanlıda Kaftan Geleneği)

Saraya mensup olanların giydiği kaftanlar, kemha, çuha,, atlas, seraser gibi sadece padişah ailesine mahsus kişilerin giyebileceği çok değerli, altın , sırma işlemeli ve altın teller ve ipeklerle dokunmuş kumaşlardan yapılmış tır. [1]Hil’at olarak giydirilen kaftanlar da bu denli değerlidir. Bu kumaşlardan yapılmış kaftanların halk tarafından giyilmesi yasaklanmıştır. Kaftanların samur kürklü olanları da vardır

I.Murat zamanında başlayan düzenlemelerle çeşitli düzeydeki memurlara çeşitli renk ve biçimlerde elbise ve kaftan giyme zorunluluğu getirtilmiş, Yıldırım Bayezid zamanında da çeşitli askeri sınıflara çeşitli giysiler ve başlıklar giydirme uygulaması başlamıştır. Bu ileriki devrilerde daha da ileri giderek her sınıf, her meslek, her zümre, her kademe ve rütbeye göre vb giysi, başlık ve renk kullanma eğilimini arttırmıştır. [2] Saray halkını ve hanedan üyelerini halktan ayırmak için de uygulamalar yapılmış, saray halkı ve hanedan üyeleri için ayrı kumaşlar yapılmaya başlanmış, kaftanlar ve hilatların kumaşları da bu sınıflandırmaların içine girmişlerdir.

Göŋül ehl-i bekâ oldıgıçün genc-i fenâ ister Gerekmez hil’at-ı şâhî mücerred bir kabâ ister Bursalı Rahmi

Çınar sana sırtın verip oturan

Pöhrenk ile sularını getiren

Yoksulların işlerini bitiren

Samur kürklü koca beyler nic'oldu Dadaloğlu

Kaftan ve hilat giymek divan şiirinde diğer elbiseler gibi tasavvufi, mecazi ve gerçek anlamlarında da kullanılmıştır.

Zeyn itdi penbelerle ser-â-ser vücûdumı Hil'at geyürdi san bana bu şehriyâr dâğ Hayreti

Câme-i tenden sıkıldı şimdi cân-ı nâ-tüvân

Hil`at-i in` âm-ı halkı kendüye eyler mi bâr Şeyhülislam Yahya Hayatı Divanı ve Şiirleri

Abalı ile Dibalı Üryani ile Kabalı

Eski Edebiyatta Giysiler 1 Arakiye Arşın Atlas

Eski Edebiyatta Giysiler Aba Aseli Abani