Kaşifi Gaza name-i Rum
05.11.2014
Kâşifi Gaza-name-i Rum
Gazavatname veya diğer kullanımıyla gazaname, Türk edebiyatında ordunun akınlarını, savaşlarını, kahramanlıklarını ve zaferlerini, düz yazı ya da şiir biçiminde anlatan bir yazı türüdür. [1]Bu yazı türünün ilk örneklerine edebiyatımızda 15. Yy da başlanmıştır. Kâşifi’nin yazmış olduğu Gazaname’i Rtum adlı Gaza-name edebiyatımızda yazılmış ilk gaza-namelerdendir.
Fatih Sultan Mehmet ‘in saray şehnamecisi olan Kâşifi’nin Gaza-name-i Rum adlı eseri Osmanlı devrinde yazılan ilk şehname örneği olmaktadır. Kâşifi’nin bu eseri Farsça olarak ve mesnevi tarzında kaleme alınmıştır. Kaşifi bu eserinde Fatih Sultan Mehmet’in hayatını ve zaferlerini, Firdevsî’nin Şâhnâme’si gibi destansı bir üslûpla anlatmıştır. Kâşifi tarafından yazılıp Fatih’e takdim edilen bu eser Firdevsi ve Şehname’si tarzında yazılan ilk tarih konulu eser olduğu gibi Osmanlı devrine ait en eski gazavat-name örneklerinden de biridir
“Gaza-name’-i Rum” Fatih Sultan Mehmet ‘in saray şehnamecisi Kâşifi tarafından yazılan ve padişaha sunulan en eski gazavat-name örneklerindendir.[2] Bilinen nüshası 1053 beyittir ve İstanbul Ünv. Ktp. Farsça Yazmalar no: 1388 de kayıtlıdır. Eserin bu nüshasının da eksik olduğu anlaşılmaktadır. [3] Eser dönemin diğer kaynaklarında yer almayan ciddi bilgiler içerdiği için Fatih zamanına kadar gelen olayları anlatan en mühim kaynaklardan birisi olmaktadır. Eser, Veliyüddinoğlu Ahmed Paşa’nın (Bursalı) teşvikiyle 1456′da kaleme alınmıştır. [4]
Kâşifi tarafından yazılan bu eseri Fatih Sultan Mehmet ’e takdim edilmiştir. Eser, II. Murad döneminde yazılmış en eski ve en önemli vakayinameler arasında yer alır. Kâşifi, İran asıllı bir şairdir. Fatih Sultan Mehmed: zamanında İstanbul’a gelmiş, Varna ve II. Kosova savaşlarını bu savaşa katılan tanıklarından dinleyerek aktarmıştır.[5] Eserin kaynakları genellikle sözlü kaynaklardır. Kâşifî, bazen sözlü kaynaklarından isim vererek bahsederken, bazan da “faziletli bir zat” şeklinde nakilde bulunur.
Kâşifi Türk asıllı olmadığı, İstanbul’a geldikten sonra bu eserini yazmaya başladığı, olayları tam olarak algılayamadığı için savaşlara karışanlardan dinleyerek yazdığı bu eserinde hadiseler arasında bir takım “izahat ve tehir hataları yapmış, hatta Varna ve II. Kosova savaşlarını birbirine karıştırarak anlatmıştır.”[6]
Farsça olarak kaleme alınan eser, Sultan II. Murad’ın tahttan çekilerek yerine oğlu II. Mehmed’i geçirmesiyle başlar ve Varna Savaşı’nın ayrıntılı bir biçimde tasvir edilmesinden sonra, Sultan II. Murad’ın tekrar tahta davet edilmesi ve akabinde meydana gelen olaylarla devam eder. Eserin en önemli özelliği; diğer tarih kaynaklarında Sultan II. Murad’ın ikinci kez tahta geçişi müstakil bir padişahlık gibi ele alınırken, Kâşifi’nin diğer kaynaklarda rastlanmadık bir biçimde II. Mehmed’in saltanatını hala devam eder gibi göstermesidir. Eserde Fatih’in asla tahttan inmediği, II. Murad’ın başkumandan olarak çağırıldığı ima olunmaktadır. Bu bilgilerin doğru olmadığı bilindiği halde Kâşifi’nin II. Mehmed’e sempatik görünmek için böyle davrandığında kuşku yoktur.
Eserin günümüze ulaşan yegane nüshası, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Farsça Yazmalar, nr.: 1388′de kayıtlıdır . Eserin 1948 yılında yapılmış bir baskısı vardır. Gazaname-i Rum, Yazar, Kaşifi Yayıncı, Çaphane-i Encümen-i Tarih-i Türk, 1948Eser üzerinde 2005 yılında Afganistan Asıllı M. Esmail’in doktora tezi hazırlamıştır.
Dönemin ateşli silahları hakkında da önemli bilgiler içeren manzum eser, M. ESMAİL eseri Türkçe nesre çevirmiş ve üzerinde bazı tahliller yapılmıştır.
Sitemizdeki Tevarihler Gazanameler Gazavatnameler Zafername ve Selimnameler
Gelibolulu Ali Mustafa Hayatı ve Eserleri
Gelibolulu Ali Divanları ve Diğer Eserleri
Gelibolulu Mustafa Ali Kunhul Ahbar
Gelibolulu Mustafa Ali ve Nusretname Adlı Eseri
Bosnalı Sabit Zafername Ve Diğer Eserleri
Zafernamei Hazreti Sultan Murad Han Rahimizade İbrahim Çavuş
Suzi Çelebi Hayatı Mihaloğlu Ali Bey Gazavatnamesi
Tâcü't-Tevârîh Hoca Sadettin Efendi
Zafernamei Hazreti Sultan Murad Han Rahimizade İbrahim Çavuş
Goncaı Bâğı Murad Rahimizade İbrahim Çavuş
Rahimizade İbrahim Çavuş Kitabı Gencinei Fethi Gence
Rahimizade İbrahim Çavuş Hayatı Tarihçiliği ve Eserleri
Selaniki Mustafa Tarih-i Selanik'i
Kalkandelenli Sücudi ve Selimname
Osmanlı Tarihçileri Eserleri 14 ve 15.. Asır
Osmanlı Tarihçileri ve Eserleri 17 18 19. Asır
Osmanlı Tarihçileri ve Eserleri 16. yüzyıl
Osmanlı Tarihçileri ve Tarih Konulu Eserleri
Osmanlı Tarihçileri Eserleri ve Eser Linkle
Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman'dan
Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman- Bu tevârîhi çün eyledüm
Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi Tabakatül Memalik Selimname Diğer Eserleri
Kalkandelenli Sücudi ve Selimname
Kılıççızâde İshak Çelebi Selimname İshaknâme
Selimname Koca Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi
KAYNAKÇA
[1] Akbulut, Uğur (2007). “Kuruluş Dönemi Osmanlı Tarihçiliği ve Tarih Yazma Gerekçeleri”. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi (15. sayı): sf. 359. ISSN 1302-3241
[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/osmanli-tarihcileri-eserleri-14-ve-15-asir/76471
[3] Gürol PEHLİVAN, VARNA SAVAŞI VE BİR TARİH KAYNAĞI OLARAK GAZÂVATNÂMELER, https://www.turkishstudies.net/Makaleler/21
[4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ka%C5%9Fifi
[5] M. İbrahim M. Esmail, Kâşifî’nin Gazânâme-i Rûm Adlı Farsça Eseri ve Türkçe’yeTercüme ve Tahlili, Mimar Sinan Ü. Sos. Bil. Ens. Ortaçağ Tarihi Anabilim Dalı,İstanbul 200
[6] Gürol PEHLİVAN, VARNA SAVAŞI VE BİR TARİH KAYNAĞI OLARAK GAZÂVATNÂMELER, https://www.turkishstudies.net/Makaleler/21
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın